Giordano Bruno – Ο Φιλόσοφος Μάρτυρας
Σκηνοθεσία: Giuliano Montaldo
Σενάριο: Lucio De Caro, Giuliano Montaldo, Piergiovanni Anchisi
Πρωταγωνιστούν: Gian Maria Volont?, Hans Christian Blech, Mathieu Carri?re
Πάνε 420 χρόνια, 17 Φεβρουαρίου 1600, από την ημέρα που στην Πλατεία των Λουλουδιών (τι ειρωνεία αλήθεια!) στη Ρώμη, άφηνε την τελευταία του πνοή ο “παγκόσμιος” φιλόσοφος από την Νόλα της Καμπανίας Jordano Bruno, επάνω στο ικρίωμα της πυράς, επειδή υπερασπίστηκε τις ιδέες του όσο ελάχιστοι στο κόσμο.
Λίγα, σχεδόν τίποτα, δεν είναι γνωστά για τον ίδιο καθώς και για το έργο του. Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω τον οργανισμό της “Νέας Ακρόπολης” γιατί είναι ο μόνος οργανισμός που γνωρίζω που έκανε την προσπάθεια να μεταφράσει στα Ελληνικά 2 από τα έργα του J. Bruno και να “θυμίσει” στους ‘Ελληνες αναζητητές της “Εν τω Παντί Αλήθειας” την προσπάθεια του Ιταλού φιλόσοφου.
Η ζωή του και η σκέψη του μου κίνησε το ενδιαφέρον από πολύ νωρίς. Η σκέψη του δε, έγινε σκέψη μου σε πάρα πολλά σημεία (αν όχι σε όλα). Μαζί με τα έργα της Ελένης Πετρόβνα Μπλαβάτσκυ, του Πλάτωνα και του Χάρη Μπαλόγλου, τα οποία κατά έναν “μαγικό” ή “θαυμαστό” τρόπο αλληλοσυνδέονται και αλληλοσυμπληρώνονται, μου φωτίζουν τον δρόμο της Εσωτεριστικής μου αναζήτησης.
‘Ηταν το 1548 που γεννήθηκε. Το όνομά του δε, ήταν Φίλιππος Μπρούνο με το οποίο δεν έμελλε να γίνει παγκοσμίως γνωστός. Το Jordano, το έλαβε το 1572 όταν έγινε ιερέας του τάγματος των Δομινικανών. Στο τάγμα αυτό μπήκε το 1559 σε ηλικία μόλις 15 ετών!
Πατέρας του ήταν ο Τζιοάν Μπρούνο, στρατιωτικός στην υπηρεσία των Ισπανών στη Νάπολη και μητέρα του ήταν η Λίσσα Σαβολίνι.
Από μικρό παιδί “έβλεπε” πνεύματα (όπως και η Μπλαβάτσκυ!). Ο ίδιος ο Μπρούνο μας λεει ότι κάποτε σε αυτή τη μικρή ηλικία ο πατέρας του τον επήγε στη περιοχή Σικάλα στον Βεζούβιο, η οποία περιοχή από μακριά φαινόταν “γυμνή” και άγονη, όμως φτάνοντας στη Σικάλα ο μικρός Τζορτάνο βρήκε τα πάντα σε αφθονία, ενώ πριν φτάσουν με τον πατέρα του από μακριά κοιτάζοντας την περιοχή, η εικόνα που έβλεπε ήταν άλλη.
“Τότε κατάλαβα για πρώτη φορά ότι η θέα μπορεί και να απατά” μας λεει ο ίδιος και άρχισε να αναρωτιέται “ποιος είναι ο λόγος της βεβαιότητας;”
Το 1576 έμαθε ότι οι απόψεις του και οι ιδέες του είχαν θεωρηθεί αιρετικές, από τους άλλους μοναχούς και ότι θα κινούσαν την διαδικασία της σύλληψής του. Αυτός ήταν ο λόγος για να αρχίσει ο Μπρούνο να ζει μια ζωή μέσα στην περιπλάνηση.
Ο Μπρούνο δέχθηκε μεγάλη επίδραση από μεριάς του πρώτου διδασκάλου του, Φραγκίσκου Πατρίτσι (1529 – 1597). Ο Πατρίτσι δίδασκε φιλοσοφία στη Φεράρα και στη Πάντοβα. Μυήθηκε από αυτόν στον “ΕΚΛΕΚΤΙΣΤΙΚΟ ΠΛΑΤΩΝΙΣΜΟ” και στον “ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟ ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟ”.
‘Ηταν τέτοια η προσήλωση του Μπρούνο στον Πλατωνισμό, που ήταν απόλυτα φυσιολογικό να αναπτύξει μια “πολεμική” κατά του Αριστοτελισμού, της Αριστοτέλειας Λογικής και των Σχολαστικών.
Επιχειρεί ο Μπρούνο να αναπτύξει μια ευρύτερη σύνθεση φιλοσοφικών αντιλήψεων. Το προσπαθεί συνδυάζοντας τα περί Πλατωνικής Ψυχής και τις Πλατωνικές εν γένει θεωρίες με την Ηλιοκεντρική θεωρία των Πυθαγορείων, τον Ατομισμό του Δημόκριτου και τον Μυστικισμό του Πλωτίνου.
Για τον Μπρούνο το Σύμπαν και ο Θεός, είναι έννοιες ΤΑΥΤΟΣΗΜΕΣ.
Περιπλανήθηκε σε πάρα πολλά μέρη της Ευρώπης όπως Φραγκφούρτη, Λονδίνο, Παρίσι, Λυών, Γενεύη, Γένοβα, Βενετία και άλλες πολλές. Στη Τουλούζη απέκτησε δική του έδρα στο εκεί πανεπιστήμιο και έλαβε θέση και στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Και τα δύο όμως δε τα κράτησε πολύ, λόγο των θέσεων που εξέφραζε, καθώς και της πολεμικής που είχε αναπτύξει κατά του Αριστοτέλη.
Μη ξεχνάμε ότι την εποχή του Μεσαίωνα ο ΜΟΝΟΣ που ήταν αποδεκτός ήταν ο Αριστοτέλης και ίσως σε αυτόν να οφείλουμε την σκοτεινή αυτή εποχή με τους τόσους θανάτους όλων όσων προσπάθησαν να ρίξουν έστω και λίγο φως στα σκοτεινά σχέδια της “λογικής” και του Παπισμού.
Ο Μπρούνο λοιπόν λόγο της ανατροφής του στο μοναστήρι των Δομινικανών, στη μύηση που δέχθηκε από τον πρώτου δάσκαλο τον Πατρίτσι επάνω στο Χριστιανικό Μυστικισμό και στον Πλατωνισμό, δεν μπορούσε να δεχθεί την άποψη του Αριστοτέλους περί “υπάρξεως ενός πεπερασμένου ΜΟΝΑΔΙΚΟΥ σύμπαντος κόσμου”. Ο Μπρούνο πίστευε στην παντοδυναμία του Θεού στο να δημιουργεί απεριόριστους κόσμους. Θεωρούσε λοιπόν ως βλασφημία την άποψη του Αριστοτέλη (πατέρα της λογικής), έναντι του ΑΠΕΙΡΟΥ ΟΝΤΟΣ. Οι θέσεις και οι απόψεις του Τζορτάνο Μπρούνο τον κατέστησαν ως ηρωική και προφητική προσωπικότητα που επηρέασε και επέδρασε επάνω σε μεταγενέστερους φιλοσόφους όπως ο Σπινόζα (1632- 1677), ο Νεύτωνας (1643- 1727), ο Λάϊμπνιτς (1646- 1716), ο Γκαίτε (1749- 1832), ο Σέλλινγκ (1775- 1854) και πολλούς άλλους.
Ας παρακολουθήσουμε τώρα την πορεία προς την πυρά.
‘Ηταν Μάρτης του 1592 όταν ο κόμης Τζιοβάνι Μονσενίγκο τον κάλεσε στο παλάτι του στη Βενετία ζητώντας να τον βοηθήσει ο Μπρούνο επάνω στη μελέτη της Μνημονικής και στα έργα του Ραϋμόνδου Λούλλου.
Ο Μονσενίγκο ήταν σύμβουλος Ιεροεξεταστής. ‘Ετσι έπεσε ο Μπρούνο στα χέρια του φρικτού οργάνου επιβολής της θέλησης του Πάπα και της Λογικής του Αριστοτέλους.
Συνελήφθη στις 23 Μαΐου 1592 και στις 23 Φεβρουαρίου 1593 μεταφέρεται αλυσοδεμένος στην Ρώμη, όπου για 7 ολόκληρα χρόνια κρατήθηκε φυλακισμένος και βασανιζόμενος.
Στις αρχές του 1599 εξετάσθηκε από τον Ιησουίτη ιεροεξεταστή Bellarmin που είχε καταδικάσει τον Κοπέρνικο, και τον Γαλιλαίο. Στις 21 Δεκεμβρίου του 1599 ο Μπρούνο οδηγήθηκε εμπρός σε 9 καρδινάλιους, 6 επισκόπους και έναν συμβολαιογράφο. Δεν κατάφεραν να τον κάνουν ν’ αρνηθεί ΤΙΠΟΤΑ από τα πιστεύω του.
Στις 20 Ιανουαρίου 1600, του δικαστηρίου προήδρευσε ο ίδιος ο πάπας Κλήμης Η’ (1592- 1605). Και πάλι αρνήθηκε να ανακαλέσει τα πάντα.
Στις 8 Φεβρουαρίου 1600 ο ήρωας αυτός του πνεύματος, παραδόθηκε στην κοσμική εξουσία για “να τιμωρηθεί με τον επικρατέστερο τρόπο, χωρίς να χυθεί αίμα”, δηλαδή να καεί ζωντανός!
Η ημέρα της εκτέλεσής του ορίσθηκε η 17η Φεβρουαρίου στην Campo di Fiori (πλατεία ανθέων) στο κέντρο της Ρώμης. Τον θάνατο τον αντίκρισε με περισσή αταραξία , ως άλλος Αρχιμήδης, λέγοντας στους εκτελεστές του:
“‘Ισως ο φόβος σας να με καταδικάσετε, είναι μεγαλύτερος από τον δικό μου στο να δεχθώ την απόφασή σας.”
Αυτός ίσως και να είναι ένας από τους λόγους που το έκαψαν με την γλώσσα του δεμένη!!! Λέγετε ότι πριν της εκτελέσεως δεμένος καθώς ήταν του πρόσφεραν τον εσταυρωμένο να τον ασπαστεί, αλλά εκείνος έστρεψε την κεφαλή του στο πλάι.
Πολύ πριν από την εκτέλεσή του είχε προετοιμαστεί γι’αυτήν, λέγοντας στο έργο του “Περί Μονάδος”:
“… Προτίμησα έναν θαρραλέο θάνατο, από μία δειλή ζωή…”
Στον τόπο του μαρτυρίου του υπάρχει σήμερα ο ανδριάντας του.
Είναι τόσα που θα μπορούσα να αναφέρω για τον Τζορντάνο Μπρούνο, η σκέψεις του και οι ιδέες του είναι πράγματι ένας “ποταμός”. ‘Ενας ποταμός που μπορεί κατά τον Ηράκλειτο να μη μπορούμε να κάνουμε μπάνιο δύο φορές στο ίδια νερά του, αλλά που αν καταφέρουμε και βουτήξουμε έστω μία φορά, δε θα θελήσουμε ΠΟΤΕ να τον αποχωρισθούμε!
Δικαιολογημένο λοιπόν το όνομα του ποταμού που φέρει, Jordano = Ιορδάνης, ο ποταμός που βαπτίστηκε ο Ιησούς και που αλληγορικά, αν βαπτισθούμε και εμείς στις ιδέες , στους ‘Απειρους Κόσμους που πίστευε ο Μπρούνο, θα μας ανοιχθούν για να γίνουμε και εμείς μόνοι κάτοικοί τους.
