Οι Οξυρρύγχειοι Πάπυροι

3,9K

Πως είναι δυνατόν πριν από 1800 χρόνια να περιγράφει τον σημερινό Εληνα;

Οι οξυρρύγχειοι πάπυροι είναι αποσπάσματα επιστολών στη λατινική γλώσσα κάποιου Μενένιου Απίου, απερχόμενου Ρωμαίου Συγκλητικού από την Ελλάδα, και απευθύνονται στον Ατίλιο Νάβιο, ο οποίος τον διαδέχεται εκεί ως Ανθύπατος. Ο Μενένιος δίνει πληροφορίες και συμβουλές στο διάδοχό του σχετικά με το χαρακτήρα των Ελλήνων προσπαθώντας να διευκολύνει το έργο του. Ούτε ο αποστολέας ούτε ο παραλήπτης είναι γνωστοί μέχρι σήμερα.
Τα συμπεράσματα του Απίου για το χαρακτήρα των Ελλήνων, παρότι ανάγονται περίπου 1800 χρόνια πριν, είναι αρκετά εύστοχα και διαφωτίζουν αρκετά και τη σύγχρονη πραγματικότητα στην Ελλάδα.
Ο Έλληνας κατά τον Άπιο χαρακτηρίζεται εγωιστής, εγωκεντρικός και εγωπαθής.
Τοποθετεί το Άτομό του στο κέντρο της Ύπαρξης, με αποτέλεσμα όλες του οι δράσεις να χρωματίζονται απ’ αυτό το χαρακτηριστικό. Είναι αδέσμευτος, ατίθασος και αληθινά ελεύθερος. Ανυπότακτος σε κάθε πειθαρχία, σέβεται τους νόμους, μόνο αν εξυπηρετούν τα προσωπικά του συμφέροντα, αλλιώς τους περιφρονεί. Ανυπόμονος, δεν κρατά τις παραδόσεις και επιδιώκει πάντα τις αλλαγές. Ατομιστής και ιδιοτελής, αλλά και αδυσώπητος κριτής του εαυτού του. Συνεργάζεται μόνο, αν υπάρχει κοινό συμφέρον ή κοινό μίσος για κάτι. Επιπόλαιος κι ανεύθυνος στα έργα, δεν ενδιαφέρεται για τη συνέχειά τους, αλλά τα εκλαμβάνει σαν ευκαιρία ατομικής προβολής. Βοηθά το συνάνθρωπό του, μόνο όταν μ’ αυτήν την πράξη κατοχυρώνει την υπεροχή του. Αν και δεν διαθέτει ιστορική μνήμη, τρέφεται ωστόσο με την οπτασία περασμένων μεγαλείων παραβλέποντας τις σημερινές του διαστάσεις, και θεωρεί τη χώρα του ανώτερη όλων. Παρ’ όλα αυτά, στην πράξη δεν δέχεται να θυσιάσει το ατομικό του συμφέρον για το συμφέρον της πατρίδας του ή του γενικού καλού.
Όμως, αυτός ο εγωκεντρισμός δημιουργεί και φωτεινές όψεις στον Έλληνα.
Ζει με τη δίψα της υπεροχής. Ρίχνεται με ανδρεία στους αγώνες, για να ικανοποιήσει την φιλοπρωτία του και περιφρονεί τις κακουχίες ή τους κίνδυνους. Είναι άξιος μαχητής στον πόλεμο και ανδρείος στην ειρήνη. Η τάση του να προβάλει το άτομό του, τον κάνει θαρραλέο, έστω κι όταν μένει μόνος. Είναι παράτολμος και παίκτης, αφού τολμά να ρισκάρει τα πάντα στην προσπάθειά του. Γεννήθηκε για να σκέπτεται μόνος, για να δρα μόνος, για να μάχεται μόνος, γι αυτό και δεν φοβάται τη μοναξιά. Ιδιαίτερα περήφανος, δεν υποτάσσεται, αλλά μόνο συμμαχεί. Είναι έτοιμος να σου δώσει την ψυχή του, αν ξέρεις να του ξυπνήσεις «το φιλότιμο». Είναι ευκίνητος στη σκέψη, αποφασιστικός και χαρακτηρίζεται από ταχύτητα στις αντιδράσεις. Έχει φαεινές συλλήψεις, που όμως είναι δημιουργήματα της ιδιοτροπίας της στιγμής και σπάνια θα μπορέσει να συνεχίσει, λόγω έλλειψης οργανωτικού πνεύματος και υπομονής.
Η υπερτροφία όμως της προσωπικότητάς του, που στις κακές όψεις είναι εγωπάθεια, έχει και την πλευρά τη δημιουργική στη φιλοσοφία, στην ποίηση, στις τέχνες, στις επιστήμες, ακόμη και στο εμπόριο και στον πόλεμο.
Η πολυσύνθετη ψυχή των Ελλήνων χωρά πολλές αντιφάσεις.

Πώς να διατάζεις έναν Έλληνα

Η ατίθαση φύση του Έλληνα δεν δέχεται διαταγές, όσο σωστές και αν είναι. Δεν μπορείς να επιβάλεις μια απόφαση εκμεταλλευόμενος την ισχύ της θέσης σου. Οδήγησέ τους να πάρουν οι ίδιοι την απόφαση που θέλεις. Δώσε τους το περιθώριο να νομίζουν ότι επιλέγουν. Δεν είναι υφιστάμενοι αλλά σύμβουλοι ή σύμμαχοι. «Η πλασματική αυτή ισοτιμία είναι ο σιωπηρός όρος της αναίμακτης υποταγής τους». Άφησέ τους λοιπόν να ταράζονται, να θορυβούν και να ικανοποιούν την πολιτική τους μανία μέσα στη σφαίρα, όπου δεν κινδυνεύουν οι θεσμοί του συνόλου.

Πώς συζητά ο Έλληνας

Ο Έλληνας έχει υπέρμετρη εμπιστοσύνη στην προσωπική του γνώμη και δεν δέχεται να υποβληθεί στο μαρτύριο της ομαδικής συζήτησης. Σε μια τέτοια περίπτωση λέει τη γνώμη του, βελτιώνει τη διατύπωσή της με πολλές επαναλήψεις, χωρίς να περιμένει ούτε να αποζητά αντιγνωμίες. Αναλύει την άποψή του, ανακυκλώνεται μέσα στις δικές του σκέψεις, δίχως να ακούει ή να ενδιαφέρεται για τις απόψεις των άλλων.

Πως συνεργάζεται ο Έλληνας

Ανάλογη στάση κρατά ο Έλληνας και σ’ ένα ομαδικό έργο. Γι’ αυτόν σε πρώτη μοίρα έρχεται η τιμή και η προβολή του Εγώ του και σε δεύτερη θέση η αξία του ιερού. Κάθε συλλογική δράση στην ουσία αποτελείται από ατομικές ενέργειες, που δεν αφήνουν περιθώρια αλληλεγγύης. Το πάθος του εγωισμού του τον εμποδίζει ν’ ασχολείται με τον άλλο, να συνεργάζεται μαζί του. Είναι αρκετά υπερήφανος, για να δεχτεί βοήθεια και αρκετά υπερόπτης, για να μοιραστεί τη δόξα. Πιστεύει ότι οι δικές του ικανότητες είναι αρκετές για την επίτευξη του έργου και ότι η συνεργασία με τους άλλους θα περιορίσει την κυριότητά του πάνω σ’ αυτό. Ίσως βέβαια και να το τελειοποιούσε, αλλά ταυτόχρονα θα το έκανε λιγότερο δικό του. Μόνο σε προσωπικά έργα επιδίδεται με ζήλο.

Πώς ανταγωνίζεται τους άλλους

Πρόθεση του Έλληνα δεν είναι να ξεπεράσει σε αξία ή καλή φήμη τον αντίπαλό του, αλλά να τον μειώσει στα μάτια των άλλων και να τον κάνει να φαίνεται κατώτερος από τον ίδιο. Σαν πρώτοι δημιουργοί του καλού και του κακού λογού χρησιμοποιούν τη λεπτοκαμωμένη συκοφαντία, για να γκρεμίσουν τον αντίπαλό τους.
«Η τέχνη είναι να συκοφαντείς, χωρίς να ενσωματώνεις πουθενά ολόκληρη τη συκοφαντία, μόνο να την αφήνεις να τη συνάγουν οι άλλοι από τα συμφραζόμενα, κι έτσι να υποβάλλεται ασυνείδητα όποιος την ακούει. Η τέχνη είναι να βρίσκεις το διφορούμενο λόγο που, άμα σε ρωτήσουν γιατί τον είπες, να μπορείς να πεις ότι τον είπες με την καλή σημασία, ενώ αυτοί που τον άκουσαν να έχουν λάβει την κακή του σημασία.»
Χίλια μήλα να έχει η μηλιά κι ένα μόνο σκουληκιασμένο, άμα μιλάς συνέχεια γι’ αυτό, ο άλλος βλέπει μπροστά του μια μηλιά σκουληκιασμένη. Ένα χαρακτηριστικό να έχει κάποιος που δεν αρέσει στην αγορά, τον περιγράφεις μόνο μ’ αυτό και καταφέρνεις να τον φθείρεις.

Πώς λειτουργεί ο Έλληνας σαν οπαδός

Τις περισσότερες φορές ο Έλληνας συστρατεύεται σε μια ομάδα, για να ικανοποιήσει τα δικά του συμφέροντα (ρουσφέτι). Γι’ αυτό οι πολιτικές ομάδες είναι ομάδες συμφερόντων. Ακολουθεί έναν ηγέτη για δυο λόγους:
Είτε γιατί του ικανοποιεί τις απαιτήσεις είτε γιατί ελπίζει να πάρει τη θέση του ικανοποιώντας τη ματαιοδοξία του. Οι οπαδοί που είναι πιστοί, είναι γιατί έχουν χάσει την ελπίδα να γίνουν αυτοί ηγέτες. Ελάχιστοι είναι αυτοί που παραμένουν οπαδοί από πίστη ιδεολογική ή από πίστη στον ηγέτη τους. Γι’ αυτό οι περισσότεροι είναι προσωρινοί ενεδρεύοντες οπαδοί, οι οποίοι προσπαθούν διαρκώς να αναποδογυρίσουν την τάξη της ηγεσίας και να διευθύνουν αυτοί από το παρασκήνιο.

Ο Έλληνας και οι Νόμοι

«Οι Έλληνες λίγα πράγματα σέβονται και σπάνια όλοι τους τα ίδια.» Γι’ αυτό στέκουν πάνω από τα πράγματα. Για να κρίνουν αν ένας νόμος είναι δίκαιος, θα τον αξιολογήσουν σύμφωνα με τα δικά τους κριτήρια. Δεν δέχονται λοιπόν τους νόμους, και γι’ αυτό εύστροφα με σοφιστικούς τρόπους τους μεταβάλουν. Πολύ συχνά θα τους αλλάξουν, κι αν δεν μπορούν, θα τους αντιμετωπίσουν σαν εχθρικές δυνάμεις, σαν εχθρό που πρέπει να νικήσουν με τη βία.

Πότε βοηθά ο Έλληνας το συνάνθρωπο

Ο Έλληνας θα βοηθήσει το συνάνθρωπό του, όταν του δείξει ότι τον έχει ανάγκη (φιλότιμο). Μ’ αυτόν τον τρόπο θα έχει την ευκαιρία να του δείξει την ανωτερότητά του. Του αρέσει να δίνει στον ασθενέστερο, στον αβοήθητο. Είναι κι αυτός ένας τρόπος υπεροχής. Μια πράξη φυγόκεντρου εγωισμού.

Ο Έλληνας και τα σχέδια

Τα περισσότερα σχέδια του Έλληνα περιορίζονται στα στενά πλαίσια της ατομικότητάς του. Είναι σύντομα και βιαστικά. Αφού στο κέντρο τοποθετείται το εφήμερο άτομο έχουν τη διάρκεια της προσωπικής του ύπαρξης. Γι’ αυτό συνήθως δεν φτάνουν στην τελείωση μεγάλων έργων, αφού οι συνεχιστές από αλαζονεία και αγάπη στην αλλαγή θα τα ματαιώσουν. Κάθε προσπάθεια έχει τη διάρκεια του δημιουργού της.
Αυτή είναι η μοίρα των έργων στα οποία ο δημιουργός τους δεν καταφέρνει να κάνει τους ανθρώπους κοινωνούς σ’ αυτά, αλλά θεατές του γιγάντιου εγωισμού του.