ΛΙΑΝΤΙΝΗΣ: Ο Φόβος του Θανάτου [VIDEO]
Τον Μάρτιο του 1997 (περίπου 15 μήνες πριν φύγει με τον τρόπο που επέλεξε) ο Λιαντίνης έδωσε μια διάλεξη στη Σχολή Εφαρμογών Υγειονομικού του 401 Σ.Ν. Έκανε μια «Φιλοσοφική Θεώρηση του Θανάτου» (όπως ήταν ο τίτλος της διάλεξης) με κοινό στρατιωτικούς γιατρούς και φοιτητές και στη συνέχεια δέχθηκε ερωτήσεις.
Σύντομο απόσπασμα από την διάλεξη του καθηγητή Δημήτρη Λιαντίνη.
Στο τέλος του κειμένου, μπορείτε να δείτε και ένα απόσπασμα σε βίντεο από τη διάλεξή του.
Έρχομαι στην έννοια του «Φόβος θανάτου».
Όλοι φοβόμαστε το θάνατο. Και πόσο φοβόμαστε το θάνατο. Όταν λέω όλοι, εννοώ όλοι, ο κανόνας, έτσι; Υπάρχουν και εξαιρέσεις. Οι συντριπτικές πλειονοψηφίες των ανθρώπων μπροστά στο θάνατο τρέμουνε. Γι’ αυτό βλέπετε ογδόντα χρονών κι ενενήντα, και τρέχουν σ’ εσάς «Γιατρέ μου, σώσε με, γιατρέ μου, το φάρμακο, το τούτο, το κείνο.»
Φοβόμαστε το θάνατο. Γιατί; Γιατί φοβόμαστε το θάνατο;
Κατ’ αρχήν εδώ για να κάνουμε μία σωστή προσέγγιση στο πρόβλημα, πρέπει να κάνουμε μία διάκριση. Υπάρχουν δύο μορφές ή μάλλον από δύο οπτικές θα ιδούμε το θάνατο.
Η μία είναι το γεγονός της βιολογικής κατάλυσης. Της καταστροφής της μονάδας ενός είδους.
Γνωρίζετε, οι βιογεωλόγοι μας λένε ότι από τότε που αρχίζει ο φανεροζωικός μεγααιώνας, πριν 600 εκατομμύρια χρόνια, μέχρι σήμερα στον πλανήτη έχουν εμφανιστεί 100 έως 200 εκατομμύρια έμβια όντα, από τα οποία σήμερα ζει το 1%.
Τα 99% έχουν εξαφανιστεί αφού διέρρευσαν τον ορισμένο βιολογικό ή κοσμολογικό τους κύκλο που προσδιορίζεται σε 10 ή 15 εκατομμύρια χρόνια. Μετά εξαφανίζεται το είδος, έρχεται άλλο, έρχεται άλλο, μόνο οι βλάττες ζουν από το … από την εποχή του λιθανθρακοφόρου, πριν από 400 εκατομμύρια χρόνια. Οι βλάττες είναι οι κατσαρίδες.
Λοιπόν. Η μία μορφή θανάτου είναι η εξαφάνιση και η αποδόμηση της έμβιας ύλης, της βιομάζας, μάλιστα πάντοτε οι βιογεωλόγοι μας λένε ότι ο πλανήτης έχει αποδομήσει βιομάζα πολύ μεγαλύτερη από τη μάζα της ίδιας της γης. Που αυτό σημαίνει όχι μόνο τη δύναμη και το βεληνεκές του θανάτου αλλά και τη δύναμη του γίγνεσθαι, τον αντίθετο, το αντίθετο, τον έρωτα που είπαμε, όπως θα δούμε.
Αλλά μία σκέψη είναι, ένας λόγος είναι να πεις ότι η βιομάζα που έχει αποδομηθεί είναι πολύ μεγαλύτερη από τη μάζα της ίδιας της γης.
Η μία μορφή του θανάτου είναι αυτή που θα την τραβήξουμε όλοι, και θα πάμε, θα πεθάνουμε.
Η άλλη… υπάρχει μια δεύτερη διάσταση κι αυτή είναι η φοβερή. Και που μας ενδιαφέρει. Είναι ο νοητικός θάνατος, δηλαδή η γνώση ότι ξέρω ότι θα πεθάνω. Ο καθένας μας ξέρει ότι θα πεθάνει. Και ξέρει τι είναι αυτό το πράγμα.
Μπορεί να μην ξέρει τι θα συμβεί από τη στιγμή που πεθαίνει, αλλά ότι θα πεθάνει, ξέρει, το ξέρει αυτό το πράγμα. Αυτό είναι ένα γνώρισμα μόνο του ανθρώπου. Η οντολογική διαφορά του Dasein, όπως λέει ένας φιλόσοφος της εποχής μας, ο Μαρτίνος Χάιντεγκερ, εμείς οι άνθρωποι ξέρουμε ότι θα πεθάνουμε γιατί είμαστε σκεπτόμενα όντα. Διότι έχουμε αποκτήσει τη γνωστική συνείδηση. Έχουμε νόηση. Homo sapiens που λέμε, Homo sapiens sapiens recens κλπ
Τα άλλα έμβια όντα, τα πουλιά, έτσι, τα φίδια, τα ερπετά, τα δέντρα κλπ τα αρνάκια, οι λαγοί, πεθαίνουν, μόνο ο άνθρωπος ξέρει ότι πεθαίνει.
Αυτό το δεύτερο στοιχείο είναι το φοβερό που κάνει το θάνατο οδυνηρό φαινόμενο για τον άνθρωπο κατά την έννοια ότι εάν το πρώτο είναι ενέργεια ατμομηχανής, το άλλο είναι ενέργεια πυρηνική. Να ξέρω ότι θα πεθάνω και ξέρω τι σημαίνει αυτό.
Πηγές:
https://www.janus.gr/2021/04/blog-post_36.html
https://www.youtube.com/channel/UCw75FQrf9Dy35SbJnOW-g5A
