Από το περιοδικό “Φιλοσοφική Λίθος“, Εκδόσεις ΝΕΑ ΑΚΡΟΠΟΛΗ
Η σκέψη του θανάτου φέρνει συνήθως στο νου μας δυσάρεστα συναισθήματα σχεδόν με αυτόματο τρόπο. Γιατί άραγε; Είναι η κατάληξη μιας μακρόχρονης χειραγώγησης συναισθημάτων από θρησκείες και πολιτικές σκοπιμότητες ή μια φυσική εξέλιξη που οδήγησε τον άνθρωπο να στέκεται αδύναμος και μικρός μπροστά στον θάνατο; Η ιστορία, και ιδιαίτερα η προϊστορία, μας δείχνει ότι δεν ήταν πάντα έτσι. Ο άνθρωπος της νεολιθικής εποχής, που δεν διαφέρει και πολύ από το σύγχρονο άνθρωπο, φαίνεται πως ήταν πολύ περισσότερο εξοικειωμένος με το θάνατο από ό,τι εμείς.
Γνωρίζουμε λίγα για αυτόν τον άνθρωπο. Τα περισσότερα τα υποψιαζόμαστε κοιτάζοντας πίσω από τα «σιωπηλά» σύμβολα που μας κληροδότησε, πίσω από τη ζωή και τις συνήθειές του στην καθημερινότητα και στην επαφή του με το ιερό. Ο θάνατος φαίνεται πως ήταν ένα σημαντικό κομμάτι της ζωή του, και αυτό το καταλαβαίνουμε ξεκάθαρα από τα έθιμα που δημιούργησε για αυτόν. Όχι γιατί ήθελε να τον εξευμενίσει, αλλά γιατί ζούσε μαζί του. Ο θάνατος ήταν κομμάτι της ζωής του. Οι αρχαιολόγοι προσπαθούν με ενδιαφέρον να καταλάβουν τι πίστευε για τη μεταθανάτια ζωή και γιατί αφιέρωνε τόσο πολύ χρόνο σε περίεργες αισθητικές επεμβάσεις στα νεκρά σώματα. Προς το παρόν όμως όλα όσα υποστηρίζονται είναι υποθέσεις που εύκολα μπορούν να ανατραπούν και με αυτήν την επιφύλαξη παρουσιάζονται.
Έχουμε να μάθουμε πολλά ακόμη για τον νεολιθικό άνθρωπο. Ωστόσο η στάση του απέναντι στον θάνατο μπορεί να μας διδάξει μια άλλη αντίληψη, η οποία βρίσκεται μακριά από εμάς. Μια αντίληψη που, αν στοχαστούμε γι’ αυτήν, ίσως καταφέρει να μας συμφιλιώσει με τα άσχημα συναισθήματα που μας προκαλεί αυτό το γεγονός.
Η νεολιθική εποχή ξεκινάει το 8000 π. Χ και τελειώνει περίπου το 5500 π. Χ., σύμφωνα με τους παλαιοντολόγους. Το κύριο σκηνικό της μετάβασης από την παλαιοντολογική στη νεολιθική εποχή είναι η Εγγύς Ανατολή. Σε αυτό το μέρος της Γης λαμβάνει χώρα το γεγονός που οι επιστήμονες αποκαλούν «αγροτική επανάσταση»: ο άνθρωπος αλλάζει τρόπο ζωής σταδιακά, κάτι το οποίο καθρεφτίζεται σε πολλά επίπεδα της συμπεριφοράς του απέναντι στη φύση, στην επαφή του με το θείο και τη συμβίωσή του με τους άλλους ανθρώπους.
