1,9K

Κάτι τόσο απλό και καθημερινό αλλά και τόσο σημαντικό στη ζωή μας: Το γέλιο δρα
ως ένας παράγοντας απελευθέρωσης από εντάσεις και αγωνίες και ότι το να γελάμε
τροφοδοτεί τα θετικά συναισθήματα. Το γέλιο μας εξανθρωπίζει και μας επιτρέπει ν’
ανοίξουμε κανάλια επικοινωνίας πέρα από τις δυσκολίες. Το γέλιο χτίζει γέφυρες
χαράς ανάμεσα στους ανθρώπους και εξαγνίζει τις ανθρώπινες σχέσεις. Το γέλιο
«ανοίγει» την ενεργειακή μας καμπάνα, για να λαμβάνουμε με μεγαλύτερη
θετικότητα τα μηνύματα επικοινωνίας μας με «τον άλλον».

Ευεργετικά αποτελέσματα

Οι τρέχουσες ιατρικές έρευνες αποδίδουν στο γέλιο πολύ ευεργετικά αποτελέσματα
για την υγεία και την ευημερία, δεδομένου ότι, μεταξύ άλλων θετικών
αποτελεσμάτων, απελευθερώνει τις ορμόνες που ονομάζονται «ενδορφίνες» ή
ορμόνες anti-stress.

Ευρέως, το γέλιο σχετίζεται με τη χαρά, την ευτυχία και την καλή διάθεση, και
αποτελεί έναν εξαιρετικό μηχανισμό κοινωνικής επικοινωνίας. Αυτό είναι έτσι γιατί,
στην ουσία, ο παράγοντας ενεργοποίησης του γέλιου δεν είναι η ευτυχία ή η χαρά
από μόνες τους, αλλά το γεγονός ότι υπάρχει τουλάχιστον ένα άλλο άτομο, στο οποίο
μπορείς να δώσεις ανοιχτά και με τρόπο ειλικρινή ένα μήνυμα. Έχει αποδειχτεί ότι η
σχέση μεταξύ του γέλιου μαζί με άλλους και του γέλιου σε μοναξιά είναι 30 προς 1.
Χρειάζεται να υπάρχουν ένα ή περισσότερα άτομα για να γελάμε μαζί.

Επικοινωνία

Το γέλιο είναι μια έμφυτη μορφή επικοινωνίας και στενά συνδεδεμένη με την
προφορική γλώσσα. Ο μηχανισμός λειτουργίας του εδρεύει στην αναπνοή και
παράγεται μέσω διακοπών της εκπνοής. Είναι ο ίδιος μηχανισμός που
χρησιμοποιείται για την ομιλία, μόνο που στο γέλιο χρησιμοποιείται μια μορφή
ακούσια και σχεδόν ήμι-συνειδητή.

Πρόσφατα, μια ομάδα ερευνητών του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, με επικεφαλής
τον καθηγητή Robin Dunbar, απέδειξε επιστημονικά ότι το γέλιο είναι ένα θαυμάσιο
αναλγητικό, που αυξάνει θεαματικά τα όρια αντοχής στον πόνο.

Δεν πρόκειται για ένα απλό χαμόγελο ή για γέλια ήπια ή νευρικά, αλλά χρειάζεται
ένα καλό ξεκαρδιστικό γέλιο, ώστε το σώμα μας ν’ απελευθερώσει συγκεκριμένες
χημικές ουσίες, τις ενδορφίνες, οι οποίες δρουν σαν ένα φυσικό αναλγητικό.

Φαίνεται πως οι ενδορφίνες που προκαλούνται από το γέλιο, εκτός του ότι
κατευνάζουν τον πόνο και προκαλούν ευφορία, μπορούν να κάνουν τους ανθρώπους
να έχουν περισσότερη προδιάθεση για σύσφιξη των σχέσεων, για να συμμετέχουν σε
ομάδες και να εργαστούν ομαδικά, δρώντας με μεγαλύτερη γενναιοδωρία. Επίσης
είναι ένα εργαλείο για ν’ αλλάξει η συμπεριφορά των άλλων: σε μια ενοχλητική
κατάσταση, όπως μια διαφωνία για παράδειγμα, το γέλιο αντιπροσωπεύει μια
κατευναστική χειρονομία, για να μειωθεί και ν’ αποφορτιστεί η ένταση και ο θυμός.

Συγκολλητικός δεσμός

Αυτό θα εξηγούσε, σύμφωνα με τον R. Dunbar, γιατί πάνω από 2 εκατομμύρια
χρόνια πριν, οι άνθρωποι ήταν ικανοί να σχηματίσουν μεγάλες φυλετικές κοινότητες
μέχρι και πάνω από 100 μέλη, ενώ οι πίθηκοι είναι ικανοί να σχηματίσουν μόνο
ομάδες μέχρι 50 μέλη. Αν και όλοι οι πίθηκοι μπορούν να γελούν, παρόλα αυτά η
ικανότητα για δυνατό έντονο γέλιο και η παραγωγή ενδορφινών είναι αποκλειστική
των ανθρώπων.

Έτσι μπορούμε να φανταστούμε τη σκηνή που δείχνει τους αρχαίους προγόνους μας
συγκεντρωμένους γύρω από τη φωτιά για να γελάσουν. Από εκεί μπορεί να έχουν
βγει οι πρώτοι παλιάτσοι που θα είχαν ενώσει τους ανθρώπους στη φυλή, χάρη στην
επίδραση του γέλιου. Παρόμοιος θα ήταν ο ρόλος των γελωτοποιών στις Αυλές των
Βασιλιάδων, που πάντα έχαιραν μεγάλης εκτίμησης, σχεδόν σ’ όλους τους
πολιτισμούς, εκτός εξαιρέσεων, όπως στην περίπτωση του μεσαιωνικού
χριστιανισμού σε συγκεκριμένες φεουδαρχικές περιοχές της κεντρικής Ευρώπης.

Ευεργετικές επιδράσεις

Άλλες ευεργετικές επιδράσεις του γέλιου, από την οπτική της ιατρικής, που μπορούμε
ν’ αναφέρουμε, είναι οι ακόλουθες:

1. Οι δείκτες του στρες μειώνονται κατά τη διάρκεια του γέλιου, οι οποίοι
σχετίζονται με τη μείωση των επιπέδων της επινεφρίνης και της κορτιζόλης.

2. Το γέλιο αυξάνει την παραγωγή αντισωμάτων και την ενεργοποίηση των
προστατευτικών κυττάρων όπως τα λεμφοκύτταρα, «Τ» κυτταροτοξικά, που
παράγουν κυτταρική ανοσία, πολύ σημαντική για την αποφυγή σχηματισμού
όγκων.

3. Τα ξεκαρδίσματα ή τα χαρούμενα και επαναλαμβανόμενα γέλια βελτιώνουν
τη διάθεση, μειώνουν τα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα και ρυθμίζουν την
αρτηριακή πίεση.

4. Πρόσφατα (το 2010) ανακαλύφθηκε μια σχέση μεταξύ του γέλιου και της
όρεξης, με τέτοιο τρόπο ώστε το γέλιο ν’ αυξάνει την όρεξη με τρόπο ανάλογο
με τη μέτρια σωματική άσκηση.

5. Απελευθερώνει από τον φόβο και το άγχος και συμβάλλει στον κατευνασμό
του θυμού. Επίσης συμβάλλει στην αλλαγή της διανοητικής στάσης που
ευνοεί τη μείωση των ασθενειών.

6. Ευνοεί την πέψη, αυξάνοντας τις συσπάσεις όλων των κοιλιακών μυών και
διευκολύνει την εκκένωση λόγω του ‘μασάζ’ που προκαλείται στα εντόσθια.

7. Αυξάνει τον καρδιακό ρυθμό και τον παλμό και, διεγείροντας την
απελευθέρωση των “ενδορφινών”, τους επιτρέπει να εκπληρώσουν μια από τις
πιο σημαντικές λειτουργίες τους, όπως είναι η διατήρηση της ελαστικότητας
των στεφανιαίων αρτηριών.

8. Μειώνει την παρουσία της χοληστερόλης στο αίμα, διότι ισοδυναμεί με μία
αερόβια άσκηση και βοηθά στη μείωση της γλυκόζης στο αίμα.

Γέλιο και Φιλοσοφία

Το θέμα του γέλιου ως φιλοσοφικό στοιχείο είχε ήδη επισημανθεί από τον
Αριστοτέλη στο δεύτερο βιβλίο της Ποιητικής, αφιερωμένο στην κωμωδία, το γέλιο,
το χιούμορ και την ιαμβική ποίηση, ως αποτελεσματικούς πομπούς της αλήθειας και
αντιπροσώπους της «Κάθαρσης» ή εξαγνισμού των συναισθημάτων.

Σ’ αυτό το βιβλίο, που χάθηκε κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, ο Έλληνας
φιλόσοφος υπερασπίστηκε την κωμωδία και το χιούμορ ως μια αποτελεσματική
δυνατότητα ν’ αμφισβητήσει τα καθιερωμένα δόγματα και ν’ αποφορτίσει την
ανθρώπινη ψυχή από τις πιέσεις των δογμάτων, νόμων και από καθετί «σοβαρό» που
αυτά τα πράγματα επιβάλλουν στην «πολιτισμένη κοινωνία».
Πιστεύεται ότι το λεγόμενο μεσαιωνικό “Tractatus Coislinianus”, που χρονολογείται
τον 10 ο αιώνα, περιείχε μια επιτομή ή περίληψη αυτού του δεύτερου χαμένου βιβλίου
της Ποιητικής του Αριστοτέλη. Είναι ένα χειρόγραφο που εκθέτει μια θεωρία της
κωμωδίας ακολουθώντας την παράδοση της Αριστοτέλειας Ποιητικής.

Σ’ αυτό επιβεβαιώνεται ότι η κωμωδία προκαλεί το γέλιο και την ευχαρίστηση και,
γι’ αυτό, έναν εξαγνισμό (κάθαρση) από τα λογοκριμένα αισθήματα, συνειδητά ή
ασυνείδητα, από το καθιερωμένο περιβάλλον (το κοινωνικό στάτους) και περιγράφει
τα μέσα που χρησιμοποιούνται και τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να προκύψει η
κάθαρση. Αυτό το χειρόγραφο βρίσκεται σήμερα στην Εθνική Βιβλιοθήκη του
Παρισιού.

Μαγεία

Από μια πιο εσωτερική και βαθιά όψη, το γέλιο έχει επίσης μαγικές ιδιότητες. Όπως
λέει ο Octavio Paz, στο δοκίμιό του για τη «μαγεία του γέλιου»:

«Η εργασία εξανθρωπίζει τον κόσμο και αυτός ο εξανθρωπισμός είναι αυτό που του
δίνει νόημα. Το γέλιο… είναι θείο και όχι ανθρώπινο. Με το γέλιο ο κόσμος
ξαναγίνεται ένας τόπος παιχνιδιού, ένας ιερός χώρος και όχι χώρος δουλειάς. Η δράση
του δεν είναι διαφορετική από αυτή της θυσίας: αποκαθιστά τη θεία κατάσταση της
φύσης, τη ριζική της μη-ανθρώπινη κατάσταση. Ο κόσμος δεν είναι φτιαγμένος για τον
άνθρωπο. Ο κόσμος και ο άνθρωπος είναι φτιαγμένοι για τους θεούς. Η εργασία είναι
σοβαρή. Ο θάνατος και το γέλιο της αρπάζουν τη βαριά μάσκα της. Για τον θάνατο και
το γέλιο ο κόσμος και οι άνθρωποι ξαναγίνονται παιχνίδια» ή θα λέγαμε… «δάχτυλα»
στα χέρια των Θεών.

Το γέλιο στην αρχαιότητα

Στην αρχαία Ελλάδα, ο μύθος του Διόνυσου Ζαγρέα, του θείου βρέφους που
γεννιέται γελώντας και παίζει με τα θεϊκά παιχνίδια του, που συμβολίζουν τα Στοιχεία
του Σύμπαντος, είναι στην ίδια γραμμή σκέψης.

Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί για τον ιαπωνικό μύθο της εξόδου της ηλιακής θεάς
Amaterasu από την κρύπτη της σε μια σπηλιά, που δεν μπορεί να ελέγξει τα γέλια της
μπροστά στην πρόκληση του άσεμνου χορού μιας θεάς, επίσης και για τα διάσημα
«χαμογελαστά πρόσωπα» του πολιτισμού Totonaca-Veracruz στο αρχαίο Μεξικό, με
την επιρροή των Olmeca, στα οποία αναφέρεται ο προαναφερθείς Octavio Paz

Τελικά το γέλιο απομακρύνει και ελαχιστοποιεί τα προβλήματα και μας βοηθά με
πολύ θετικό τρόπο ν’ αντιμετωπίζουμε καλύτερα τις δυσκολίες της καθημερινής
ζωής, με καλή διάθεση και αισιοδοξία. Ας μάθουμε λοιπόν να γελάμε από την καρδιά
μας. Το γέλιο είναι όπως ένα είδος βιταμινών που δίνει καλή υγεία στην Ψυχή.

Πηγή: Άρθρα περιοδικού Φιλοσοφική λίθος (ΝΕΑ ΑΚΡΟΠΟΛΗ), Τεύχος 153