Ελ Γκρέκο: Ο διαμερισμός των ιματίων του Χριστού (1579)
Για το Δομίνικο Θεοτοκόπουλο – Τον Έλληνα, όπως έμεινε γνωστός – η ζωγραφική ήταν ένα λειτούργημα για την ανθρωπότητα. Μια μεταφυσική αναζήτηση. Η μετουσίωση φθαρτών υλικών σε υπέρλογες έννοιες.
Στο Διαμερισμό των Ιματίων του Χριστού φαίνεται η βυζαντινή επιρροή του ανθρώπου που άλλαξε την τέχνη στη Δύση. Ένας όχλος με απειλητικά πρόσωπα, εμπαίζουν την ανδρική φιγούρα του κέντρου. Κάθε φυσιογνωμία σηματοδοτεί και έναν χαρακτήρα. Στο κέντρο του πίνακα, η ενσάρκωση της αθωότητας, ο Ιησούς. Έχει το βλέμμα του υψωμένο προς τον ουρανό. Τα μάτια μεγάλα, φωτεινά, εκστατικά. Ατενίζουν το φως, που έρχεται από έναν τόπο εκτός του πίνακα. Τα πόδια του κάτω γυμνά, ταλαιπωρημένα. Όμως φαίνονται σαν να περπατούν στα σύννεφα. Το στόμα του μισάνοιχτο, σαν κάτι να ψιθυρίζει. Ίσως το «άφες αυτοίς, ου γαρ οίδασι τι ποιούσι».
Στο κάτω μέρος του πίνακα, τρεις τραγικές μορφές: η Παναγία, ο μαθητής του Ιωάννης και μία γυναίκα.
Δίπλα στον Ιησού, ένας μυστηριώδης ιππότης με τη μεσαιωνική πανοπλία του. Λένε ότι είναι ο ίδιος ο ζωγράφος.
Το αριστερό χέρι του Ιησού απλώνεται με ανοιχτή την παλάμη επάνω από τον άνδρα που του ετοιμάζει το μαρτυρικό σταυρό. Σα να θέλει να τον προστατέψει. Να τον συγχωρήσει για την άγνοιά του. Το άλλο του χέρι το έχει φέρει στο στήθος του. Στον καρπό είναι δεμένο το σχοινί, που το σέρνει βίαια ένας άσχημος άνδρας σαν αρπακτικό. Αρπάζει από το λαιμό το ιμάτιο του Χριστού για να το διαμελίσει.
Το ιμάτιο του Ιησού είναι κατακόκκινο. Στο χρώμα του αίματος και της θυσίας. Φωτίζεται από ένα υπερβατικό φως, άκτιστο, θείο. Ένα φως που μόνο ο Ελ Γκρέκο μπορούσε να αποδώσει με τόση δύναμη, με τόση ένταση και λαμπρότητα.
Πώς κατάφερνε να δώσει τέτοια ένταση στο κόκκινο χρώμα;
Αυτό παραμένει ακόμη μυστήριο. Λένε ότι ο Ελ Γκρέκο ζωγράφιζε με την καρδιά του. Ότι είχε στην καρδιά του μια πληγή, και με το ίδιο του το αίμα έβαφε τους πίνακές του. Όποια κι αν είναι η αλήθεια, το βέβαιο είναι ότι κάθε πίνακάς του είναι μια κατάθεση ψυχής.
