Η ζωή είναι δύσκολη για τους ανθρώπους χωρίς χιούμορ– αγαπημένα μας πρόσωπα πεθαίνουν, καταστροφές μαστίζουν τον πλανήτη-και το μόνο που κάνουν είναι να κάθονται και να κλαίνε τη μοίρα τους. Στο μεταξύ, κάποιοι από μας που βλέπουμε τα σπίτια μας να καίγονται, τις γυναίκες μας να υποκύπτουν σε αρρώστιες, προσπαθούμε να απαλύνουμε τουλάχιστον τον πόνο με ένα καλό αστείο. Πράγματι, το λεγόμενο «μπλακ χιούμορ» έχει βοηθήσει εκατομμύρια ανθρώπους να ξεχαστούν ή ακόμα και να αντιμετωπίσουν προβλήματα σε προσωπικές ή ακόμα και ιστορικές στιγμές. Να τι μας είπαν οι ειδικοί για αυτό το φαινόμενο…
Σε πρώτη φάση πρέπει να απαντήσουμε τι είναι το χιούμορ.
Φαίνεται πως οι άνθρωποι τείνουν να γελάνε με πράγματα που είναι «λάθος αλλά οκ», «απειλητικά αλλά ασφαλή» ή «αγαθές παραβιάσεις». Όλα έχουν ως βάση κάτι που απειλεί την ιδέα που έχουμε για το πως θα έπρεπε να είναι ο κόσμος. Τραγωδίες, δεινά, πανδημίες αποτελούν καλή τροφή για τα ανέκδοτα γιατί ήδη πληρούν το πρώτο μέρος του κανόνα: το λάθος, την απειλή, την παραβίαση. Όσο για το λόγο για τον οποίο οι άνθρωποι προτιμούν τη «μαύρη κωμωδία»: υπάρχει η «προσέγγιση του θερμοστάτη», όπου χρησιμοποιείς ένα ανέκδοτο για ν’ αλλάξεις τη θερμοκρασία του δωματίου, και υπάρχει και η «προσέγγιση του θερμοσίφωνα» όπου αποκαλύπτεις τη θερμοκρασία του δωματίου με το αστείο σου. Όλα αυτά σχετίζονται με τη διαχείριση μιας κατάστασης.
Οι άνθρωποι έχουν μεγάλη ανάγκη για κάτι τέτοιο. Σε μια συνέντευξη με ένα επιζώντα των στρατοπέδων συγκέντρωσης, μας είχε πει ότι κατά καιρούς υπήρχε χιούμορ και ελαφρότητα μεταξύ των ανθρώπων. Εάν, λοιπόν, μπορούσαν οι άνθρωποι σε εκείνες τις συνθήκες να κάνουν χιούμορ, τότε σίγουρα μπορούμε κι εμείς, παρά την πανδημία.
Ένας άλλος παράγοντας είναι ότι το χιούμορ μας βοηθάει στη μείωση του στρες. Μάλιστα, χρησιμοποιείται ως μέθοδος στο χτίσιμο μιας ομάδας, στη μνήμη, στην επίδοση των μαθητών στο σχολείο και σε πολλά ακόμη. Σε κάθε μελέτη πάνω στο χιούμορ, ένα πράγμα φαίνεται να είναι σίγουρο: βοηθάει στους κοινωνικούς δεσμούς και αυξάνει την ψυχική ευεξία.
Αυτοαρκασμός
Για παράδειγμα, σε περιπτώσεις αυτοσαρκασμού μπροστά σε κοινό, έχει φανεί ότι μειώνονται τα επίπεδα του στρες τόσο στο κοινό όσο και σε αυτόν που κάνει το χιούμορ. Έρευνες έχουν δείξει ότι αν θέλεις να εκφωνήσεις ένα λόγο μπροστά σε ένα μεγάλο κοινό, μπορείς να μειώσεις το στρες με το να ξεκινήσεις με ένα αυτοσαρκαστικό σχόλιο. Το ίδιο ισχύει και με χιούμορ που έχει να κάνει με ζητήματα ταυτότητας όπως φυλής, φύλου, σεξουαλικότητας και θέματα σχετικά με τη θρησκεία.
Παρόλο που φαίνεται παράδοξο, το χιούμορ μπορεί να μειώσει το στρες και σε καταστάσεις που φαινομενικά είναι απελπιστικές και εκτός ελέγχου. Αυτό το είδος χιούμορ εντοπίζεται σε περιπτώσεις θανάτου και καταστροφής- ανάμεσα σε γιατρούς και νοσοκόμους σε μονάδες έκτακτης ανάγκης, σε ογκολογικές μονάδες, ανάμεσα σε στρατιώτες στα χαρακώματα κατά τη διάρκεια πολέμων, σε πρόσφυγες πολέμου, σε ανταποκριτές, και πολλούς άλλους. Ο ρόλος του είναι πολύ λειτουργικός: κρατά ψηλά τη διάθεση και χαμηλά το στρες. Τα αστεία που λένε οι άνθρωποι σ’ αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να φαίνονται ακατάλληλα ή ακόμη και απαράδεκτα σε έναν εξωτερικό παρατηρητή, αλλά συνήθως είναι βασικά για την ευεξία του ατόμου που κάνει το χιούμορ.
Για παράδειγμα ένας γιατρός ή μια νοσοκόμα που κάνει ένα αστείο για την κατάσταση της υγείας ενός ατόμου που δεν πάει καλά, μπορεί να φαίνεται ωμό και απρεπές, όμως δεδομένου ότι δεν το ακούει ο ασθενής ή κάποιος άλλος που δε χρειάζεται, δεν μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε ως «ανήθικο», καθώς είναι ένας μηχανισμός που βοηθάει τα άτομα στον τομέα υγείας να κρατάνε τη δική τους ψυχική ευεξία.
Το χιούμορ ως φάρμακο
Όταν, λοιπόν, μας χτυπάει το στρες, ένας καλός τρόπος να το διαχειριστούμε είναι με το χιούμορ. Το χιούμορ λειτουργεί σα φάρμακο καθώς μέσα από το γέλιο παράγονται ενδορφίνες που ανεβάζουν τη διάθεση και τονώνουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Το χιούμορ μας βοηθά να ελέγξουμε την κατάσταση.
Κάτι ακόμα είναι ότι το χιούμορ περιλαμβάνει αποκλίσεις από τα κοινωνικά στερεότυπα. Αντί να προσβληθούμε, μπορούμε να διασκεδάσουμε επειδή βλέπουμε ότι η πραγματικότητα είναι παράλογη, ενώ το αστείο έχει μια δόση αλήθειας. Σκεφτείτε τι συνέβη τον τελευταίο καιρό με το χαρτί τουαλέτας και θα με θυμηθείτε.
Τρομακτικές καταστάσεις προκαλούν άγχος. Για παράδειγμα το άγχος του θανάτου είναι πολύ σύνηθες. Χρησιμοποιούμε χιούμορ για να διαχειριστούμε αυτό το άγχος και γενικώς για να διασκεδάσουμε με τα πράγματα που μας τρομάζουν. Όταν «πιάνουμε» το ανέκδοτο, μας βοηθάει να διαχειριστούμε το φόβο μας, να νιώσουμε μια επιβεβαίωση ότι είμαστε ζωντανοί.
Το να μας αρέσει, λοιπόν, το μπλακ χιούμορ δε σημαίνει ότι είμαστε τρελοί, αντίθετα σημαίνει ότι διαχειριζόμαστε καλά το άγχος.
Χρειαζόμαστε ένα υγιές μυαλό για να βιώσουμε ευχάριστα συναισθήματα. Όταν είμαστε σε μελαγχολία, συνήθως χάνουμε την αίσθηση του χιούμορ. Αλλά όταν βρίσκουμε διπλά νοήματα σε μεγάλα ερωτήματα στη ζωή, τότε αυτό σημαίνει ότι έχουμε καλό μηχανισμό άμυνας. Ακόμη και κάποιοι θεραπευτές χρησιμοποιούν χιούμορ με τους ασθενείς τους για να τους βοηθήσουν να δουν τα διπλά νοήματα.
Η καταθλιπτική ή απεγνωσμένη ματιά είναι μία μόνο όψη των πραγμάτων· υπάρχει επίσης η θετική και ηρωική όψη, το να μετατρέπουμε τα προβλήματα σε προκλήσεις, το να μετατρέπουμε την απομόνωση και την απόσταση από το κοινωνικό μας περιβάλλον σε ευκαιρία για δημιουργικό χρόνο με τον εαυτό μας. Μάλιστα, το να μπορούμε να δούμε πολλές ερμηνείες σε μία κατάσταση, ακόμα και σε καταστάσεις που μας τρομάζουν, είναι πολύτιμο για ευέλικτη σκέψη και λήψη αποφάσεων. Γι’ αυτό οι έρευνες δείχνουν ότι τα άτομα που αρέσκονται στο μπλακ χιούμορ έχουν υψηλότερη εκπαίδευση, ενώ στην αντίθετη περίπτωση υπάρχει εντονότερο άγχος και κατάθλιψη.
Παιχνίδι και χιούμορ
Μπορούμε επίσης να θεωρήσουμε το χιούμορ ως μια μορφή παιχνιδιού, οπότε ίσως βοηθήσει να εξετάσουμε την έννοια του παιχνιδιού ευρύτερα. Το παιχνίδι περιλαμβάνει αυθόρμητες και συχνά υπερβολικές συμπεριφορές που δε συμβάλλουν στην άμεση επιβίωση. Κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού ο εγκέφαλος εκκρίνει ορμόνες που μας κάνουν να αισθανόμαστε καλά και μας βοηθούν να αναρρώσουμε από το στρες και να ενισχύσουμε τους κοινωνικούς δεσμούς.
Το παιχνίδι θεωρείται πως μας βοηθάει να ανανεώσουμε τη συναισθηματική μας πηγή και να χτίσουμε κοινωνικές και πρακτικές δεξιότητες ώστε να ανταποκριθούμε σε μελλοντικές προκλήσεις.
Το χιούμορ είναι παιχνίδι για κοινωνικά ζώα με μεγάλους εγκεφάλους. Το χιούμορ μάς δίνει απόσταση από τα πράγματα και έτσι αναπτύσσουμε μια νέα οπτική. Αυτό σημαίνει ότι μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε το χιούμορ για να εξετάσουμε ιδέες που μας τρομάζουν.
Το γέλιο είναι μια κοινωνική συμπεριφορά, καθώς και ένας τρόπος να διαχειριστούμε το στρες. Δεν γελάνε μόνο οι άνθρωποι, αλλά και τα ζώα. Αυτό που τα ζώα δεν έχουν είναι το χιούμορ- την κωμωδία.
Στην κατάσταση που βιώνουμε αυτή την περίοδο λοιπόν, βοηθάει να επιστρατεύσουμε το χιούμορ ώστε να αισθανθούμε καλύτερα και να δεθούμε περισσότερο με το περιβάλλον μας.
Πηγή: gizmodo.co.uk
