Άρχοντας και τα δακτυλίδια της δύναμης
Αν και στην ουσία της η υπόθεση του έργου είναι απλή, η αλήθεια όμως είναι ότι για να μπορεί κανείς να. την καταλάβει χρειάζεται να έχει υπόψη του τους συμβολισμούς και τις πλοκές άλλων ιστοριών παλαιοτέρων , που αποτελούν την υπόσταση και τις βάσεις για την προκείμενη ιστορία του Άρχοντα των Δακτυλιδιών. Για τον Τόλκιν, αυτή είναι ένα μόνο κομμάτι .σ ένα απέραντο ψηφιδωτό μιας περίπλοκης μυθολογίας, μιας διαφορετικής γεωγραφίας ενός αρχαίου κόσμου που σήμερα πια δεν υπάρχει. Ο ίδιος ο Τόλκιν είχε σχεδιάσει χάρτες με τις κύριες τοποθεσίες και περιοχές που αναφέρονταν στα έργα του και ακόμα ολόκληρα γενεαλογικά δένδρα και χρονολογίες των προσώπων του, που όπως είπαμε προηγούμενος για τον ίδιο τον Τόλκιν και για άλλους πολλούς δεν είναι θρύλος φανταστικός , άλλα υπαρκτά και κάποτε ιστορικά πρόσωπα.
Ο Άρχοντας των δακτυλιδιών είναι ο Σάουρον ο Μέγας, ένας μαύρος μάγος, Κύριος του σκότους, που απέκτησε την δύναμη του χάρη σε ένα δακτυλίδι που μέσα σε άλλες θαυματουργικές ιδιότητες έχει και αυτή, που κάνει αόρατο αυτόν που το φοράει, επιτρέποντας του να καταλάβει την γλώσσα που μιλούν τα ζώα και οι άνθρωποι γύρω του, καθώς να οξύνει σε αφάνταστο βαθμό τις αισθήσεις. Αυτή η αόρατη διάσταση είναι ο αστρικός κόσμος που αναφέρει ο εσωτερισμός. Όποιος το κρατεί και μάθει να το χρησιμοποιεί, γίνεται πανίσχυρος επειδή τονίζει μέχρις εσχάτων κάθε εγωισμό, επιθυμία και ένστικτο εξουσίας που έχει ο καθένας. Έτσι, μολονότι μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καλό κάποια στιγμή τάση του παρασέρνει όλο και εντονότερα τον κάτοχο του προς το κακό. Ο Σαουρον όμως έχασε το δακτυλίδι του με το οποίο ήταν ανίκητο το κακό. Πώς όμως έγινε αυτό; Σε πολύ παλιά χρόνια είχαν σφυρηλατηθεί μαγικά δακτυλίδια δύναμης για να μοιραστούν και να χρησιμοποιούνται για το καλό των τριών βασιλείων: Των Ξωτικών, των Νάνων και των Ανθρώπων. Οι μαγικοί στίχοι της παράδοσης των ξωτικών, όπως αναφέρεται στην αρχή του έργου λένε:
-Τρία δακτυλίδια για τους βασιλείς Ξωτικά κάτω από τον ουρανό.
-Επτά για τους; Άρχοντες Νάνους στα πέτρινα σπίτια.
-Εννέα για τους θνητούς ανθρώπους καταδικασμένους να πεθάνουν.
-Ένα για τον σκοτεινό άρχοντα πάνω στον σκούρο θρόνο.
-Στη του Μόρντορ όπου απλώνονται οι σκιές.
-Ένα δακτυλίδι για να τα εξουσιάζει όλα. Ένα δακτυλίδι για να τα βρει.
-Ένα δακτυλίδι για να έλξει τα άλλα και να τα και να τα δέσει στο σκότος.
-Στη Γη του Μόρντορ όπου απλώνονται οι Σκιές.
Η κατασκευή του Μοναδικού δακτυλιδιού απ’ τον Σάουρον εξουδετέρωνε την δύναμη που για το καλό είχαν τα άλλα δακτυλίδια. Με την δύναμη του μοναδικού δακτυλιδιού ο Σαουρον σκλάβωσε τους 9 βασιλιάδες των ανθρώπων που κατείχαν τα 9 δακτυλίδια και τους έκανε υπηρέτες του – σκιάχτρα του. Είναι αυτοί που κυνηγούν στη αρχή του έργου τον Φρόντο με εντολή να του πάρουν το μοναδικό δακτυλίδι, που ο Σαουρον κατά τύχη έμαθε ότι ήρθε στα χέρια του. Επίσης εξουσίασε μαζί με τους δράκους τα 7 δακτυλίδια των Νάνων και οι βασιλιάδες έγιναν ανίσχυροι μπροστά του. Δεν βρήκε μόνο τα ισχυρότερα απ’ όλα , τα 3 δακτυλίδια των βασιλιάδων των Ξωτικών, που όπως αποδεικνύεται στο τέλος, κατείχαν μυστικά ο βασιλιάς Έλροντ, η ντάμα Γκαλάντριελ και ο ίδιος ο Γκάνταλφ, ο λευκός Μάγος που μαζί με τον Φρόντο πρωταγωνιστούν σε όλη την ιστορία της μάχης για την καταστροφή του Σάουρον του σκοτεινού άρχοντα των δακτυλιδιών.
Οι κάτοχοι αυτών των τριών δακτυλιδιών, διευθύνουν όλο τον πόλεμο, λιγότερο ο ένας και περισσότερο ανοιχτά οι άλλοι, ενάντια στη δύναμη του κακού. Αυτές οι τρεις οντότητες αποτελούν την τριπλή καρδιά μια Δεβικής η Αγγελικής και Θεϊκής ιεραρχίας που θα προστατεύσει και θα σώσει την ανθρωπότητα από την κυριαρχία του σκότους, μέχρι που θα αποσυρθούν από τους ανθρώπους, στο τέλος της τρίτης εποχής, αφήνοντας τους μόνους, με τον βασιλιά τους, τον Αραγκορν Ελεσσαρ που θα εγκαινιάσει μια νέα τέταρτη εποχή… γιατί κάποια στιγμή ο Μάγος αφήνει τον Βασιλιά να κυβερνάει μόνος του γιατί η εποχή των Μάγων περνάει.
Απ’ όλα αυτά βέβαια ο αναγνώστης θα έχει πολλά ερωτηματικά… ποιες είναι οι τρεις εποχές , τι είναι αυτά τα τρία βασίλεια, πως ο Σαουρον έγινε άρχοντας του κακού η τουλάχιστον αν πάντα υπήρχε κακός… και πολλά άλλα. Ο Τόλκιν μας δίνει αυτές και πολλές άλλες απαντήσεις στο τελευταίο του βιβλίο το Σιλμαριλιον που αποτελεί μια αληθινή κοσμογονία… από την αρχή του σύμπαντος με την μουσική των δυνάμεων που δημιουργούν τις σφαίρες δράσης των κόσμων, μέχρι την βασιλεία του σκότους του Σαουρον, στην Τρίτη εποχή.
Στις περιπέτειες του Χόμπιτ που ο Τόλκιν κυκλοφόρησε το 1937, διηγείται πως ήρθε το μοναδικό δακτυλίδι στα χέρια του Μπίλμπο Μπαγκινς (Ατσαλένιο πουγκί, ατσαλένιο σώμα –φορέας μεταφορικά σε φιλολογικό κλειδί ερμηνείας) και ύστερα στα χέρια του ανιψιού του Φρόντο Μπάγκινς, όπως αναφέρεται στην αρχή του πρώτου τόμου του άρχοντα των δακτυλιδιών. Η αρχή του έργου αυτού είναι πολύ διαφωτιστική για όλη την υπόθεση των δακτυλιδιών δύναμης. Εκεί αναφέρει ο Μάγος Γκάνταλφ (που σημαίνει μάγος έλφος η ξωτικό) στον Φρόντο όλη την ιστορία, από τότε που φτιάχτηκε από τον Σαουρον ,αρπάχτηκε από τον βασιλέα των ανθρώπων τον Δυσηρνέσσε του Ισίλντουρ, από το ίδιο το χέρι του Σαουρον (συνεργαζόμενος με τον πατέρα του Ελέντιλ και τον βασιλιά των Ξωτικών Γιλ-Γκάλαχαντ) και ύστερα το έχασε στα νερά του ποταμού Αντουιν κυνηγημένος από τα τελώνια του βουνού των βουνών που τον σκότωσαν. Στο βάθος του ποταμού το βρήκε ο απαίσιος Γκόλουμ και από αυτόν το πήρε ο Μπίλμπο Μπάγκινς ενώ γλίτωσε από τα τελώνια του βουνού για να πάει μαζί με τον βασιλιά των Νάνων Θόριν να σκοτώσει τον Δράκο Snnaug(νοσφιστής) που είχε αρπάξει το βασίλειο και την περιουσία των προγόνων του.
Ο Γκάνταλφ δίνει στον Φρόντo να καταλάβει ότι η ύπαρξη του Μοναδικού Δακτυλιδιού είναι μια απειλή για τον κόσμο και του αναθέτει να πάει να το καταστρέψει ,να το λιώσει στο μονό μερός οπου μπορεί αυτό να γίνει: στο ίδιο το ηφαίστειο όπου σφυρηλατήθηκε, στην Γη του Μόντορ όπου απλώνονται οι σκιές του Κακού του Σαούρον.
Έτσι ξεκινάει όλη η ιστορία, θα βοηθήσουν διάφορα σημαντικά πρόσωπα και ήρωες, όλα μεγάλης συμβολικής και μυθικής σημασίας, όπως ο Φάνγορν, ένα από τα πρώτα όντα της δημιουργίας και o Άρχοντας των Βοσκών των Δένδρων, ο Τομ Μπομπαντίλ, ο Ελφοντ, ο Άρχοντας των Αετών, ο Αραγκορν που είναι ο βασιλιάς που θα επιστρέψει με το Αναχυμένο Σπαθί, ο Τέοντεν, ο Βασιλιάς των Ανθρώπων των Αλόγων (οι Ιππότες Ροχίριμ) κλπ.
Αυτό που οφείλει να προσέξει κανείς όμως καθώς ξετυλίγεται όλη η ιστορία, είναι κυρίως οι συμβολισμοί των καταστάσεων, των προσώπων, καθώς και η φιλολογική σημασία των ονομάτων. Σε αυτήν την πορεία η έρευνα ίσως να μην βρει στερεό έδαφος εύκολα… Και αυτό γιατί η βαθύτητα του έργου του Τόλκιν είναι τόσο μεγάλη που σε οδηγεί σε μεταφυσικές και ακόμα αποκρυφιστικές προεκτάσεις που ίσως ούτε καν ο ίδιος ο συγγραφέας δεν είχε συνειδητά τουλάχιστον υποψιαστεί.
Ο εκθρονισμένος Άνακτας με το σπασμένο σπαθί που οδοιπορεί υπερασπίζοντας τους αδύνατους και πολεμώντας το σκοτάδι που σπέρνει ο Σαουρον, είναι πολύ σημαντικό στοιχείο. Στο τέλος ο Αραγκορν θα αποκτήσει ξανά τον θρόνο των προγόνων του και νικημένος ο Μαύρος μάγος πλέον, θα παντρευτεί την θεϊκή κόρη του Ελροντ, την πανέμορφη Αργουεν που σημαίνει εσπερινός… είναι η Αφροδίτη. Η αναγνώριση για την επιστροφή του Άνακτα γίνεται επειδή τα χέρια του βασιλιά θεράπευσαν και με αυτόν τον τρόπο, στην ώρα της συμφοράς της μάχης ο λαός μαθαίνει ότι κάποιος θεραπεύει τις πληγές με τα χέρια του… είναι ο βασιλιάς που γύρισε!
Άλλο στοιχείο είναι η προδοσία του μάγου Σάρουμαν του λευκού που εγκαταλείπει τους φίλους του και μετατρέπεται σε μαύρος, μπαίνοντας στην υπηρεσία του Σάουρον, με την σκέψη να προδώσει και αυτόν για να βασιλέψει στην θέση του, στον πύργο του Μόρντορ και να γίνει ο κάτοχος του μοναδικού δακτυλιδιού. Χτυπιέται όμως και νικιέται από τις ίδιες τις δυνάμεις του που γυρίζουν εναντίον του.
Θαυμάσια είναι και η αναφορά στο περιστατικό του θανάτου του Γκάνταλφ του Γκρίζου που κατεβαίνει στον Άδη γκρεμισμένος στο σκοτάδι και νικητής του θανάτου, ανασταίνεται στην κορφή ενός βουνού, απ’ ότου τον παίρνει στα πόδια του ο βασιλιάς των αετών που έρχεται να τον βοηθήσει. Ο συμβολισμός είναι εξαιρετικός. Σαν νικητής του θανάτου, δυο φορές γεννημένος, μύστης πια, θα ορκιστεί από τον Έλροντ σαν λευκός αντικαθιστώντας τον πρώην αρχηγό των Μάγων, τον προδότη Σάρουμαν. Από εδώ και έπειτα δεν είναι πια Γκάνταλφ ο Γκρίζος αλλά Γκάνταλφ ο λευκός.
Το μοναδικό δακτυλίδι της δύναμης όμως δεν είχε εξουσία πάνω σε όλους. Υπάρχει μόνο ένας που ήταν εντελώς άτρωτος στην εξουσία του δακτυλιδιού: ο Τομ Μπομπαντίλ. Αυτό είναι ένα παράξενο πρόσωπο, που η φύση και η προέλευση του αναφέρεται λίγο και αυτό μυστηριακά στον πρώτο τόμο του άρχοντα των δακτυλιδιών.
Καθώς ξετυλίγεται η υπόθεση του έργου αναδύονται, αναπτύσσονται και δίνεται στον αναγνώστη η ευκαιρία να προβληματιστεί και για κάτι πολύ σημαντικό: την ηθική υπόσταση των προσώπων και των πλοκών τους στα γεγονότα. Από μιαν αναφορά στην έννοια του καλού και του κακού, μέχρις τις αμφιβολίες και τους δισταγμούς των ανωτέρων προσώπων στις σημαντικότερες στιγμές στην λήψη μιας απόφασης στην ζωή, πολλά άλλα ερωτηματικά και προβληματισμοί μπρος στον στοχαστικό αλλά και γοητευμένο αναγνώστη.
Ποιος δεν ένοιωσε μια συγκίνηση βλέποντας τον Μάγο Γκάνταλφ, τον Άγιο που θυσιάζεται για την σωτηρία της ανθρωπότητας, να καβαλικεύει με το σπαθί του στην ζώνη επικεφαλής των ξανθών παλικαριών των Ροχίριμ;
Υπάρχει κάτι το μυστηριώδες και το πολύπλοκο σε αυτό το έργο, μια αίσθηση σαν όλα όσα διηγείται να υπήρξαν πολύ καιρό πριν, πολύ πιο πριν αρχίσει η Ιστορία των Ανθρώπων, σε μια εποχή όπου τα Ξωτικά, οι Νάνοι, τα πνεύματα των δένδρων και οι μάγοι ζούσαν μαζί ανάμεσα στους ανθρώπους. Σε μια εποχή Αγίων βασιλιάδων που θεράπευαν με τα χέρια τους. Σε μια ξεχασμένη μυθολογική πια εποχή αλλά που όμως, χωρίς να ξέρουμε το γιατί νιώθουμε σαν μια πραγματικότητα που αναδύεται από τα λησμονημένα βάθη του παρελθόντος του ίδιου του εαυτού μας…
Υπάρχουν πολλά… πάρα πολλά που θα μπορούσαμε να πούμε , κάνοντας και μιαν ανάλυση πολύ μεγάλη και με πολλές ερμηνείες, των στοιχείων που σχηματίζουν την ιστορία αυτή και ακόμα, που εμφανίζονται στην κινηματογραφική παρουσίαση. Αλλά μάλλον κουράσαμε τον αναγνώστη μας. Και το καλύτερο θα ήταν ο ίδιος να έρθει σε επαφή με τον Τόλκιν.
Όπως είπε κάποιος, το έργο του Τόλκιν ενθουσιάζει τα παιδιά και κάνει τους μεγάλους να σκέπτονται… Αλλά κατά βάθος, ποιος είναι ο μεγάλος και ποιος ο μικρός; Ίσως θα μπορούσαμε, παραφράζοντας την φράση των Ευαγγελίων, να πούμε σαν τον Χριστό ότι , θα πρέπει να ξαναγίνεται παιδιά για να εισχωρήσετε στο βασίλειο των χρόνων του Τόλκιν.
