856

Αποσπάσματα από το βιβλίο “Η Μυστική Διδασκαλία του Πλάτωνα”:

Ο Νόμος των Κύκλων

Σύμφωνα με τον Πλάτωνα ο νόμος των κύκλων διέπει την εξέλιξη του σύμπαντος. Έτσι αναπτύσσει την περίφημη «θεωρία του των περιτροπών». Σύμφωνα με αυτήν υπάρχουν εποχές ευφορίας και αφορίας, οι οποίες διαδέχονται η μία την άλλη, μέσα σε μια συνεχόμενη εναλλαγή. Αποτέλεσμα του νόμου των κύκλων είναι οι άνοδοι και οι πτώσεις αμέτρητων πολιτισμών. Ακόμη γράφει ότι και η περίφημη ιδανική πολιτεία του, αν και θα διαρκέσει πολλά χρόνια, κάποια στιγμή θα υποκύψει στον νόμο των κύκλων και θα φθαρεί. Χαρακτηριστικό είναι το περίφημο «Πλατωνικό έτος», το οποίο βασίζεται στις ουράνιες κινήσεις, γιατί όπως τονίζει ο μεγάλος φιλόσοφος δεν είναι μόνο οι κινήσεις του ήλιου και της γης που καθορίζουν τα χρόνια και τις εποχές, αλλά «και οι κινήσεις και οι περιφορές των άστρων είναι χρόνος».

“… Υπάρχει όχι μόνο για τα φυτά, που γεννιούνται στους κόλπους της γης, αλλ’ ακόμη και για τα ζώα, που ζουν στην επιφάνειά της, περίοδος ευφορίας και αφορίας ψυχής και σωμάτων. Και τούτο συμβαίνει όταν κάθε είδος τελειώνει και ξαναρχίζει τον κύκλο της εξέλιξής του, που άλλοτε είναι βραχύτερος και άλλοτε μικρότερος, ανάλογα με τη διάρκεια ζωής του κάθε είδους… και για μεν τα θεία γένη η περίοδος αυτή περιλαμβάνεται μέσα σε αριθμό τέλειο, για το ανθρώπινο γένος όμως υπάρχει ένας αριθμός… ολόκληρος αυτός ο γεωμετρικός αριθμός κανονίζει την περίοδο των χειρότερων και των καλύτερων γεννήσεων…”

Αυτό το απόσπασμα και μόνο θα αρκούσε για να αναπτύξουμε την εσωτερική αντίληψη για το Μυστήριο των Κύκλων. Ο νόμος αυτός αποτελεί έναν από τους θεμελιώδεις νόμους της φύσης και εντάσσεται μέσα στο νόμο της Περιοδικότητας. Όμως, ο Πλάτωνας, εκτός από αυτό το σημείο της Πολιτείας σε πολλούς άλλους διαλόγους αναφέρεται στους Κύκλους. Μάλιστα, στον Πολιτικό μπορούμε να πούμε ότι εκθέτει την απόκρυφη διδασκαλία με τέτοιο τρόπο, που μόνο ένας ποιητής του λόγου θα μπορούσε να το κάνει.

Στο απόσπασμα της Πολιτείας, που σημειώσαμε παραπάνω, ο μεγάλος φιλόσοφος χρησιμοποιεί τις λέξεις: περιφορά, κύκλοι, περιτροπές. Είναι παρόμοιες έννοιες που περιέχουν το νόημα της περιόδου περιστροφής του κύκλου και της εναλλαγής ταυτόχρονα. Έτσι, έχουμε κύκλους ανάπτυξης και κατάπτωσης, άγονες και στείρες περιόδους, ανόδους και καθόδους. Προκειμένου περί του θέματος των γεννήσεων που πραγματεύεται στο κεφάλαιο αυτό της Πολιτείας, τονίζει ότι υπάρχουν ευνοϊκές και ακατάλληλες χρονικές στιγμές για τη σύλληψη των παιδιών. Αν οι κάτοικοι της Πολιτείας χάσουν την εσωτερική γνώση των ευνοϊκών χρονικών κύκλων, αλλά και τη γνώση του περίφημου γεωμετρικού αριθμού τότε θα ενσαρκωθούν ψυχές ακατάλληλες και θα αρχίσει ο εκφυλισμός της Πολιτείας.

Κύκλοι και Σπείρες

 

Τα πάντα στο Σύμπαν βρίσκονται σε κίνηση. Μάλιστα, στο Θεαίτητο αναπτύσσει τη θεωρία της Παγκόσμιας Κίνησης. Αυτή όμως η Κίνηση του γίγνεσθαι των όντων πραγματοποιείται σε κύκλους, όπως είδαμε παραπάνω. Άνθρωπος, πόλεις, πολιτισμοί και η ίδια η Ιστορία δεν ξεφεύγουν από τις περιτροπές.

Όσον αφορά τους κύκλους της εξέλιξης και σε ατομικό και σε ομαδικό επίπεδο η εσωτερική διδασκαλία τονίζει ότι πρέπει οι κύκλοι αυτοί να έχουν ένα υπερβατικό σημείο αναφοράς, για να υπάρχει πάντα μία ανοδική πορεία, αφού κάθε επόμενος κύκλος θα ξετυλίγεται λίγο πιο πάνω από τον προηγούμενο και έτσι θα έχουμε μία ανοδική σπείρα. Όμως, για να γίνεται αυτό πρέπει να συνδυάζεται η γνώση με την κίνηση.

Ο Νόμος των Κύκλων είναι παγκόσμιος. Αν λείπει η γνώση και το υπερβατικό στοιχείο, τότε οι κύκλοι καταλήγουν πάντα στο ίδιο σημείο, οπότε μιλάμε για “φαύλους κύκλους”, που τόσο φοβούνταν οι αρχαίοι. Και αν δεν υπάρχει γνώση και υπερβατικότητα, αλλά άγνοια και κακία, τότε η σπείρα μπορεί να αντιστραφεί και να περάσει ο άνθρωπος ή ο πολιτισμός ολόκληρος στην αντίθετη φορά, στην κατάπτωση, στον εκφυλισμό και στο χάος. Στον Ευθύδημο ο φιλόσοφος γράφει χαρακτηριστικά:

“αλλά σχεδόν συμβαίνει να γυρίζουμε διαρκώς στον ίδιον κύκλον, που, όπως έλεγα προτύτερα, απέχουμε εξ ίσου ή μάλλον απέχουμε ακόμη περισσότερο από το να γνωρίζουμε την επιστήμη εκείνη, η οποία θα μας κάνει ευτυχείς…”

Αντιστροφή των πόλων της Γης

Ας έρθουμε όμως στον Πολιτικό, τον διάλογο όπου έχουμε μία μυθική προσέγγιση του θέματος των κύκλων. Αν οι περιτροπές της Πολιτείας και ο γεωμετρικός αριθμός απασχόλησαν και απασχολούν πολλούς μελετητές, ο μύθος του “Τιμονιέρη και των Θείων Ποιμένων” περικλείει ακόμη μεγαλύτερα αινίγματα. Εδώ θίγεται το θέμα της αντιστροφής των πόλων της γης, με τρόπο θαυμάσιο, ποιητικό, αλλά και αινιγματικό ταυτόχρονα. Ο Ξένος λοιπόν, στον Πολιτικό λέει:

“… μεταβλήθηκε η δύση και η ανατολή του ήλιου και των άλλων άστρων, διότι ίσως από όπου τώρα ανατέλλουν, σ’ αυτόν τον τόπο έδυαν τότε και ανέτελλαν από τον αντίθετο τόπο…” (Πολιτικός” Πλάτωνα 269Α, εκδόσεις Πάπυρος)

Σημειώνει ο φιλόσοφος, ότι ένα χρονικό διάστημα ο κόσμος ωθείται από το Δημιουργό προς μία κατεύθυνση, αλλά όταν αφήνεται μόνος του πορεύεται προς την αντίθετη κατεύθυνση. Δεν είναι μόνο οι αλλαγές στις ισημερίες και στα ηλιοστάσια που προκαλούν τις εναλλαγές των εποχών -που βάσει του Νόμου των Κύκλων επαναλαμβάνονται συνεχώς- αλλά και η σημαντικότερη απ’ όλες τις τροπές, όπως τονίζει ο φιλόσοφος, που είναι αυτή που κάνει τα πράγματα να γίνονται αντίθετα απ’ ότι γίνονταν πριν.

Μάλιστα αυτό συμφωνεί και με αυτά που μας μετέφερε ο Ηρόδοτος από τα ταξίδια του στην Αίγυπτο. Ο Ηρόδοτος στο βιβλίο του Ευτέρπη (κεφ 142) κάνει μια αναφορά για τους βασιλιάδες της Αιγύπτου σε μια περίοδο 11.340 χρόνων από τον πρώτο ως και την εποχή που βρίσκονταν.

“Κατά το χρονικό, λοιπόν, τούτο διάστημα, έλεγαν, ότι ο ήλιος ανέτειλε τέσσερις φορές έξω από την συνηθισμένη θέση του, δηλαδή εκεί που βασιλεύει, από εκεί έλεγαν, ότι ανέτειλε δυο φορές και εκεί που ανατέλει σήμερα, εκεί έλεγαν, ότι έδυσε δύο φορές. Κατά την περίοδο αυτή τίποτε δεν άλλαξε στην Αίγυπτο, ούτε από αυτά που δίνει η γη, ούτε από αυτά που δίνει ο ποταμός στους κατοίκους, ούτε νόσους, ούτε θανάτους”.

Στην ουσία, αυτό που μας περιγράφουν οι Αιγύπτιοι είναι ότι δύο φορές ο Ήλιος ανέτειλε από την Δύση και δύο φορές από την κανονική του τροχιά. 

Καταστροφές και αναγεννήσεις

Καταστροφές λοιπόν μέσα στον πλανήτη, αλλά και στο Σύμπαν όλο, μετενσαρκώσεις, περίοδοι παγετώνων, αλλαγές των ηπείρων και αντιστροφές των πόλων, όλα υπακούουν στο Νόμο του Ρυθμού της Παγκόσμιας Κίνησης, που εκτελεί η γη και το Σύμπαν όλο. Σαν ένα πλοίο, σαν κιβωτός μέσα στα κοσμικά νερά προχωρεί η κοσμική μας κατοικία, η γη.

Ο άνθρωπος αναπτύσσει αρετές σε κάθε χρονικό κύκλο. Παρουσιάζει όμως και ελαττώματα. Η γη προχωρεί ομαλά στο δρόμο της, αλλά υπάρχουν και περίοδοι καταστροφών: Από φωτιά και νερό οι μεγαλύτερες από αυτές, από χιλιάδες δε άλλα αίτια οι μικρότερες. Μάλιστα, ο Πλάτωνας παρουσιάζει την καταστροφή της Ατλαντίδας από κατακλυσμό, όπως ήδη σημειώσαμε. Πολιτισμοί αλληλοδιαδέχονται μυριάδες μεταξύ τους.

Η εξέλιξη δεν είναι γραμμική. Δεν προχωρεί σε ευθεία γραμμή με τα ίδια πράγματα να αυξάνονται συνεχώς, όπως νομίζουμε σήμερα. Η εναλλαγή δημιουργεί ένα είδος μουσικής συμφωνίας. Όλα βρίσκονται μέσα στο χρόνο, είναι “ωραία”, συμβαίνουν στην ώρα τους. Μάλιστα ο άνθρωπος, σαν κάτοικος της γης, υπόκειται στις εναλλαγές των κύκλων της, κάνοντας και προσαρμόζοντας ταυτόχρονα τις δικές του περιφορές με αυτές του πλανήτη. 

Για να γίνουμε καθ’ ομοίωση με τον τέλειο νοητό κόσμο

Ο μεγάλος φιλόσοφος με χαρακτηριστικό τρόπο αναπτύσσει την έννοια του χρόνου στον Τίμαιο, αναφερόμενος στη νύκτα και την ημέρα, στους κύκλους της σελήνης και του ήλιου, αλλά γίνονται οι κύκλοι και οι μεταβολές

“για να γίνει ο κόσμος αυτός όσο το δυνατόν ομοιότερος προς το τέλειο και νοητό παράδειγμα”

Όλες αυτές οι αλλαγές, οι κύκλοι, οι καταστροφές και οι αναγεννήσεις έχουν έναν σκοπό Όλοι οι κόσμοι, το σύμπαν, τα άστρα, οι πλανήτες και όλα τα όντα μαζί με τον άνθρωπο εξελίσσονται και προσπαθούν, μέσα από αυτές τις κινήσεις ,να γίνουν καθ’ ομοίωση με το τέλειο και αρχέτυπο νοητό μοντέλο που δημιούργησε ο Θεός.

Για περισσότερη μυστική διδασκαλία του Πλάτωνα δείτε:

Μετενσάρκωση: Είμαστε υπεύθυνοι της μοίρας μας, λέει ο Πλάτωνας

Ο Πλάτωνας και η Κόλαση: Γιατί πρέπει να συγχωρούμε

ΠΛΑΤΩΝΑΣ: Η μεταθανάτια ζωή μας

Να τρως όπως ο Πλάτωνας. Συμβουλές διατροφής από τον αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο

Πηγή: nea-acropoli.gr