Η ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΗ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΕΙΔΟΥΣ
της Μαρίνας Μαζαράκη, Εθνοψυχολόγος
Η πορεία της Διατροφής από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα
Η Διατροφή ήδη από την αυγή της ανθρωπότητας διαμόρφωσε όχι μόνο την ταυτότητά μας μέσα από πολιτισμικές πρακτικές, τελετουργίες και απαγορεύσεις-ταμπού, αλλά και την ανατομία, τη γενετική μας κληρονομιά, τις συνήθειες και τις σχέσεις. Από τη χρήση της τροφής που καταναλωνόταν σε ιερό περιβάλλον η παλαιολιθική ως και η ύστερη εποχή αντιπροσωπεύουν το 90% της περιπέτειας του είδους μας σε αυτόν τον πλανήτη.
Το συμπόσιο στην αρχαία Ελλάδα εισάγει την έννοια της ενσωμάτωσης του ατόμου στο κοινωνικό σύνολο. Ο Αριστοτέλης ορίζει τον πολίτη ως «κοινωνικό ζώο» και αδιάσπαστο κομμάτι της πόλης. Το μοίρασμα της τροφής στο συμπόσιο συνδέει τους ανθρώπους με το θείο, δια μέσου της θυσίας, κι όποιος δεν συμμετέχει σε αυτήν την πράξη, θεωρείται κοινωνικά απόβλητος.
Το συμπόσιο στην κλασική Ελλάδα λειτουργεί επίσης ως χώρος που αναπτύσσεται η φιλοσοφία καθώς και η πολιτική συνείδηση, σε αντίθεση με τα ρωμαϊκά δημόσια «λουκούλλεια» συμπόσια που προέβαλαν την κοινωνική ανισότητα και τον διαχωρισμό ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς.
Στη συνέχεια η βυζαντινή κουλτούρα ανάγει τις θρησκευτικές απαιτήσεις του χριστιανισμού και τις συνδέει με τις διατροφικές συστάσεις των ιατροφιλοσόφων που είναι βαθιά επηρεασμένοι από την αρχαία ελληνική ιατρική του Ασκληπιού και του Ιπποκράτη, η οποία μεταδίδεται στην Ευρώπη από τον Γαληνό, τον Κέλσο, τον Κήρυκο Χαιρέτη και πολλούς άλλους.
Το πανηγυρικό γεύμα της μεσαιωνικής Ευρώπης καθιστά δυνατή την εδραίωση των φεουδαρχικών δεσμών, ενώ τα αναγεννησιακά γαστρονομικά συμπόσια επιβεβαιώνουν την επίδειξη του πλούτου και τις σχέσεις κυριαρχίας. Εκείνη την εποχή ξεκίνησε σταδιακά η διαμόρφωση της σύγχρονης διατροφικής κουλτούρας, καθώς οι κοινωνίες γίνονται πλουσιότερες και οι κοινωνικές σχέσεις πιο περίπλοκες με την εμφάνιση νέων κοινωνικών τάξεων.
Η εκβιομηχάνιση των αρχών του προηγούμενου αιώνα, όπως και σε άλλους τομείς, είχε σημαντικό αντίκτυπο στις διατροφικές πρακτικές και αυτό το φαινόμενο είναι δείγμα των κατοπινών εξελίξεων με τη μαζική ανάπτυξη της βιομηχανίας των επεξεργασμένων τροφίμων προσφέροντας ένα γρήγορο φαγητό, χωρίς θρεπτικά συστατικά.
Οι ανατροπές στον τρόπο ζωής εγείρουν ερωτηματικά για την απειλή της υγείας. Ζούμε πλέον σε μια εποχή που βομβαρδιζόμαστε συνεχώς με μπερδεμένους κανόνες για το φαγητό. Ήδη πολλοί άνθρωποι έχουν συνειδητοποιήσει ότι οι περιοριστικές δίαιτες οδηγούν σε διατροφικές διαταραχές και παράλληλα τα «απαγορευμένα» τρόφιμα μας προβληματίζουν για την αξία των προσωπικών μας επιλογών. Είναι γεγονός ότι ο σύγχρονος τρόπος ζωής εμποδίζει τη βαθιά σύνδεση με τη σωματική μας νοημοσύνη και με την πάροδο του χρόνου εκπαιδευόμαστε να συμβαδίζουμε με τα κοινωνικά κριτήρια και τις εκάστοτε κοινωνικές τάσεις.
Η γνώση του παρελθόντος ίσως μας δώσει την απάντηση προσκαλώντας μας να διαλογιστούμε για την σχέση ανάμεσα στις διατροφικές μας συνήθειες και τις προσωπικές μας ανάγκες.
Η σκέψη του Martin Cohen
Ο φιλόσοφος και συγγραφέας Martin Cohen στο έργο του «Σκέφτομαι Άρα Τρώω» που παραπέμπει στη γνωστή φράση του Descartes «Σκέφτομαι άρα υπάρχω» οδηγεί το αναγνωστικό κοινό στα πολύπλοκα μονοπάτια των διατροφικών συνηθειών ανά τους αιώνες με τη βοήθεια γνωστών φιλοσόφων και ρίχνει μια οξυδερκή ματιά στους μύθους -βάσιμους ή μη- που προωθούνται από ερευνητές και ειδικούς τροφίμων και αποδομεί τα διατροφικά στερεότυπα υποστηρίζοντας τη συνειδητή κατανάλωση της τροφής.
Άλλωστε η φιλοσοφία της διατροφής βασίζεται στην ιδέα ότι το φαγητό είναι ένας καθρέφτης : είμαστε ότι τρώμε. Η τροφή αντανακλά τις επιλογές μας. Είτε είναι συνειδητές είτε ασυνείδητες, αυτές εκφράζουν τα θετικά ή αρνητικά μας συναισθήματα.
Ο άνθρωπος είναι ον με σωματική και πνευματική υπόσταση, και κάθε προσπάθεια αυτοβελτίωσης πρέπει να έχει ως βάση τον σεβασμό του σώματός του. Όταν κάποιος ξεκινήσει να υιοθετεί μια διαφορετική στάση απέναντι στο σώμα του, θα εκπλαγεί, όταν διαπιστώσει τι συμβαίνει πραγματικά μέσα στους μηχανισμούς του ίδιου του εαυτού του, σταματώντας απλά να «τρώει» αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα. Δείτε το βιβλίο από τις Εκδόσεις Έσοπτρον: “Σκέφτομαι άρα τρώω!“
Διαβάστε επίσης:
Να τρως όπως ο Αριστοτέλης: O Master Chef της αρχαίας Ελλάδας.
Να τρως όπως ο Πλάτωνας. Συμβουλές διατροφής από τον αρχαίο Έλληνα φιλόσοφο
