1,2K

Carl Jung: Πώς να ξεπεράσετε το κοινωνικό άγχος

Γιατί το άγχος είναι μια προσπάθεια από τη φύση να θεραπεύσει την ψυχή

Αποσπάσματα από άρθρο του Harry J. Stead

Ο Καρλ Γιουνγκ θεώρησε το άγχος, ιδιαίτερα το κοινωνικό άγχος, ως μια θετική προσπάθεια της ψυχής να αυτοθεραπευθεί, γιατί είναι ένα μήνυμα ότι μια πτυχή του χαρακτήρα κάποιου θέλει να μεγαλώσει και να ωριμάσει. Η προσωπικότητά μας δεν μεγαλώνει απόλυτα, μεγαλώνουμε μερικώς με κάποια χαρακτηριστικά πιο ανεπτυγμένα από άλλα. Αλλά όταν αυτά τα μη ανεπτυγμένα χαρακτηριστικά είναι έτοιμα για αλλαγή, τότε βιώνουμε τον πόνο που σχετίζεται με την ανάπτυξη γιατί δεν μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη της προσωπικότητας χωρίς να δώσουμε έναν ισοδύναμο αγώνα. Επομένως, το άγχος δεν είναι κάτι από το οποίο πρέπει να προσπαθήσουμε να απαλλαγούμε αποφεύγοντας τον κίνδυνο ή παίρνοντας χάπια.

Ο Γιουνγκ πίστευε ότι το άγχος περιέχει ένα μάθημα, έναν σκοπό που δεν μπορεί να βρεθεί αλλού και που μας δίνει την ευκαιρία να γνωρίσουμε τον εαυτό μας και τις δυνατότητές μας.

Ο μόνος μας ρόλος λοιπόν είναι να αποσυρθούμε στον εσωτερικό κόσμο και να ανακαλύψουμε τι μας ζητάει αυτή η αίσθηση δυσφορίας μας. Όπως γράφει ο Jung,

«Αυτό που συναντά ο ασθενής σε μια νευρωτική διάσταση είναι ένα παράξενο μη αναγνωρισμένο μέρος της προσωπικότητάς του, το οποίο επιδιώκει να εξαναγκάσει την αναγνώρισή του με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που οποιοδήποτε άλλο μέρος του σώματός του, εάν του το αρνηθούν επίμονα, θα επέμενε στην παρουσία του». Carl Jung, Civilization in Transition.

Ωστόσο, εάν προτιμούμε να αγνοούμε τα συμπτώματά μας και να μείνουμε πίσω στη μητρική αγκαλιά, τότε η ενέργεια που θέλει να εκφραστεί θα αυξηθεί εναντίον μας και θα αντιστρέψει πραγματικά τον χαρακτήρα μας σε μια λιγότερο ανεπτυγμένη κατάσταση. Αυτό οδηγεί σε αυτό που ο Jung ονόμασε «Puer Aeternus», στα λατινικά «αιώνιο αγόρι», ή «αιώνιος έφηβος» που αναγνωρίζεται ως ένας ενήλικας άνδρας που αρνείται να μεγαλώσει και να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της ζωής κατάματα, περιμένοντας αντ’ αυτού κάτι να τον σώσει και να λύσει όλα τα προβλήματά του. Ο Jung δηλώνει ότι έχουμε μια επιλογή μεταξύ ανάπτυξης και οπισθοδρόμησης. Δεν μπορούμε, όσο κι αν θέλουμε, να μείνουμε εκεί που βρισκόμαστε στο ίδιο μέρος: είτε επιβεβαιώνουμε τη ζωή είτε την αρνούμαστε και υποφέρουμε τρομερά για τη δειλία μας. Όπως γράφει η Γιουνγκιανή ψυχολόγος Marie-Louise Von Franz,

«Η εσωτερική δυνατότητα ανάπτυξης σε έναν άνθρωπο είναι κάτι επικίνδυνο γιατί είτε λες ναι σε αυτό και προχωράς, είτε σκοτώνεσαι από αυτό. Δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Είναι ένα πεπρωμένο που πρέπει να γίνει αποδεκτό». Το πρόβλημα του Puer Aeternus, Marie-Louise Von Franz.

Για να επιτευχθεί αυτός ο μετασχηματισμός στη συνείδηση, ο Carl Jung συμβουλεύει να εκτεθούμε σταδιακά σε αυτό που φοβόμαστε. Όταν είμαστε ανήσυχοι είναι συνήθως επειδή έχουμε εφεύρει ένα τεχνητό εμπόδιο μεταξύ μας και ενός επιθυμητού αποτελέσματος. Tο φράγμα δεν είναι πραγματικό, είναι πλαστό, μια αυταπάτη, αλλά έχει δύναμη αφού μας κάνει να διστάζουμε. Από αυτή τη στιγμή ο νους μας εμπλέκεται σε έναν απελπιστικό στάσιμο πόλεμο, που στρίβει και στρέφεται ανάμεσα σε ατελείωτες δυνατότητες και πιθανούς κινδύνους αλλά τελικά παραμένουμε σε αναστολή και ανίκανοι να αναλάβουμε οποιαδήποτε νέα δραστηριότητα.

Για παράδειγμα, γνωρίζω άντρες, φίλους μου —και εγώ ήμουν ο ίδιος, αλλά ως επί το πλείστον το έχω ξεπεράσει— που φοβούνται να πλησιάσουν γυναίκες και έτσι δεν θα προσπαθήσουν ποτέ να το κάνουν. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι αλληλεπιδράσεις τους με τις γυναίκες είναι ελάχιστες και οι σχέσεις λίγες ή αυστηρά επαγγελματικές. Αυτοί οι άντρες αποσύρονται από τη ζωή όχι για τίποτα αληθινό, τίποτα επικίνδυνο ή αφόρητο αλλά επειδή έχουν πείσει το νου τους ότι μια απόρριψη από μια γυναίκα είναι απόρριψη της αξίας τους ως άντρες. Έτσι μένουν εκεί που είναι φοβισμένοι, φαντασιώνονται και ονειρεύονται σενάρια, αλλά ποτέ δεν βιώνουν τίποτα αληθινό. Η ζωή τότε γίνεται αβάσιμη, δεν έχει τις ρίζες της στην πραγματικότητα [κάτι που ονομάστηκε αργότερα σύνδρομο του Πίτερ Παν]. Όπως γράφει ο Jung:

«Η φυγή από τη ζωή δεν μας απαλλάσσει από το νόμο της γήρανσης και του θανάτου. Ο νευρωτικός που προσπαθεί να ξεφύγει από την αναγκαιότητα της ζωής δεν κερδίζει τίποτα και επιβαρύνεται μόνο με μια συνεχή πρόγευση γήρανσης και θανάτου, που πρέπει να φαίνεται ιδιαίτερα σκληρή λόγω της απόλυτα κενής και ανούσιας ζωής του». Carl Jung, Symbols of Transformation, Σελίδα 617.

Όσο περισσότερο μένει κανείς σε αυτή την ανώριμη κατάσταση, τόσο περισσότερο υποχωρεί ψυχολογικά, κάτι που εμφανίζεται στη συνηθισμένη ζωή ως κάθοδος στην πλήξη και την απάθεια. Τελικά πρέπει να γίνει μια διόρθωση, μια στροφή στο ίσιο αλλά και στενό μονοπάτι. Εν τέλει κάποιος πρέπει να κάνει άλμα πάνω από τα σύνορα και να μπει στο άγνωστο.

Γιατί έρχεται ένα σημείο που το απελπιστικό αδιέξοδο γίνεται αφόρητο και το θάρρος γίνεται η μόνη επιλογή.

Και αυτή τη στιγμή μαθαίνεις ότι αυτό που φοβόσουν δεν άξιζε να το φοβηθείς, ότι οι γυναίκες, για παράδειγμα, δεν είναι απρόσιτες αγγελικές θεές, αλλά συνηθισμένα, καλόκαρδα και ευαίσθητα ανθρώπινα όντα. Το άγχος λοιπόν είναι το κάλεσμα για ελευθερία, και όσο περισσότερο εκτίθεται κάποιος στον φόβο τόσο περισσότερη ελευθερία αποκτά.

Βρείτε με ένα απλό τεστ ποια είναι η ιδιοσυγκρασία σας από τους 16 τύπους με βάση τη ψυχολογία του Γιουνγκ: Τεστ Αυτογνωσίας: Βρες το στυλ σου σύμφωνα με τον Καρλ Γιουνγκ