Σύμφωνα με μια οπτική, ο μηδενισμός δεν είναι επιλογή ή δέσμευση σε μια ιδεολογία. Είναι ένα συναίσθημα που απλά έρχεται.
Ο Νίτσε είναι ο πιο γνωστός από τους φιλοσόφους που ασχολήθηκε με το μηδενισμό. Σύμφωνα με το Νίτσε, όλες οι κοινωνίες βασίζονται σε αδιόρατες κρίσεις πάνω στην αξία των πραγμάτων. Αν αυτές οι βάσεις χαθούν, προβλέπει τρομερές συνέπειες: μια γενικευμένη απάθεια, ή βίαιες, φανατικές προσπάθειες να επανακτηθεί η αίσθηση του σκοπού, ή ίσως και τα δύο μαζί. Ο μηδενισμός δεν είναι επιλογή ή κάποια ιδεολογία. Είναι αυτό το συναίσθημα που έρχεται όταν βλέπεις τις βάσεις των αξιών να χάνονται.
Αλλά από πού έρχεται αυτός ο απρόσκλητος επισκέπτης;
Πριν απαντήσουμε σε αυτό πρέπει να καταλάβουμε το πώς οι αξίες συνδέονται με τη γνώση και τη δράση. Ο πολιτικός επιστήμονας James C. Scott θεωρεί ότι υπάρχουν δύο μορφές γνώσης. Η μια είναι η επιστημονική γνώση, η οποία μπορεί να μετρηθεί, να θεωρητικοποιηθεί και να μεταδοθεί με τρόπο αφηρημένο. Η άλλη είναι η Μήτις (λέξη που κατάγεται από τον κλασικό ελληνισμό), η οποία αφορά γνώση που αποκτήθηκε από την πρακτική εμπειρία, όπως από τις προσωπικές σχέσεις, τις παραδόσεις, τις συνήθειες και τις ψυχολογικές καταστάσεις. Η Μήτις είναι εδραιωμένη σε μια μικρή κοινωνία: είναι το να ξέρεις να καλλιεργείς το χωράφι του πατέρα σου, για παράδειγμα, σε σχέση με το να σπουδάσεις γεωπονική.
Όλοι αναγνωρίζουμε την αξία της Μήτιδος. Γι’ αυτό στις εργασίες ψάχνουν άτομα με προϋπηρεσία. Για παράδειγμα, ας πούμε ότι έχουμε δύο εργαζόμενους στη δουλειά το Γιώργο και τη Μαρία. Είναι και οι δύο απόφοιτοι από την ίδια ακριβώς σχολή, με τον ίδιο βαθμό. Αλλά η πρώτη μέρα στη δουλειά του Γιώργου ήταν η προηγούμενη Τρίτη, ενώ η πρώτη μέρα στη δουλειά της Μαρίας ήταν μια Τρίτη το 1990. Τι παραπάνω έχει η Μαρία; Έχει αυτό που αρχαίοι ονόμαζαν «Μήτις». Είναι κάτι που δε μπορείς εύκολα να μετρήσεις, αλλά είναι εμφανές στις συνήθειες και στις τεχνικές που χρησιμοποιεί αυτός που το έχει.
Ο 20ος αιώνας ήταν μια εποχή μεγάλων αλλαγών στην κοινωνία γενικά, και στην εργασία ειδικότερα. Οι αλλαγές αυτές έδωσαν μεγάλη έμφαση στα τυπικά προσόντα, δηλαδή στις δεξιότητες εκείνες που μπορούν να μετρηθούν. Η Μήτις δε μετριέται όμως, και αν και είναι απολύτως επιθυμητή, ολοένα και λιγότερο εύκολα αποδεικνύεται η ύπαρξή της.
Αυτό είναι ένα παράδειγμα μιας θεμελιώδους αξίας που εξαφανίζεται από την κοινωνία. Με αντίστοιχο τρόπο χάνονται κι άλλες αξίες, οδηγώντας τους ανθρώπους στο κατώφλι του μηδενισμού.
Πηγή: bigthink.com
