ΑΓΚΝΙ: Είναι ο θεός της φωτιάς, ο πρώτος θεός που απαντάται στην αρχαιότερη Βέδα. Είναι η ιερή φωτιά του βωμού της θυσίας, αλλά και της εστίας του σπιτιού. Μητέρα του είναι η Μάγια και πατέρας του ο θείος ξυλουργός Βισβακαρμάν. Απεικονίζεται σαν άνθρωπος σε χρώμα κόκκινο, με 3 πόδια, 7 μπράτσα, λαμπερά μάτια και φλόγες που βγαίνουν από το στόμα του, ιππεύοντας έναν ξύλινο κριό. Όταν αναπαριστάνεται με 3 κεφάλια, είναι η φωτιά στους 3 κόσμους: Τότε στον ουρανό ονομάζεται Σούρυα (ήλιος), στην ατμόσφαιρα Βαγιού (κεραυνός) και στη γη Αγκνι (φωτιά).
ΙΝΤΡΑ: Είναι ο θεός του ουρανού και βασιλιάς όλων των ουράνιων θεών. Δημιουργός του κόσμου με τη βοήθεια των άλλων θεών. Ιππεύει τον ελέφαντα Αϊραβάτα και το ιπτάμενο όχημά του (βιμάνα) οδηγείται από τον σοφό Ματαλί. Το ανάκτορό του βρίσκεται στο βουνό Μερού (άξονα του κόσμου). Οπλο του είναι ο κεραυνός του, ο Ριμπουσκίν. Είναι ένας από τους Αντίτυα, θεότητες που ανάλογα με τον αριθμό τους 7 ή 12, συσχετίζονται με τους πλανήτες ή τα ζώδια. Είναι επίσης ο αρχηγός των Μαρούτς (θεών των θυελλών και των ανέμων) και των Βάσους, που είναι 8 κατώτερες θεότητες, οι οποίες τον συνοδεύουν και συμβολίζουν τα 4 στοιχεία. Του αποδίδονται πολλά επίθετα όπως: Βριτραχάν, Καταστροφέας του δαίμονα Βρίτρι, που συμβολίζει την φυσική και την πνευματική ξηρασία, Μαχέντρα (Μεγάλος), Σάκρα (Ισχυρός), Ντάτρι (Δημιουργός των πάντων), Μπριχάτ, ο Αχανής, Αυτός που απελευθερώνει τους ανθρώπους από τα δεσμά της ύλης, και πολλά άλλα. Με το όνομα Shakra κατέχει σημαντική θέση και στο βουδιστικό πάνθεον.
ΣΟΥΡΥΑ: Ο Θεός του ήλιου. Γιος του Κασυάπα. Έχει ως συζύγους την Σανζάνα (κόρη του Βισβακαρμάν, αρχιτέκτονα του σύμπαντος), την Σάμζνα (Γνώση), την Πράμπα (Φως), την Τσάγια (Σκιά) και την Ούσας (Αυγή). Σε άλλη εκδοχή, η Ούσας θεωρείται μητέρα του. Απεικονίζεται σαν άνδρας με σκούρο κόκκινο χρώμα. Εχει 3 μάτια και 4 χέρια, σε δύο από τα οποία κρατάει από ένα λωτό. Μερικές φορές κάθεται πάνω σ΄ ένα κόκκινο λωτό και φέρει λαμπρό φωτοστέφανο. Διασχίζει τον ουρανό πάνω σ΄ ένα άρμα που το σύρουν 7 φωτεινά άλογα ή ένα άλογο με 7 κεφάλια. Με τα χρυσά του χέρια ανοιχτά, ευλογεί τη δημιουργία. Ως Μπάγκα είναι ο Κύριος της υπέρτατης Ευτυχίας, ως Σαβίτρι, Κύριος της Δημιουργίας και της Αθανασίας, ως Ατμασαρβαρινάμ είναι το Πνεύμα όλων των εκδηλωμένων όντων και ο ρυθμιστής του Χρόνου, ως Πουσάν είναι ο Κύριος του Δρόμου.
ΜΙΤΡΑ: Στις Βέδες συνδέεται με τον Βαρούνα, που θεωρείται δίδυμος αδελφός του. Προϊσταται της Κοσμικής Ημέρας, της μεγάλης Ημέρας της Δημιουργίας. Είναι μια όψη του ήλιου, η αρμονία, το αρχέτυπο του περσικού θεού Μίθρα. Είναι η εισπνοή της ζωτικής πνοής, επομένως ένας από τους 12 Αντίτυα. Αντιπροσωπεύει την φιλία και την αλληλεγγύη ανάμεσα στους ανθρώπους και προΐσταται στις συμφωνίες και τις συνθήκες. Είναι σύζυγος της Ρεβάτι (Ευημερίας), και πατέρας της Ουτσάργκα (Δωρεάς), της Αρίστα (Ευτυχίας) και της Πινγκάλα (Αναψυχής).
ΒΑΡΟΥΝΑ: Συμβολίζει την Κοσμική Νύχτα στη διάρκεια της οποίας είναι ο μόνος που επαγρυπνεί, φυλάγοντας την κοιμισμένη καρδιά του κόσμου. Είναι ο Κύριος του φυσικού και του μεταφυσικού Ωκεανού, ο Φύλακας του κόσμου και ο Δικαστής των θνητών. Όπως και ο Μίτρα, είναι ένας από τους 12 Αντίτυα. Παριστάνεται σαν πολεμιστής, σαν ένας λευκός άνδρας με χρυσή πανοπλία καθισμένος πάνω σε μια χελώνα ή ένα κύκνο ή το Μακάρα, ένα θαλάσσιο τέρας που μοιάζει με κροκόδειλο. Κατοικεί στο βουνό Πουσγκάρι, το μαγικό βουνό, τον ομφαλό του κόσμου, εκεί όπου βρίσκεται η πρωταρχική άσβεστη Φωτιά των θεών.
ΡΟΥΝΤΡΑ: Αρχαία βεδική θεότητα. Το όνομά του σημαίνει ο Επικριτικός, ο Βίαιος, ο Κύριος των δακρύων. Είναι το πρωτότυπο του Σίβα. Στη Λευκή Γιαγκούρ Βέδα παρουσιάζεται για πρώτη φορά σαν Μεγάλος Θεός, Μαχαντέβα. Στη Ρινγκ Βέδα ονομάζεται «Αυτός που ουρλιάζει» ή «Αυτός που βογγάει», επειδή είναι αιχμάλωτος στην ύλη. Συμβολίζει το Ανώτερο Εγώ. Σ΄ αυτή την περίπτωση θεωρείται θεότητα ταυτόχρονα θεραπευτική και καταστροφική. Στη Βισνού Πουράνα είναι ο θεός που γεννήθηκε από το μέτωπο του Βράχμα και χωρίστηκε σε άνδρα και γυναίκα. Τότε είναι πατέρας των Ρούντρας. Ο Ρούντρα ενσαρκώνει την αδηφάγο φωτιά του ήλιου. Θεωρούμενος ως ο πιο ικανός τοξότης, είναι Κύριος των ζώων (Πασουπάτι), ένας μάγος – γιατρός και Κύριος του θανάτου και της γονιμότητας.
ΒΡΑΧΜΑ: Είναι το πρώτο πρόσωπο της Ινδικής Τριμούρτι (Τριάδας), που την αποτελούν ο Βράχμα, ο Βισνού και ο Σίβα. Δημιουργός του σύμπαντος, το οποίο εκδηλώνεται και καταστρέφεται περιοδικά. Είναι ο πατέρας των θεών και των ανθρώπων, Κύριος των Οριζόντων και των 4 Βεδών. Σύζυγός του είναι η Σαρασβάτι. Απεικονίζεται σε χρώμα κόκκινο, συνήθως με 4 κεφάλια, σαν Κύριος των κατευθύνσεων του χώρου. Μερικές φορές έχει και ένα πέμπτο που κοιτάζει προς τα πάνω. Αυτό λέγεται ότι του το έκαψε ο Σίβα με το τρίτο του μάτι γιατί τον προσέβαλε. Εχει 4 χέρια στα οποία κρατάει ένα κομπολόι προσευχών, ένα βάζο με στόμιο και τις 4 Βέδες. Το όχημά του είναι μια χήνα ή ένας κύκνος.
ΒΙΣΝΟΥ: Είναι το δεύτερο πρόσωπο της Τριμούρτι. Ο Συντηρητής του σύμπαντος, ο Παντοδύναμος, ο Ανανεωτής, αυτός με τα χίλια ονόματα (Σαχασρανάμα). Στη βεδική εποχή δεν είχε μεγάλο ρόλο. Ήταν ο αρχηγός των Αντίτυα, των ηλιακών θεών. Σύζυγός του είναι η Λακσμί. Αναπαριστάνεται σαν άνδρας με σκούρο μπλε χρώμα και κίτρινα ρούχα. Στα 4 χέρια του κρατάει τα χαρακτηριστικά του σύμβολα: ένα ρόπαλο, ένα κοχύλι, έναν ακτινωτό δίσκο και έναν λωτό. Ιππεύει το πτηνό Γκαρούντα. Περιμένοντας κάθε νέα δημιουργία, αναπαύεται πάνω στο φίδι με τα χίλια κεφάλια, το Ανάντα, που πλέει στα πρωταρχικά νερά, εικόνα της αιωνιότητας. Ο Βισνού εκδηλώνεται στον κόσμο μέσα από τους αβατάρα του, τους απεσταλμένους του, οι οποίοι έρχονται στον κόσμο κάθε φορά που υπάρχει ανάγκη. Οι πρώτοι 4 έχουν έρθει με τη συμβολική μορφή ζώου και οι 5 επόμενοι με ανθρώπινη μορφή. Ο τελευταίος δεν έχει ακόμα ενσαρκωθεί. Αυτοί οι Αβατάρα είναι: Ματσύα, Κούρμα, Βαράχα, Ναρασίμχα, Βαμάνα, Παρασουράμα, Ράμα, Κρίσνα, Βούδας, Κάλκι.
ΣΙΒΑ: Είναι το τρίτο πρόσωπο της Τριμούρτι, ο Καταστροφέας. Αυτός που καταστρέφει τις μορφές για να τις κάνει να ξαναγεννηθούν. Στη βεδική εποχή ήταν γνωστός ως Ρούντρα. Είναι θεός της Διάνοιας και Κύριος της Ιερής Φωτιάς. Του αποδίδουν πολλά επίθετα που έχουν σχέση με τις διάφορες όψεις του. Σαν Μαχαγιόγκι είναι προστάτης των γιόγκι, των ασκητών. Σαν Τριλοσάνα είναι ο Κύριος του τρίτου ματιού, του ματιού της φώτισης και της ανώτερης γνώσης. Σαν Μαχαντέβα, ο Μεγάλος Θεός, σαν Μαχακάλα είναι ο Κύριος του χρόνου. Σαν Ναταράτζα είναι ο θεϊκός χορευτής και απεικονίζεται μέσα σ΄ έναν πύρινο τροχό που συμβολίζει το σύμπαν. Χορεύοντας δημιουργεί και καταστρέφει τους κόσμους στο ρυθμό του τυμπάνου του. Σύζυγός του είναι η Παρβάτι ή η Ούμα ή η Κάλι κ.α. (διάφορες μορφές της θηλυκής του όψης). Ιππεύει τον ταύρο Νάντι. Εχει δυό γιους. Τον Γκανέσα, θεό της Σοφίας και τον Καρτικέγια, θεό του πολέμου.
ΣΑΡΑΣΒΑΤΙ: Είναι η σύζυγος του Βράχμα. Θεά των τεχνών, της γνώσης, της μουσικής και του λόγου. Μητέρα των Βεδών και επομένως της Σοφίας. Λέγεται ότι αυτή εφηύρε τα γράμματα της σανσκριτικής γλώσσας.
Συνήθως αναπαριστάνεται σαν μια όμορφη γυναίκα με 4 χέρια στα οποία κρατάει: ένα λουλούδι, ένα βιβλία φτιαγμένο από φοινικόφυλλα, ένα κομπολόι προσευχής και ένα μικρό τελετουργικό τύμπανο. Άλλες πάλι φορές απεικονίζεται καθισμένη σ΄ ένα χρυσό ή λευκό λωτό, με 2 χέρια, παίζοντας τη βίνα.
ΛΑΚΣΜΙ: Σύζυγος του Βισνού. Θεότητα της Πολλαπλότητας, της Τύχης, γεννημένη από τον Ωκεανό. Από τις πιο ευεργετικές και αγαπητές θεές. Σύμβολο της δημιουργικής ενέργειας και της γονιμότητας. Θεά της Ομορφιάς και της Χάρης. Δεν είναι μόνο η Μητέρα της ζωής στην πιο ευεργετική της όψη, αλλά και αυτή που επιτρέπει την είσοδο στην υπερβατική ζωή. Απεικονίζεται κρατώντας ένα λωτό και ένα φρούτο. Παίρνει χιλιάδες μορφές και ονόματα. Ονομάζεται Πάντμα (Λωτός), Καμάλα (σεξουαλική επιθυμία), Νταράνι (Γη), Σρι (Κυρία), κ.α.
ΠΑΡΒΑΤΙ – ΚΑΛΙ: Αυτά και πολλά άλλα ονόματα παίρνει η θηλυκή όψη του Σίβα. Ως Παρβάτι (Ορεσίβια) αντιπροσωπεύει τη Φύση και όλα όσα αυτή παράγει. Είναι αδελφή του Βισνού, κόρη του Ιμαλάια, θεού των βουνών και σύζυγος του Σίβα. Αντιπροσωπεύει την αναπαραγωγική δύναμη του θεού. Παιδιά τους είναι ο Γκανέσα και ο Καρτικέγια. Ως Κάλι (Μαύρη) έχει τρομερή όψη. Χορεύει τον κοσμικό χορό της ζωής και του θανάτου στον παλμό της ανθρώπινης καρδιάς. Καταστρέφει το κακό και είναι υπεύθυνη για τη δημιουργία της ζωής. Αντιπροσωπεύει και τις δημιουργικές και τις καταστροφικές δυνάμεις της φύσης, τη ζωή και το θάνατο. Έχει τέσσερα χέρια. Στο ένα αριστερό, κραδαίνει ένα σπαθί, που καταστρέφει την αδικία, το έγκλημα, την άγνοια και στο άλλο κρατάει ένα κομμένο κεφάλι. Με το ένα δεξί χέρι προσφέρει ευλογία και με το άλλο καλεί τους πιστούς της να μη φοβούνται. Στο μέτωπό της έχε το τρίτο μάτι, σύμβολο ανώτερης συνείδησης και φώτισης που συνδέεται με τον Σίβα. Φοράει ένα περιδέραιο από κρανία που συμβολίζουν τις μετενσαρκώσεις και έχει τυλιγμένη στο λαιμό της μια κόμπρα.
ΓΚΑΝΕΣΑ: Ο Γκανέσα είναι δίδυμος αδελφός του Καρτικέγια. Και οι δύο είναι παιδιά του Σίβα και της Παρβάτι. Είναι μια από τις πιο δημοφιλείς θεότητες της Ινδίας. Είναι θεός της σοφίας, της γνώσης, Προστάτης των γραμμάτων και των τεχνών, Κύριος των αρχών και Αυτός που απομακρύνει τα εμπόδια. Απεικονίζεται σαν λευκός ελέφαντας ή σαν άνδρας με κεφάλι ελέφαντα. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές για το λόγο για τον οποίο έχει κεφάλι ελέφαντα. Σύμφωνα με μια παράδοση το κεφάλι του απανθρακώθηκε, όταν, όντας παιδί, έπεσε πάνω του το μοιραίο βλέμμα του θεού Σάνι (αντίστοιχου του Κρόνου). Οι άλλοι θεοί θορυβήθηκαν και προκειμένου να τον αφήσει να πεθάνει, ο Βισνού που βρέθηκε κοντά του, πήρε το κεφάλι του ελέφαντα Αϊραβάτα και το έβαλε στο παιδί. Ο Γκανέσα συνήλθε, αλλά του έμεινε για πάντα το κεφάλι του ελέφαντα. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, ο Σίβα, σε μια έκρηξη θυμού του έκοψε το κεφάλι. Για να παρηγορήσει την Παρβάτι της υποσχέθηκε ότι θα τον επαναφέρει στη ζωή δίνοντάς του το κεφάλι του πρώτου όντος που θα συναντούσε μπροστά του και αυτό ήταν ένας ελέφαντας. Ο Γκανέσα αναπαριστάνεται συχνότερα σαν ένας ευτραφής άντρας με μεγάλη κοιλιά, ζωσμένη με μια ζώνη – φίδι ή δεμένη κόμπο και με κεφάλι ελέφαντα από το οποίο λείπει ο ένας χαυλιόδοντας. Λέγεται ότι έχασε τον δεύτερο όταν το ποντίκι – όχημά του, βλέποντας ένα φίδι τρόμαξε και τον έριξε κάτω. Με τον χαυλιόδοντα που έπεσε στη γη, ο σοφός Βυάσα έγραψε το Μαχαμπαράτα.
ΚΑΡΤΙΚΕΓΙΑ: Ο Καρτικέγια είναι δίδυμος αδελφός του Γκανέσα. Είναι ο θεός του πολέμου, του κοσμικού πολέμου και συγχρόνως ο πλανήτης Άρης. Εχει και άλλα ονόματα όπως Σκάντα, Κουμάρα, Σουμπραμανίγια. Υπάρχουν πολλοί μύθοι για την καταγωγή του. Σύμφωνα με κάποιους είναι γιος του Σίβα και της Παρβάτι, ενώ για κάποιους άλλους είναι μεν γιος του Σίβα, μητέρα του όμως είναι η θεά Γάγγα (ο ποταμός Γάγγης) ή ο αστερισμός των Πλειάδων. Άλλοτε αναπαριστάνεται με ανθρώπινη μορφή και άλλοτε σαν ένα πύρινο πουλί καλυμμένο με φλεγόμενα μέταλλα. Κάποιες φορές έχει 5 κεφάλια και τότε συνδέεται με τον Βράχμα και κάποιες άλλες έχει 6 κεφάλια και 12 χέρια. Σ΄ αυτή τη περίπτωση είναι ένα σύνθετο ον, Κύριος της Παγκόσμιας Ενωσης και Αγάπης.
ΧΑΝΟΥΜΑΝ: Ο θεός – πίθηκος είναι γιος του θεού του ανέμου Βαγιού. Εχει τεράστια φυσική δύναμη και είναι ιδιαίτερα δημοφιλής για την απέραντη αφοσίωση που τρέφει για τον Κύριό του, τον Ράμα. Στο Ραμαγιάνα είναι ο αρχηγός του στρατού. Σ΄αυτό αναφέρεται ότι δεν υπάρχει κανείς ανώτερός του σε δύναμη, ότι είναι αξιαγάπητος, σοφός, ότι έχει ήπιο χαρακτήρα και είναι κύριος όλων των κλάδων της βεδικής γνώσης. Είναι σύμβολο της κρυμμένης Σοφίας και Κύριος της Ανάμνησης. Στις αναπαραστάσεις του φέρει, ζωσμένο στη μέση του, ένα εγχειρίδιο το οποίο χρησιμοποίησε για να βοηθήσει τον Ράμα να νικήσει τον δαίμονα Ραβάνα. Κάποιες φορές περιβάλλεται από ένα πύρινο τροχό. Στο αριστερό του χέρι κρατάει το μαγικό φυτό που θεράπευσε τον Λακσμάνα, ετεροθαλή αδελφό του Ράμα, ο οποίος είχε τραυματιστεί πολεμώντας τον Ραβάνα.
ΓΙΑΜΑ: Είναι στις Βέδες ο θεός του θανάτου. Γεννήθηκε από τον Βαϊβασβάτ (Ηλιο) και την Σάνζνα (πνευματική Συνείδηση). Είναι επομένως ο πρώτος άνθρωπος με συνείδηση. Ο πρώτος Μυημένος, γι΄ αυτό θεωρείται και Πατέρας των Μυημένων. Σύζυγος και αδελφή του είναι η Γιάμι. Σε κάποιες αναπαραστάσεις εμφανίζεται με ένα φιόγκο στο χέρι, λουλούδια και στέμμα στο κεφάλι, καθισμένος πάνω ένα βουβάλι, σύμβολο του υλικού κόσμου. Μπορεί να κρατάει και μια ράβδο και τότε ονομάζεται Νταντάρα (Αυτός που κρατάει ράβδο). Μ΄ αυτήν ανοίγει πέρασμα στους διάφορους κόσμους και οδηγεί τους ανθρώπους. Άλλες φορές μπορεί να κρατάει στα χέρια του ένα γκλομπ, έναν πέλεκυ ή ένα στιλέτο.
Βιβλιογραφία
1) Religions du monde, John Bowker
2) Encyclopedia of World Mythology, gen. Editor Arth. Cotterell
3) Oxford Dictionary of World Mythology
4) Dictionary of Symbols, J. Chevalier
5) Λεξικό Συμβόλων, Τζ. Κούπερ
6) Dictionnaire de la civilisation Indienne, Louis Frederic
7) Παγκόσμια μυθολογία, L. Bernard
8) Σημειώσεις Θεολ. Συμβολολογίας, ΝΕΑ ΑΚΡΟΠΟΛΗ
Πρέπει να έχετε συνδεθεί για να σχολιάσετε.