- Κατά τη διάρκεια μια ένθερμης συζήτησης είναι δύσκολο να διακρίνουμε ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο. Ο Άνταμ Σμιθ έγραψε ότι ο θόρυβος που κάνει το πλήθος για να υποστηρίξει ή να κατηγορήσει τον ομιλητή μπορεί να θολώσει την κρίση μας.
- Όταν μιλάμε με ένα άτομο, οι προκαταλήψεις μας και οι νευρικές μας κινήσεις μπορούν πάλι να μας επηρεάσουν αρνητικά.
- Για να αποκτήσουμε διαύγεια σε τέτοιες στιγμές, μια καλή μέθοδος είναι να εξασκήσουμε την «πίστη». Δηλαδή να πιστέψουμε, εκτός κι αν έχουμε αποδείξεις για το αντίθετο, ότι ο συνομιλητής μας δε θέλει να μας προσβάλει ή να μας βλάψει, αλλά απλώς να μάθει την άποψή μας για το θέμα.
Ο Άνταμ Σμιθ έχει πολλά να μας διδάξει για την ηθική της συζήτησης, ειδικά όταν ο δημόσιος διάλογος γίνεται έντονος. Ο Σμιθ λέει ότι η βία και ο θόρυβος που συνοδεύει την κατηγορία απέναντι στον ομιλητή θολώνει την κρίση και θολώνει το αίσθημα σωστού και λάθους. Μας λέει ότι για να προστατέψουμε τον εαυτό μας από άδικες κατηγορίες, πρέπει να μάθουμε να βλέπουμε τις απόψεις μας και τη συμπεριφορά μας από την οπτική γωνία ενός καλά πληροφορημένου, αμερόληπτου δικαστή και όχι από την πλεονεκτική θέση του πλήθους . Εάν αυτός ο «φανταστικός δικαστής» εγκρίνει τη στάση μας, τότε μπορούμε να αγνοήσουμε το θόρυβο του πλήθους. Με εξάσκηση γινόμαστε σοφότεροι και συνηθίζουμε να μένουμε ατάραχοι όταν μας αδικούν.
Βέβαια, αυτό βοηθά κυρίως τον ομιλητή. Δε σημαίνει όμως ότι εμείς δεν μπορούμε να βρεθούμε στην πλευρά του άδικου πλήθους. Τι μπορούμε να κάνουμε, λοιπόν, για να κρατήσουμε θετική στάση σε μια συζήτηση;
Μπορούμε να έχουμε λίγη παραπάνω πίστη.
Αυτό σημαίνει ότι υποθέτουμε ότι ο συνομιλητής μας ενδιαφέρεται να μάθει από μας και να καταλάβει την άποψή μας. Σημαίνει ότι πρέπει να πιστέψουμε, εκτός κι αν έχουμε ισχυρές αποδείξεις που να δείχνουν το αντίθετο, ότι δεν έχουν πρόθεση να μας βλάψουν ή να μας προσβάλλουν. Σίγουρα μπορούμε να υποδείξουμε ένα λάθος ή μια προσβολή που ειπώθηκε, αλλά πρέπει να το κάνουμε με την πρόθεση να βελτιώσουμε τη συζήτηση, όχι να την καταστρέψουμε.
Για να αποκτήσουμε αυτή την «πίστη», όμως, απαιτούνται πολλά από εμάς. Προϋποθέτει να σταματήσουμε την κριτική, ώστε να κάνουμε ερωτήσεις με καλή διάθεση. Όταν διαφωνώ με κάποιον, πρέπει να καταλάβω πρώτα γιατί διαφωνώ μαζί του.
«Πίστη» σημαίνει, επίσης, ότι θα πάρω το χρόνο μου για να σκεφτώ την άποψή του, προτού τη δεχτώ ή την απορρίψω. Ωστόσο, φαίνεται ότι «δεν είναι της μόδας» να παίρνουμε λίγο χρόνο για βαθύ στοχασμό πάνω στο θέμα. Όπως έγινε και σε ένα βίντεο που κυκλοφόρησε τελευταία με μια ομάδα εφήβων που κατηγορήθηκαν για ρατσισμό και ασέβεια, ενώ μετά έγινε γνωστό ότι η ιστορία ήταν πιο περίπλοκη από αυτό που φαινόταν εκ πρώτης. Νιώθουμε πίεση να δείξουμε κατευθείαν αυτό που θεωρούμε σωστό ή λάθος, επειδή έτσι και φανούμε λίγο σκεπτικοί προς τα γεγονότα, μπορεί να μας κατηγορήσουν ως ακόμα και συνένοχους. Έτσι, προσπερνάμε τη διαδικασία της εκλογίκευσης, και προτιμάμε να επαινούμε ή να κατηγορούμε βασισμένοι στα φαινόμενα.
Ωστόσο, υπάρχουν και θετικά δείγματα, όπως στην περίπτωση δύο φοιτητών του Πανεπιστήμιου του Μίσιγκαν, οι οποίοι ίδρυσαν ένα σύλλογο με άτομα διαφορετικών πεποιθήσεων. Κάτι παρόμοιο συνέβη και στην περίπτωση ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού στην Αμερική, ο οποίος ενθαρρύνει άτομα διαφορετικών απόψεων να ακούνε ο ένας τον άλλον και να απαντούν με σεβασμό κατά τη διάρκεια μια συζήτησης.
Φυσικά, υπάρχουν εξαιρέσεις.
Εάν επιλέγουμε να εφαρμόσουμε την ίδια πρακτική σε επιθετικούς συνομιλητές οι οποίοι αποσκοπούν να κερδίσουν κάτι με το να προκαλούν, το κάνουμε από ευγένεια, όχι υποχρέωση. Ωστόσο, αυτοί αποτελούν την εξαίρεση και δεν πρέπει να βασίζουμε την ηθική μας στην εξαίρεση. Η ηθική μας πρέπει να έχει μέσα της αυτή την «πίστη».
Η εξάσκηση αυτής της «πίστης» δεν είναι ένα φάρμακο. Είναι μια δύσκολη τέχνη. Δεν προσφέρει την «εκτόνωση» του θυμού. Αλλά είναι μια πρακτική που κρατά τη συζήτηση. Και κυρίως, είναι μια πρακτική που επιτρέπει σε όλους να διδάξουν αλλά και να μάθουν.
Πηγή: bigthink.com
