Πηγή: ΝΕΑ ΑΚΡΟΠΟΛΗ – nea-acropoli.gr: Η ποίηση του Καβάφη έχει να επιδείξει ένα βαθύ εσωτερικό περιεχόμενο κι ένα πλούτο συμβολικών στοιχείων. Ακόμη κι αν διαβάσει κανείς μόνο την “Ιθάκη”, που είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα του ποιητή, καταλαβαίνει ότι περιλαμβάνει πάρα πολλά συμβολικά στοιχεία.
Η Ιθάκη είναι ο στόχος, το τέρμα ενός μεγάλου δρόμου, γεμάτου περιπέτειες. Μπορεί να είναι ένας μεγάλος στόχος που βάζει κάποιος άνθρωπος στη ζωή του. Μπορεί να είναι και το τέρμα μιας πορείας που καθένας μπορεί να κάνει μέσα του, για να βρει τον εαυτό του. Σημαντικό ρόλο παίζει όχι μόνο η κατάκτηση του στόχου αλλά και η πορεία για να φτάσουμε μέχρι εκεί. Μέσα από αυτή την πορεία, με τις δυσκολίες και τα εμπόδια που συναντάει κανείς μπορεί να μάθει πολλά πράγματα για τον κόσμο και για τον εαυτό του.
Ο ίδιος ο ποιητής μάς λέει:
“Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι νάναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις”.
Σ’ αυτή την πορεία, στο τέρμα της οποίας βρίσκεται η κατάκτηση ενός στόχου ή ακόμη η κατάκτηση του ίδιου του εαυτού μας, που είναι στην πραγματικότητα ο πιο δύσκολος στόχος που μπορεί να βάλει ένας άνθρωπος, όσα εξωτερικά εμπόδια κι αν συναντήσουμε δεν είναι παρά μόνο η προβολή των δυσκολιών και των προβλημάτων που έχουμε μέσα μας. Αν συναντάμε έξω δυσκολίες είναι γιατί έχουμε μέσα μας τις δυσκολίες. Αυτές ακριβώς πρέπει να ξεπεράσουμε για να κατακτήσουμε το στόχο μας.
“Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
το θυμωμένο Ποσειδώνα μη φοβάσαι,
τέτοια στο δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις,
αν μέν’ η σκέψις σου υψηλή, αν εκλεκτή
συγκίνησις το πνεύμα και το σώμα σου αγγίζει.
Τους Λαιστρυγόνας και τους Κύκλωπας,
τον άγριο Ποσειδώνα δεν θα συναντήσεις,
αν δεν τους κουβαλείς μες στην ψυχή σου,
αν η ψυχή σου δεν τους στήνει εμπρός σου”.
Και χωρίς να χάσουμε τις πλούσιες εμπειρίες που μας προσφέρει αυτό το ταξίδι, όπως λέει ο ποιητής, πρέπει να έχουμε πάντα τη συνείδησή μας ψηλά, στην κατάκτηση του στόχου μας. Αν ο στόχος είναι σταθερός, όποια εμπόδια κι αν συναντήσουμε, θα μπορέσουμε να τα ξεπεράσουμε και δε θα τους επιτρέψουμε να μας βγάλουν από το δρόμο μας.
“Πάντα στον νου σου νάχεις την Ιθάκη.
Το φθάσιμον εκεί είν’ ο προορισμός σου”.
Κι ο ποιητής συνεχίζει:
“Αλλά μη βιάζεις το ταξείδι διόλου.
Καλλίτερα χρόνια πολλά να διαρκέσει
και γέρος πια ν’ αράξεις στο νησί,
πλούσιος με όσα κέρδισες στον δρόμο,
μη προσδοκώντας πλούτη να σε δώσει η Ιθάκη”
Δεν είναι η κατάκτηση του στόχου που θα μας κάνει πιο πλούσιους, αλλά η προσπάθειά μας για να κατακτήσουμε αυτό το στόχο. Όλη αυτή η πορεία που θα κάνουμε, η ανακάλυψη του εσωτερικού μας κόσμου, η επίγνωση των αδυναμιών και των δυνάμεών μας και η επιστράτευση των τελευταίων για την κατάκτηση του στόχου μας, αυτά είναι που θα μας κάνουν πιο πλούσιους.
Ο στόχος είναι μια πρόκληση που οι ίδιοι βάζουμε στον εαυτό μας, μια κορυφή για να την ανεβούμε. Μπορεί, όταν φτάσουμε εκεί, να μη βρούμε αυτό που περιμέναμε. Αλλά αυτό δεν έχει μεγάλη σημασία. Μεγαλύτερη σημασία έχει να μάθουμε μέσα από αυτή τη διαδικασία, να καταλάβουμε κάποια πράγματα, να γίνουμε πιο πλούσιοι εσωτερικά. Κι αυτός, ο εσωτερικός πλούτος, είναι κάτι που δεν μπορεί να μας το πάρει κανείς. Αυτό είναι δικό μας, γιατί βρίσκεται μέσα μας. Η Ιθάκη ήταν απλώς η αφορμή για να μάθουμε τι έχουμε μέσα μας.
“Η Ιθάκη σ’ έδωσε τ’ ωραίο ταξείδι.
Χωρίς αυτήν δεν θάβγαινες στον δρόμο.
Άλλα δεν έχει να σε δώσει πια.
Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν”.
Έτσι όπως η “Ιθάκη” είναι ένα σύμβολο, κατά τον ίδιο τρόπο και οι “Θερμοπύλες” του ίδιου ποιητή αποτελούν ένα σύμβολο.
“Τιμή σ’ εκείνους όπου στην ζωή των
ώρισαν και φυλάγουν Θερμοπύλες.
Ποτέ από το χρέος μη κινούντες
δίκαιοι κ’ ίσιοι σ’ όλες των τες πράξεις,
αλλά με λύπη κιόλας κ’ ευσπλαχνία
γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν
είναι πτωχοί, πάλ’ εις μικρόν γενναίοι,
πάλι συντρέχοντες όσο μπορούνε
πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,
πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους”.
Οι Θερμοπύλες είναι οι υψηλοί στόχοι που βάζουν οι άνθρωποι στη ζωή τους. Τιμή, λοιπόν, αξίζει σ’ εκείνους που καθορίζουν στόχους και τους πραγματώνουν. Εκείνοι που έχουν υψηλούς στόχους, υψηλά ιδανικά στη ζωή τους είναι λίγοι. Και οι Μήδοι, οι εχθροί, οι αντίξοες δυνάμεις είναι πολλές. Όμως αυτό δεν τους αποθαρρύνει. Μπορούν να παραμένουν πιστοί στο χρέος τους, γενναίοι σε οποιεσδήποτε περιστάσεις. Είναι εκείνοι οι άνθρωποι που δεν αγωνίζονται για τον εαυτό τους αλλά για ένα υψηλό ιδανικό που βρίσκεται πάνω από τους ίδιους. Είναι πιστοί φύλακες της αλήθειας, αυστηροί κριτές του εαυτού τους, αλλά με κατανόηση γι’ αυτούς που λένε ψέματα. Αυτοί οι άνθρωποι σήμερα είναι πολύ λίγοι. Είναι πολύ λίγοι αυτοί που προσφέρουν τη ζωή τους για την υπεράσπιση μιας υψηλής ιδέας.
Ξέρουν ότι αγωνίζονται για να καταφέρουν κάτι πολύ δύσκολο, αλλά επίσης ξέρουν ότι δεν αρκεί να ζει κανείς αλλά να ζει σωστά. Ξέρουν πόσες δυσκολίες έχουν ν’ αντιμετωπίσουν αλλά δε δειλιάζουν και αυτό είναι κάτι που τους τιμά.
“Και περισσότερη τιμή τους πρέπει
όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)
πως ο Εφιάλτης θα φανεί στο τέλος,
κ’ οι Μήδοι επί τέλους θα διαβούνε”.
Η εποχή μας δεν προβάλλει αυτά τα πρότυπα, τα οποία ίσως να θεωρούνται ξεπερασμένα. Αλλά ο Οδυσσέας ή ο Λεωνίδας μπορεί να βρίσκεται μέσα σε καθένα από εμάς. Ο καθένας έχει να κάνει το δικό του ταξίδι, έχει τη δική του πορεία, το δικό του στόχο για να κατακτήσει, τη δική του Ιθάκη, αλλά και όλοι μαζί έχουμε χρέος ως άνθρωποι να διαφυλάξουμε κάποιες αξίες στη ζωή μας, να φυλάξουμε τις Θερμοπύλες, για να μπορούμε να ζούμε πραγματικά και όχι να επιβιώνουμε, για να μπορούμε να αφήσουμε ένα κόσμο καλύτερο απ’ αυτόν που βρήκαμε. Η πορεία του κόσμου είναι υπόθεση όλων μας. Πηγή: ΝΕΑ ΑΚΡΟΠΟΛΗ – nea-acropoli.gr
