Πηγή: ΝΕΑ ΑΚΡΟΠΟΛΗ – nea-acropoli.gr: «Αύξησε τον εαυτό σου σε αμέτρητο μέγεθος, ξεπερνώντας κάθε σώμα και χρόνο. Γίνου αιώνιος και τότε θα νοήσεις τον Θεό. Όταν δεν είναι τίποτε αδύνατο για σένα με τη σκέψη σου, φαντάσου τον εαυτό σου αθάνατο και ικανό να τα κατανοήσει όλα, κάθε τέχνη και επιστήμη και τη συνήθεια κάθε ζωντανού όντος. Υψώσου πάνω από τα πιο ψηλά και ταπεινώσου κάτω από τα πιο βαθιά. Πιάσε στις σκέψεις σου όλες τις αισθήσεις των δημιουργών, της φωτιάς, του νερού, του υγρού και του ξηρού και φαντάσου ότι είσαι παντού πάνω στη Γη, στη θάλασσα, στον ουρανό, χωρίς να έχεις γεννηθείς, ότι είσαι στη μήτρα, ότι είσαι νέος, γέρος, πεθαμένος και πέρα από τον θάνατο. Και όλα τούτα κατανόησε: τους χρόνους, τους τόπους, τα πράγματα, τις ποιότητες και τις ποσότητες και τότε μπορείς να κατανοήσεις τον Θεό.»
Ερμής Τρισμέγιστος, «Ο Νους προς τον Ερμή», Λόγος XI. 20
Ερμής ο Τρισμέγιστος. Από πότε ξεκινά η ιστορία του;
Τα ίχνη του χάνονται πίσω στον χρόνο κάπου εκεί στον πολιτισμό της μυθικής κόκκινης Αιγύπτου. Ο Ερμής ο Τρισμέγιστος είναι ένας αιγυπτιακός Ερμής ή πιο σωστά η γέννηση από την ένωση μεταξύ του αιγυπτιακού Θωτ, θεού της Σοφίας, και του Ερμή της αρχαίας ελληνικής θρησκείας. Δεν ήταν ο θεός Ερμής ούτε ο θεός Θωτ. Ο Ερμής ο Τρισμέγιστος ήταν ένας Δάσκαλος, ένας Μύστης ενσαρκωμένος, ένας νομοθέτης, όπως επίσης ένα Αρχέτυπο για την εσωτερική φιλοσοφική παράδοση. Ένας μέγας Διδάσκαλος, που προσπάθησε να μεταφέρει εσωτερικές διδασκαλίες διαχρονικές για τον άνθρωπο που θέλει να ερευνά και να κάνει ένα βήμα προς τον εσωτερικό του εαυτό, να ξεκινήσει μια διαδικασία αυτογνωσίας, να γίνει καλύτερος και χρήσιμος στην κοινωνία.
Σύμφωνα με την αιγυπτιακή παράδοση, υπήρχαν 42 βιβλία του Θωτ. Αποδίδοντας στον Ερμή τον Τρισμέγιστο τα Ερμητικά Κείμενα οι αρχαίοι συγγραφείς ή οι συλλέκτες των έργων αυτών, συνέδεσαν με αυτά έννοιες που σχετίζονται με τη θεία και υπέρτατη Σοφία. Δεν μας είναι ξεκάθαρο πόσοι συγγραφείς έχουν συνεισφέρει στη συγγραφή των κειμένων. Πιθανότατα να ήταν μια ομάδα μυστών που τα ανέδειξαν κατά την περίοδο της Ελληνιστικής εποχής στην Αλεξάνδρεια και ονομάζονταν Θεραπευτές. Δεν ήταν γιατροί, αλλά ήταν εκείνοι που θεράπευαν τις ψυχές των ανθρώπων(1).
Ο Ερμητισμός ήκμασε ιδιαίτερα στους Ελληνιστικούς χρόνους και ο Ιάμβλιχος ήταν ένας από εκείνους που προκάλεσαν εκ νέου το έντονο ενδιαφέρον για αυτόν. Τα Ερμητικά Κείμενα εμφανίστηκαν στο προσκήνιο μετά από αιώνες λήθης, περνώντας από ιστορικούς μεσαίωνες μέσα σ’ ένα βαθύ σκοτάδι. Από τον 4ο περίπου αιώνα μ.Χ. έως τα τέλη του 15ου αιώνα μ.Χ. υπήρχαν ελάχιστες γνωστές πληροφορίες για αυτά τα κείμενα στην Δύση και θεωρούνταν χαμένα για πάντα.
Όμως απ’ ό,τι φάνηκε επηρέασαν σε σημαντικό βαθμό τους Άραβες, οι οποίοι βρίσκονταν σε περίοδο ακμής, όταν το σκοτάδι της άγνοιας και του φανατισμού κυρίευε την Ευρώπη, και διασώζοντας τα, μέσω αυτών, έφθασαν πάλι στη Δύση κατά την περίοδο της Αναγέννησης.
Έτσι εμφανίστηκαν εκ νέου και φώτισαν τους πνευματικούς ορίζοντες των ανθρώπων, σε μια εποχή που άρχισαν να υπάρχουν σημάδια της Αναγέννησης ξανά στη Δύση και ήταν αφορμές έμπνευσης λογίων, επιστημόνων, πολλών ανθρώπων επωνύμων και ανωνύμων στη ροή της ιστορίας.
Πιο συγκεκριμένα, το 1460, βρέθηκε ένα σχεδόν άθικτο αντίγραφο των Ερμητικών Έργων και παραδόθηκε στον Κόζιμο των Μεδίκων, τον Δόγη της Φλωρεντίας και «Πατέρα της Ιταλικής Αναγέννησης». Ο πρώτος από τους λίβελους, γνωστός με τον τίτλο «Ποιμάνδρης», μεταφράστηκε σύντομα από τον προστατευόμενο του Κόζιμο, τον Μαρτσίλιο Φιτσίνο.
Δίχως υπερβολή, τα Ερμητικά Κείμενα, αποτέλεσαν εκείνη την περίοδο όχι μόνο ένα κομβικό σημείο στην πλεύση της ιστορίας, αλλά και έναν από τους θεμέλιους λίθους του Δυτικού πολιτισμού. Πολλοί από τους μεγαλύτερους φιλοσόφους, επιστήμονες και καλλιτέχνες της Δύσης επηρεάστηκαν ή ακολούθησαν τις Ερμητικές διδασκαλίες όπως ο Μπέικον, ο Παράκελσος, ο Τόμας Μουρ, ο Κέπλερ, ο Κοπέρνικος, ο Ισαάκ Νεύτων, ο Βίκτωρ Ουγκώ, ο Καρλ Γιούνγκ και πολλοί άλλοι ακόμη.
Τα περισσότερα κείμενα της ερμητικής συλλογής είναι διάλογοι, όπου ο Ερμής ο Τρισμέγιστος, φέρεται να διδάσκει άλλοτε τον γιο του Τατ και άλλοτε τον μαθητή του τον Ασκληπιό. Αποτελούνται από 21 βιβλία. Υπάρχουν 18 λίβελοι ή Λόγοι, που αποτελούν το κυρίως τμήμα του Corpus Hermeticum, όπως επίσης και τρεις «Προς τον Ασκληπιό». Υπάρχει επίσης μια συλλογή μικρών αποσπασμάτων που συμπεριλαμβάνονται γενικώς στα Ερμητικά Κείμενα. Τα πιο γνωστά βιβλία που κυκλοφορούν σήμερα είναι το Κυμβάλειο(2) ο Ποιμάνδρης(3) και ο Σμαραγδένιος Πίνακας.
Σκοπός των Ερμητιστών ήταν να μην μετατραπεί η φιλοσοφία αυτή σε θρησκεία, να μην θεωρηθεί δόγμα ή αίρεση και να μην αναμειχθεί σε καμμία περίπτωση με τη θεολογία. Η λέξη που χαρακτήριζε τον τρόπο σκέψης των Ερμητιστών ήταν «ερεύνησε» και όχι «πίστεψε». Στον πυρήνα της Ερμητικής Παράδοσης βρίσκεται επίσης η σχέση ανάμεσα στον Δάσκαλο και τον Μαθητή. Ο αληθινός αναζητητής δεν πρόκειται να κερδίσει τίποτε χωρίς την προσωπική βίωση των διδασκαλιών και την καθοδήγηση του Δασκάλου. Η πραγματική-αυθεντική γνώση προϋποθέτει τον κατάλληλο νου, τον ερμητικό νου. «Αυτός που γνωρίζει τον εαυτό του, γνωρίζει το Παν», αναφέρει ο Ερμής ο Τρισμέγιστος.
Είναι γεγονός πως αρκετοί ερευνητές προσπάθησαν και προσπαθούν ακόμα και σήμερα να μειώσουν την αξία του Ερμή του Τρισμέγιστου, την αξία αυτών των έργων, αλλά και των ανθρώπων που ασχολήθηκαν με αυτά, να αμφισβητήσουν τον χρόνο γραφής ή ακόμα και την ιστορική τους προέλευση. Αδυνατούν μέσα στον δογματισμό τους -για τους δικούς τους λόγους- να προσεγγίσουν, πόσο μάλλον να εστιάσουν στην αξία αυτών των εσωτερικών μηνυμάτων, αυτών των διαχρονικών έργων της φιλοσοφικής παράδοσης και το μόνο που τους διακατέχει είναι ένας παρωπιδισμός ή ένας επιπόλαιος ψιττακισμός της «προσωπικής» τους έρευνας.
Όμως η εξέλιξη της φιλοσοφίας και της ιστορίας βρίθει από τέτοια παραδείγματα… Εμείς οφείλουμε να σεβαστούμε την παρακαταθήκη που μας άφησαν οι Δάσκαλοι Σοφίας στο κατώφλι της ιστορίας και η ευθύνη μας είναι να μεταβιβάσουμε εκείνα που διευρύνουν τους ορίζοντες και φωτίζουν τα δύσβατα μονοπάτια της αλήθειας…
«Ω μην αφήσετε να σβήσει η φλόγα! Στη σκοτεινή σπηλιά της την έχει λατρέψει κάθε ηλικία. Έχει τραφεί από τους αγνούς ιερείς της αγάπης. Μην αφήσετε τη φλόγα να σβήσει.»
Παραπομπές
1. Σημαντικό ρόλο διετέλεσε και ο Μανέθωνας, ένας Αιγύπτιος ιερέας στην εποχή των Πτολεμαίων, με τη μετάφραση σημαντικών κειμένων. Το όνομά του άλλωστε σημαίνει η «Αλήθεια του Θωτ».
Όσο για το προσωνύμιο, «Τρισμέγιστος» αυτό κατά πάσα πιθανότητα προέρχεται από τους Αιγύπτιους ιερείς που ακόμα και τον 3ο αιώνα π.Χ. στην Πτολεμαϊκή δυναστεία, συχνά αποκαλούσαν τον Θωτ «Μέγα Μέγα», «Πολύ Μεγάλο» ή «Τρις Μέγιστο».
2. «Το Παν είναι ένα Πνεύμα. Το Σύμπαν είναι νοητικό.» – Η αρχή της Νοητικότητας
«Αυτό που είναι Επάνω είναι σαν κι αυτό που είναι Κάτω. Και αυτό που είναι Κάτω είναι σαν κι αυτό που είναι Επάνω.» – Η αρχή της Αντιστοιχίας
3. Ερμητικός Λόγος Α΄ (Ποιμάνδρης)
«Όταν κάποτε συλλογιζόμουν για τα όντα και η σκέψη μου πέταξε πολύ ψηλά, ενώ οι σωματικές μου αισθήσεις ανακόπηκαν, όπως σ’ αυτούς που βάρυναν από τον ύπνο κορεσμένοι εξαιτίας της τροφής ή της κόπωσης του σώματος, μου φάνηκε πως είδα ένα ον υπερμέγεθες, πέρα από κάθε μέτρο, να με καλεί με το όνομά μου και να μου λέει:
“Τι θέλεις ν’ ακούσεις και να δεις και με τη νόησή σου να μάθεις και να γνωρίσεις;”.
Και είπα εγώ: “Εσύ ποιος είσαι;”
“Εγώ”, είπε,“είμαι ο Ποιμάνδρης, ο νους της αυθεντίας. Γνωρίζω τι ζητάς και είμαι παντού μαζί σου.”
Κι εγώ είπα: “Θέλω να μάθω για τα όντα, να κατανοήσω τη φύση τους, να γνωρίσω το Θεό. Πώς θέλω να τα ακούσω αυτά!”
Μου είπε πάλι: “Έχε στο νου σου όσα θέλεις να μάθεις κι εγώ θα σε διδάξω.”»
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ερμητικά Κείμενα. Ερμή του Τρισμέγιστου, (Βιβλίο Α, Β), ΜΤΦ Περικλής Ροδάκης, Εκδόσεις Παρασκήνιο
Το Κυμβάλειο – Η Ερμητική Επιστήμη, Εκδόσεις Νέα Ακρόπολη
Τα Ερμητικά Κείμενα, Εργασία Φραντζικινάκη Κώστα
Λειτουργίες και Ιδιότητες του Ερμή, Σημειώσεις Ινστιτούτου Ερμής
Πηγή: ΝΕΑ ΑΚΡΟΠΟΛΗ – nea-acropoli.gr
