Πηγή: ΝΕΑ ΑΚΡΟΠΟΛΗ – nea-acropoli.gr
«Υπάρχουν πολλοί δρόμοι,
Τι είναι όμως το Τάο;
Υπάρχουν πολλά ονόματα,
ποιο είναι όμως το όνομά Του;
Ανώνυμο είναι και απ’ αυτό ξεπήδησαν όλα.
………………………………………………
Από πού προέρχεται, δεν ξέρω.
Σαν μια πύλη είναι προς το Υπέρτατο.»
ΤΑΟ ΤΕ ΤΖΙΓΚ
Το Τάο είναι μια έννοια που συναντάται στον κινέζικο πολιτισμό. Η πραγματική σημασία της λέξης είναι: δρόμος, πορεία και πολλές φορές μεταφράζεται ως: χαράσσω ένα δρόμο, οδηγώ, θέτω σε επικοινωνία ή παίρνει την έννοια του λέγειν και υπονοεί το λόγο που πληροφορεί ή διδάσκει. Ως μεταφυσικός όρος περιέχεται συνάμα στο θρησκευτικό, φιλοσοφικό αλλά και μεταφυσικό τμήμα αυτού του πανάρχαιου πολιτισμού. Αποτελεί μια αρκετά αφηρημένη έννοια που προκαλεί σε όσους τη συναντούν μεγάλη δυσκολία στην πλήρη και σαφή κατανόησή της και κυρίως αν αυτοί προέρχονται από έναν ορθολογιστικό και «τετράγωνο» πολιτισμό, όπως αυτός που κυριαρχεί στο σύγχρονο κόσμο.
Προέρχεται και επιβεβαιώνει τον καθαρά διαισθητικό τρόπο με τον οποίο σκέφτονταν, ζούσαν και αντιλαμβάνονταν οι Κινέζοι τον κόσμο. Και το νόημα της είναι τόσο ολιστικό, πλήρες και υπερβατικό, όσο η σκέψη και η «ματιά» αυτού του πολιτισμού ως προς τη Ζωή, το Πνεύμα, τη Φύση και την Αλήθεια.
Στη πιο συγκεκριμένη χρήση της σημαίνει το δρόμο που κάποιος πρέπει να ακολουθήσει για να φτάσει στο Θεό, στο Πνεύμα. Υποδηλώνει την ατραπό που ενώνει τη Γη με τον Ουρανό, την ηθική πορεία προς το Θεό και όλους εκείνους που ως οδηγοί σ’ αυτό το δρόμο, μπορούν να ενσαρκώσουν τη Θεία Τάξη μες στους ανθρώπους και τη φύση.
Στην πιο αφηρημένη του σημασία το Τάο συνδέεται με την έννοια του Θεού, του Απόλυτου, Μοναδικού Θεού που ποτέ κανένα θρησκευτικό, φιλοσοφικό και μεταφυσικό σύστημα δεν μπόρεσε να ορίσει με ένα όνομα. Ο μικρός ανθρώπινος νους αδυνατεί να συλλάβει το πραγματικό του νόημα, γιατί ακριβώς υπερβαίνει το δυαδικό τρόπο με τον οποίο λειτουργεί. Όλα για το μυαλό του ανθρώπου είναι σχετικά, ορίζονται και χαρακτηρίζονται πάντα σχετιζόμενα με κάτι. Καταλαβαίνουμε τη μέρα, γιατί ξέρουμε τη νύχτα και το άσπρο σε σχέση με το μαύρο. Το Τάο όμως είναι Απόλυτο, είναι η πηγή όλων των σχετικών και όλων των σχετικοτήτων, άρα είναι μάταιο για μας να προσπαθούμε να το καταλάβουμε νοητικά.
Το Τάο καθώς είναι Απόλυτο είναι μέσα στο καθετί και καθετί αποτελείται και είναι μέσα σ’ Αυτό. Κάθε ον, κάθε ύπαρξη και κάθε αντικείμενο σ’ αυτό τον κόσμο είναι τμήμα του Τάο και σ’ Αυτό οφείλει την ύπαρξη και την υπόστασή του. Ο άνθρωπος στο Τάο πρέπει να αναζητήσει την ουσία, την πηγή και το νόημα του, γιατί μέσα Του κρύβεται η Ουσία όλων. Είναι ταυτόχρονα το Απόλυτο αλλά και η Πηγή του Απόλυτου.
Είναι το μη-Ον, υπερβατικό του Χρόνου και του Χώρου. Αυτό που Είναι και κρύβεται πίσω από καθετί. Επειδή στερείται κάθε προσδιορισμού αποκαλείται και «Μυστήριο», το «Μυστήριο των Μυστηρίων». Για να υπάρξει, να εκφραστεί και να εκδηλωθεί στον αντικειμενικό κόσμο χρειάζεται την Τε, την ενέργεια εκείνη που δίνει ζωή και μορφή σε όλα τα εκδηλωμένα.
Το Τάο είναι η Αρχή της Φυσικής Τάξης. Αυτή η τάξη εκδηλώνεται στον υπαρκτό κόσμο μέσα από τις αντίθετες και συμπληρωματικές Αρχές του Γιν-Γιαγκ. Όλα εμπεριέχουν μέσα τους αυτές τις αρχές που μάχονται διαρκώς ποια θα κυριαρχήσει πάνω στην άλλη. Η ασταμάτητη αυτή εναλλαγή κάνει τον κόσμο να αλλάζει, να μην είναι ποτέ στάσιμος ούτε σταθερός. Αυτή είναι η Τάξη της Φύσης.
Ο άνθρωπος για να μπορεί να βαδίσει στη θεία Ατραπό, στο Τάο, και να γίνει ένα μ’ Αυτό, χρειάζεται να ανακαλύψει μέσα του τη Τε, την ενέργεια εκείνη που θα τον κάνει ηθικό και ενάρετο, σύμφωνο με το θεϊκό του κομμάτι. Θα είναι τότε ικανός να εκφράσει τη Θεία Τάξη.
Ο τρόπος που θα το κατορθώσει αυτό είναι μέσα από τη Wu Wei. Αυτή εκφράζει την πηγαία δράση της Φύσης και θα επιτρέψει στον άνθρωπο να γίνει Φυσικός, δηλαδή θεϊκός, σύμφωνος με το Τάο. Wu Wei σημαίνει «χωρίς δράση», «απουσία δράσης», «μη δράση». Σε πρακτικό επίπεδο διδάσκει τη στάση της μη-αντίστασης: ο Ταοϊστής αποφεύγει να παρεμβαίνει στη ροή των πραγμάτων αφήνοντας σε κάθε ον τη δυνατότητα να αναπτυχθεί σύμφωνα με την ίδια του τη φύση. Κάθε παρέμβαση μέσα στην πορεία των πραγμάτων επιφέρει, αργά ή γρήγορα, κινδύνους, όπως κάθε δράση φέρνει και μια αντίδραση. Η Φυσική Τάξη και ισορροπία θα φροντίσουν για την ομαλή και ορθή πορεία τους με μια σοφία ανώτερη και αλάνθαστη.
Χαρακτηριστικά αναφέρεται στις διδασκαλίες του Ταοϊσμού ότι: επειδή υπάρχουν οι νόμοι υπάρχουν και αυτοί που τους παραβαίνουν και ότι η μη δράση είναι κάτι που πολύ δύσκολα μπορεί να κατορθωθεί, αλλά αν αυτό γίνει, εκείνος που την υιοθετεί θα γίνει αδύναμος και ευκίνητος σαν το νερό, που είναι το πιο παθητικό και θηλυκό πράγμα, αλλά μπορεί να νικήσει και τον πιο σκληρό βράχο.
Επίσης απαραίτητη είναι για τον Ταοϊστή η επίτευξη του κενού. Το κενό ορίζεται ως ο εξαγνισμός από το εσωτερικό του ανθρώπου, την ψυχολογία και το νου του, από τα πάθη και τις επιθυμίες. Όταν δεν έχει γεμίσει τον εαυτό του από αυτά, το Τάο θα βρει το χώρο να εισέλθει μέσα του. Όταν ο άνθρωπος θα είναι ικανός να απαρνηθεί τις απολαύσεις και να εξαγνίσει τον εαυτό του, οι ουράνιες πνευματικές δυνάμεις θα μπορούν να ενοικούν σ’ αυτόν ειρηνικά.
Για τη γνώση του Τάο απαραίτητη είναι η κάθαρση της διάνοιας από τις επιστημονικές γνώσεις, τη λογική σκέψη αλλά και τις αισθήσεις. Κατά κάποιο τρόπο διδάσκει ένα ασκητισμό, όχι τόσο στην πλήρη εγκατάλειψη των αισθήσεων, αλλά στην ορθή χρήση τους και στην αποφυγή των βλαβερών τους αποτελεσμάτων καθώς αποτελούν πύλες στον ανθρώπινο οργανισμό επικίνδυνες για απώλεια ζωτικότητας, που είναι επίσης και απώλεια ψυχής. Οι ψευτογνώσεις, από την άλλη, μπερδεύουν τη διάνοια και την αποπροσανατολίζουν προς τη γνώση των εξωτερικών πραγμάτων, ενώ η Αληθινή Γνώση, σαν Σοφία, κρύβεται στη γνώση του ίδιου μας του εαυτού.
Τελικά, η Ζωή περιγράφεται σαν ένα ταξίδι που με τη γέννηση απομακρύνει τα όντα από το Τάο, σαν τα παιδιά του και με το θάνατο τα επαναφέρει στην Ουσία του, μέσα στην αγκαλιά του. Το ζωντανά όντα παρασυρμένα από τον κοσμικό ρυθμό γεννιούνται μες στον κόσμο των αισθήσεων για να επιστρέψουν ξανά κάποια στιγμή στο χώρο του Αόρατου και της Πηγής. Ο αληθινός Ταοϊστής δεν αρκεί να γνωρίζει νοητικά αυτό τον παγκόσμιο Νόμο, αλλά των βιώνει με σθένος κάνοντας ο ίδιος τη δική του επιστροφή στο Τάο, πραγματοποιώντας μέσα του την Ενότητα, την Απλότητα, την Κενότητά Του.
Η Ατραπός προς το Τάο είναι δύσκολο εγχείρημα για να το κατακτήσει κανείς. Γι’ αυτό μες στην ιστορία πολύ λίγοι υπήρξαν πραγματικοί Ταοϊστές που έζησαν και δίδαξαν έμπρακτα το Δρόμο Του. Στην υψηλότερή του έκφραση το φιλοσοφικό ρεύμα του Ταοϊσμού έφτασε από το μεγάλο Κινέζο σοφό Λάο Τσε. Σ’ αυτόν αποδίδεται και το πιο φημισμένο ίσως κινέζικο σύγγραμμα, το Ταοϊκό «Τάο Τε Τζιγκ». Αποτελεί ένα θησαυρό υπερβατικής Σοφίας, θαυμάσιο εγχειρίδιο για το δρόμο της πνευματικής ανάβασης και τελειοποίησης.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
• «Εισαγωγή στη Σοφία της Ανατολής», Γ.Α. Πλάνας, εκδ. ΝΕΑ ΑΚΡΟΠΟΛΗ
• «Τάο Τε Τζιγκ», Λάου Τζε, εκδ. ΠΥΡΙΝΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
• «Ο Λάο Τσε και ο Ταοϊσμός», Μαξ Καλτενμαρκ, εκδ. ΠΥΡΙΝΟς ΚΟΣΜΟΣ
• «Το Τάο και η Φυσική», Fritjof Carpa, εκδ. ΩΡΟΡΑ
