Για να σωθεί ο πολιτισμός μας πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε έξω από το κουτί.
- Σήμερα υπάρχει μεγάλη απόσταση ανάμεσα στην επιστήμη και τον ανθρωπισμό.
- Ο σύγχρονος άνθρωπος αντιμετωπίζει προβλήματα που χρειάζονται και την επιστήμη και τον ανθρωπισμό για να λυθούν.
- Αντί να τα σκεφτόμαστε ως αντίπαλες δυνάμεις, μπορούμε να ενώσουμε τους δύο αυτούς τομείς. Έτσι μπορεί ο πολιτισμός μας να σωθεί.
Η πανδημία του κορωνοϊού έκανε φανερό ότι οι επιστήμονες πρέπει κάποια στιγμή να αποκτήσουν μια πιο ανθρωπιστική διάσταση σε σχέση με τα προβλήματα της ανθρωπότητας. Παρόλο που θεωρητικά δεχόμαστε ότι πολλά από τα προβλήματά μας θα λύνονταν αν οι διάφοροι ειδικοί επικοινωνούσαν καλύτερα μεταξύ τους, στην πράξη αυτή η επικοινωνία αποδεικνύεται σπάνια και μη αποτελεσματική. Πρέπει να μάθουμε από την αρχή πώς οι διάφοροι τομείς του πολιτισμού μας να επικοινωνούν μεταξύ τους.
Ο κίνδυνος της υπερ-εξειδίκευσης
Από τα μέσα του 1800 ξεκίνησε μια έκρηξη γνώσεων η οποία οδήγησε την κοινωνία σε μια υπερ-εξειδίκευση τόσο εντός όσο και εκτός εκπαιδευτικών πλαισίων. Ακόμη κι εντός ενός πεδίου, όπως η φιλοσοφία ή η φυσική, οι επαγγελματίες δεν κατανοούν ο ένας τον άλλο. Το αποτέλεσμα; Μια μεγάλη απώλεια για την κοινωνία, τόσο διανοητική όσο και κοινωνική. Η γνώση δεν είναι ποιοτική όταν την περιορίζεις. Σίγουρα, είναι αξιόλογο ένας επαγγελματίας να εξειδικεύεται σε ένα συγκεκριμένο πεδίο, αλλά από την πολλή εξειδίκευση καταλήξαμε να βλέπουμε το δέντρο και να χάνουμε το δάσος: εργαζόμαστε χωρίς να ξέρουμε πού ακριβώς χρησιμεύει η δουλειά μας στο ευρύτερο σύνολο. Ή, ακόμη χειρότερα, χωρίς να έχουμε ιδέα τι συνέπειες έχει η δουλειά μας στην κοινωνία.
Οι υπαρξιακοί κίνδυνοι που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος άνθρωπος δεν είναι λίγοι: η τεχνητή νοημοσύνη και η επίδρασή της στην αγορά, η απώλεια της ιδιωτικότητας εξαιτίας της εξόρυξης και του μοιράσματος των πληροφοριών, ο κίνδυνος ηλεκτρονικής πειρατείας, ο κίνδυνος της κλιματικής αλλαγής, η πυρηνική τρομοκρατία, ο κίνδυνος που αποτελεί η γενετική μηχανική για την ανθρωπότητα. Αυτοί οι κίνδυνοι προκαλούνται εξαιτίας αμφιλεγόμενων τεχνολογιών που μπαίνουν εύκολα προς κοινή χρήση. Εξαιτίας της εξάρτησης που αποκτούμε από την τεχνολογία. Η τεχνολογική καινοτομία είναι πολύ δελεαστική: όλοι σχεδόν θέλουμε το τελευταίο «έξυπνο» τηλέφωνο, τηλεόραση 5k και γυαλιά εικονικής πραγματικότητας, καθώς όλα αυτά είναι αντικείμενα πολύ ελκυστικά και δείχνουν μια καλή κοινωνική εικόνα.
Είμαστε έτοιμοι για μια γενετική επανάσταση;
Όταν έρθει ο καιρός, και οι ειδικοί πιστεύουν ότι θα έρθει πιο σύντομα από όσο πιστεύουμε και θέλουμε, η γενετική παρέμβαση στο ανθρώπινο γονιδίωμα μπορεί να οδηγήσει στην κοινωνική ανισότητα σε βαθμό που σήμερα ούτε φανταζόμαστε.
Στην καρδιά αυτών των εξελίξεων βρίσκεται η δυιστική φύση της επιστήμης, η φωτεινή και η σκοτεινή της όψη. Οι περισσότερες τεχνολογικές πρόοδοι θεωρούνται – και πωλούνται – ως θεαματικές εξελίξεις οι οποίες είτε θα απαλύνουν τον ανθρώπινο πόνο είτε θα φέρουν περισσότερη άνεση σε περισσότερους ανθρώπους. Όμως, ίδια τεχνολογία που μπορεί να θεραπεύσει ασθένειες μπορεί επίσης να αλλάξει το γενετικό κώδικα της ανθρωπότητας, είτε με καλούς είτε με κακούς σκοπούς.
Αυτό δεν είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Ένα βήμα απέχουμε από το χακάρισμα της βιολογίας μας. Μόλις αυτή η δυνατότητα απελευθερωθεί, κανείς δε μπορεί να την ελέγξει, ούτε να την περιορίσει.
Χρειάζεται συνεργασία ανάμεσα σε διαφορετικούς τομείς για να σώσουμε τον πολιτισμό.
Τότε, τι μπορούμε να κάνουμε; Τέτοιες τεχνολογικές προκλήσεις βρίσκονται πέρα από τις δυνατότητες ενός επιστημονικού πεδίου. Με τον καιρό, ολοένα και περισσότεροι ειδήμονες αναγνωρίζουν την ανάγκη ενός δι-επιστημονικού διαλόγου ανάμεσα στην επιστήμη και τον ανθρωπισμό. Και μάλιστα, ο διάλογος αυτός πρέπει να αρχίσει να καλλιεργείται από τα σχολεία. Το θέμα είναι ότι, για να επικοινωνήσουν οι διάφοροι τομείς πραγματικά πρέπει να βρεθεί μια κοινή γλώσσα επικοινωνίας. Και ο διάλογος δεν πρέπει να περιοριστεί σε ακαδημαϊκούς κύκλους, αλλά να διασπαρεί σε όλους τους τομείς της κοινωνίας.
Περισσότερα μπορείτε να δείτε εδώ: https://bigthink.com/13-8/two-cultures-rethinking-science-humanities
