ΤΟ ΔΙΚΑΙΟ (ΔΑΡΜΑ), Η ΑΝΤΑΠΟΔΟΤΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ (ΚΑΡΜΑ) ΚΑΙ Η ΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΨΥΧΩΝ
Απόσπασμα από το βιβλίο: “Η ΜΥΣΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΠΛΑΤΩΝΑ
Συγγραφέας: ΣΑΒΒΑΣ ΠΑΤΤΑΚΟΣ
Εκδόσεις: ΝΕΑ ΑΚΡΟΠΟΛΗ
“Πρέπει δε πάντοτε πραγματικώς να παραδεχώμεθα τους παλαιούς και ιερούς λόγους, οι οποίοι μας πληροφορούν ότι η ψυχή μας είναι αθάνατος και ότι έχομεν δικαστάς και αποτίνωμεν τας μεγαλυτέρας ποινάς όταν αποχωρισθώμεν από το σώμα μας.” – Πλάτωνος, 7η Επιστολή –
Το θέμα του Δικαίου είναι πρωταρχικής σημασίας στο έργο του Πλάτωνα. Ένας από τους σημαντικότερους Διαλόγους του που έμεινε διάσημος με τον τίτλο Πολιτεία, πραγματεύεται το θέμα της δικαιοσύνης. Εξετάζει την ύπαρξη της Δικαιοσύνης τόσο μέσα στο άτομο όσο και μέσα στην Πολιτεία. Αλλά και στο μεγάλο έργο της γεροντικής του ηλικίας, τους Νόμους, ασχολείται με αυτό το θέμα.
Το βασικό συμπέρασμα σ’ αυτόν το διάλογο είναι ότι ο άνθρωπος πρέπει να είναι δίκαιος και ν’ αποφεύγει την αδικία, ακόμα και όταν τον αδικούν.
“Λοιπόν δεν πρέπει ο άνθρωπος να κάνη αδικίαν ούτε να κάνη κακόν, οποιοδήποτε και αν είναι το κακόν που του κάνουν” γράφει στον Κρίτωνα. Όπως είναι γνωστό, αυτή η αντίληψη περνά αργότερα στον Στωικισμό και προηγήθηκε της αντίστοιχης φράσης του Χριστού: “Όταν σε χτυπήσουν από το ένα μάγουλο στρέψε και το άλλο.
Όμως, στη φιλοσοφική σκέψη γεννάται το πρόβλημα το οποίο απασχόλησε και απασχολεί τους ανθρώπους όλων των εποχών: Τι γίνεται με τον άδικο άνθρωπο, ο οποίος πεθαίνει; Τι γίνεται με τον δίκαιο; Τέτοια ερωτήματα βέβαια προϋποθέτουν την αθανασία της ψυχής, κάτι δεδομένο για την Πλατωνική φιλοσοφία.
Οι θρησκείες -γιατί και οι θρησκείες απαντούν με το δικό τους τρόπο στα ανθρώπινα ερωτήματα για τη ζωή και το θάνατο- απαντούν με τις μεταθανάτιες αμοιβές και τιμωρίες. Όμως μία απλή ζωή, χωρίς αδικίες, δεν μπορεί να είναι ισοδύναμη με έναν αιώνιο παράδεισο. Ούτε μία άδικη ζωή είναι δυνατόν να αντισταθμιστεί με μία αιώνια κόλαση αντίστοιχα. Αυτή η θεώρηση είναι πολύ απλοϊκή και δεν ικανοποιεί τον φιλοσοφικό νου. Ας προσπαθήσουμε να δούμε πώς απαντά ο Πλάτωνας σ’ αυτό το καίριο ερώτημα, χρησιμοποιώντας τις βασικές διδασκαλίες του εσωτερισμού, όπως η αθανασία της ψυχής, η ύπαρξη ενός βασικού νόμου ή νόμων που διέπουν το Σύμπαν (Δάρμα στον ανατολικό εσωτερισμό) και η Μετενσάρκωση.
Με ένα συνδυασμό αυτών των διδασκαλιών ο μεγάλος φιλόσοφος απαντά λογικά, αυστηρά ορθολογιστικά, αλλά και παράλληλα με ευρύ ολιστικό πνεύμα σε ένα πρόβλημα που δεν μπορεί να μείνει αναπάντητο, γιατί στο Δίκαιο στηρίζεται τόσο η ζωή του Ατόμου όσο και του Κράτους.
Αλλά και μέσα στον ίδιο τον κόσμο υπάρχει ένας Παγκόσμιος Νόμος -με πολλούς επιμέρους νόμους- που επιβάλλει μία τάξη και αρμονία, την οποία πολύ ταιριαστά μπορούμε να την ονομάσουμε Συμπαντική Αρμονία.
“Ο Παγκόσμιος Νόμος, Μοναδικός, Ενιαίος και Αιώνιος, στην Ανατολή ονομάζεται Δάρμα. Αυτή η σανσκριτική λέξη προέρχεται από τη ρίζα Dhr (ίδια με της ελληνικής λέξης “Δρόμος”) που σημαίνει “κρατώ, υποστηρίζω, συγκρατώ ενωμένα”. Στα πανάρχαια κείμενα των Ινδικών Βεδών, η λέξη Δαρμάν χρησιμοποιείται με την έννοια της Συμπαντικής Τάξης, του Απόλυτου Ενός Νόμου, που κυβερνά το Παν.
Από αυτόν τον Ένα και Απόλυτο Νόμο διαφοροποιούνται επιμέρους Νόμοι, ένας για κάθε Γραμμή Εξέλιξης, για τα είδη Οντοτήτων κ.λπ. ώσπου φτάνει στις μικρότερες υποδιαιρέσεις του ειδικού νόμου που διέπει ένα ορυκτό, ένα φυτό ή έναν άνθρωπο. Αυτές οι κλιμακωτές υποδιαιρέσεις του Νόμου Δαρμάν ονομάζονται Δάρμα ή καλύτερα Σβαδάρμα (το καθήκον του καθενός). Είναι ο ατομικός Ορθός Δρόμος, που κάθε οντότητα ή είδος οφείλει να ακολουθήσει για να φτάσει στην Τελειότητα του Ενός, να ανταποκριθεί στην πραγματική της φύση”.
—
Στο τέλος της Πολιτείας ο Πλάτωνας γράφει ότι αργά ή γρήγορα στη ζωή ο άδικος και ο δίκαιος δέχονται την αναγνώριση και τη θετική ή αρνητική ανταπόδοση για τις πράξεις τους.
Όμως, επειδή υποβόσκει το ερώτημα για την τύχη της ψυχής του δίκαιου και του άδικου ανθρώπου, κλείνει τον περίφημο διάλογό του με το Μύθο του Ηρός του Αρμενίου. Μέσα σ’ αυτόν το Μύθο, εκτός από τις άλλες διδασκαλίες περιλαμβάνεται και η διδασκαλία για το Κάρμα. Το ίδιο θέμα, εκτός από διάφορα εγκατεσπαρμένα εδάφια στους διαλόγους, θίγεται και στο Φαίδωνα, καθώς και στον Γοργία, σε αντίστοιχους εσχατολογικούς μύθους που περιγράφουν τα μετά το θάνατο. Με συμβολικό τρόπο αποκαλύπτονται αρκετές γνώσεις για τη μεταθανάτια πορεία της ψυχής και για τη διαδικασία που ακολουθεί.
—
Στο “Γοργία” αναφέρεται πάλι στην κρίση των ψυχών μετά θάνατο και εκτός των άλλων αναφέρει το αρκετά σημαντικό από εσωτερική άποψη στοιχείο, ότι ο άνθρωπος μετά το θάνατο συνεχίζει να φέρνει πάνω στην ψυχή τα σημάδια από τις άδικες πράξεις που έκανε, όπως στο φυσικό σώμα (πριν διαλυθεί εντελώς) φαίνονται τυχόν σημάδια και χαρακτηριστικά του.
Σύμφωνα με τις εσωτερικές διδασκαλίες οι λεπτότεροι φορείς του ανθρώπου είναι αιθερικής φύσης και χρωματίζονται ανάλογα με την πνευματική ποιότητα του φορέα τους. Μάλιστα τα τελευταία χρόνια αποδείχτηκε με επιστημονικό τρόπο η ύπαρξη χρωμάτων στην “αύρα” του ανθρώπου. Οι λεπτότεροι φορείς λοιπόν συνεχίζουν και μετά το θάνατο να διατηρούν τα σημάδια στο αιθερικό επίπεδο αφού δεν υπάρχει πια το φυσικό σώμα. Οι ψυχές, κατά τον Πλάτωνα, αποτελούνται από ακατάστρεφτη ύλη και μάλιστα ο αριθμός τους είναι σταθερός. Και αυτό το τελευταίο βρίσκεται σε πλήρη αντιστοιχία με τις εσωτερικές παραδόσεις.
