“Τι είναι η Φιλοσοφία; Η Φιλοσοφία είναι μελέτη θανάτου.”
Σωκράτης
Ο φυσικός θάνατος, η υπενθύμιση της θνητότητας στους ανθρώπους ήταν και είναι ο βασικός άξονας διαφόρων θρησκειών, αλλά έγινε πολλές φορές και το κεντρικό θέμα στις τέχνες. Τον Μεσαίωνα ειδικά, στην τέχνη τα έργα ” memento mori = θυμήσου τον θάνατο ” είχαν την τιμητική τους, διόλου περίεργο αν σκεφτεί κανείς την συχνότητα και την έκταση του θανάτου σε ολόκληρη την Ευρώπη εκείνη την εποχή. Τα έργα αυτά περιέχουν σύμβολα όπως οι νεκροκεφαλές ή κόκαλα.
Στη σύγχρονη όμως εποχή, η τεχνολογία έχει βρει νέους τρόπους να προσαρμόσει την τέχνη αυτή δίνοντας άλλα μέσα, πιο φιλοσοφημένα αν και ίσως και πιο μακάβρια.
Για μια τέτοια συσκευή-έργο τέχνης, γράφει ο Clive Thompson, αρθρογράφος των New York Times Magazine, Wired και Smithsonian.
“Πίσω στη δεκαετία του ’90 έπινα σε μια παμπ στο Galway της Ιρλανδίας και συνάντησα έναν τύπο που μου περιέγραψε ένα ιρλανδικό τάγμα καλογριών. Είχαν ένα καθημερινό τελετουργικό: Κάθε απόγευμα, κάθε μοναχή περιπλανιόταν στο νεκροταφείο δίπλα στο μοναστήρι και έσκαβε μια μικρή κουταλιά από αυτό που θα γινόταν, με τον καιρό, ο δικός της τάφος.
«Μετά από μερικά χρόνια, θα άρχιζαν να έχουν μια αξιοπρεπή λακκούβα», μου είπε, «και μετά από μερικές δεκαετίες θα ήταν αρκετά βαθιά εκεί κάτω». Ρούφηξε μια μεγάλη γουλιά από μια μαύρη μπύρα Γκίνες, και συνέχισε «Το να το κάνεις αυτό κάθε μέρα θα σου καθάριζε το μυαλό, έτσι δεν είναι;»
Χωρίς αμφιβολία έτσι θα ήταν.
Δεν έμαθα ποτέ για ποιο μοναστήρι μιλούσε. μπορεί να το έφτιαχνε και να το είχε επινοήσει. Αλλά πάντα επέλεγα να σκέφτομαι αυτή την ιστορία ως αληθινή, γιατί είναι ένα τόσο υπέροχα έντονο παράδειγμα τεχνικής «memento mori» — ένας τρόπος καθημερινού διαλογισμού, για το γεγονός ότι μια μέρα θα πεθάνεις.
Σκέφτηκα αυτήν την παλιά ιστορία σήμερα όταν έπεσα πάνω στο ρολόι “Shortlife v2“, του καλλιτέχνη Dries Depoorter.
Όπως το περιγράφει ο Depoorter…
Ένα ρολόι για να σας θυμίζει ότι η ζωή είναι μικρή.
Το «ShortLife» είναι μια μικρή συσκευή που δείχνει πόσο ποσοστό της ζωής σας έχει ολοκληρωθεί με βάση το προσδόκιμο ζωής σας.
Το προσδόκιμο ζωής υπολογίζεται με βάση τη μέση ηλικά στη χώρα σας που παρέχεται από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ).
Για 165 €, ο Depoorter θα εισαγάγει το όνομά σας, το φύλο σας (το οποίο μπορείτε να αφήσετε απροσδιόριστο εάν προτιμάτε), τη χώρα σας και, στη συνέχεια, θα σας στείλει ένα ρολόι που μετρά αντίστροφα για την ηλικία που πιθανώς, στατιστικά, θα φτάσετε.
Με γαργαλάνε αρκετά τέτοια πράγματα. Οι φιλόσοφοι έχουν από καιρό υποστηρίξει ότι το να συλλογίζεσαι τον θάνατό σου — όπως, κάθε μέρα! — διευκρινίζει τις προτεραιότητές σας. Όπως έγραψε ο στωικός Μάρκος Αυρήλιος…
“Θα μπορούσες να φύγεις από τη ζωή τώρα αμέσως. Άσε αυτή τη σκέψη να καθορίσει τι κάνεις, τι λες και τι σκέφτεσαι.”
Η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία είναι αναμφισβήτητα τέλεια για τη δημιουργία εμπειριών memento-mori, κυρίως επειδή οι υπολογιστές είναι εξαιρετικοί στο να ακολουθούν ρουτίνες. Οι άνθρωποι δεν είναι. Μπορεί να θέλουμε να σκεφτόμαστε καθημερινά ότι η σάρκα είναι θνητή, αλλά ξεχνάμε να το κάνουμε. Είναι εν μέρει επειδή είμαστε αξιοθρήνητοι στην πράξη της προοπτικής μνήμης, δηλαδή να θυμόμαστε ότι πρέπει να θυμόμαστε και από την άλλη χρειάζεται ένα συγκεκριμένο συναισθηματικό σθένος για να θυμάστε, καθημερινά, όχι απλώς ότι α) πρέπει να πλένετε τα δόντια σας, αλλά ότι β) το “κενό” σάς περιμένει.”
Διαβάστε επίσης:
Ο Πλάτωνας και η Κόλαση: Γιατί πρέπει να συγχωρούμε
ΚΑΖΑΝΤΖΑΚΗΣ: Της Ζωής σκοπός, η αθανασία
Σενέκας: Έχω ζήσει
Η νεολιθική εποχή μάς διδάσκει τον θάνατο
Πηγές:
Πρέπει να έχετε συνδεθεί για να σχολιάσετε.