Πόσο διαφορετικά σκέφτεσαι από τους άλλους;

920

Παραδόξως, το πόσο διαφορετικά ή όμοια σκεφτόμαστε από μια ομάδα ανθρώπων, εξαρτάται από το πόσο μεγάλη είναι αυτή η ομάδα.

Οι άνθρωποι κατανοούμε τον κόσμο με το να οργανώνουμε τα πράγματα σε κατηγορίες και να τα ονομάζουμε. «Αυτό είναι κύκλος», «Αυτό είναι δέντρο», «Εκείνα είναι πέτρες». Με αυτό τον τρόπο δαμάζουμε τον κόσμο μας. 

Ερευνητές του πανεπιστημίου της Pennsylvania εξετάζουν το εξής παράδοξο: αφού οι άνθρωποι είμαστε τόσο διαφορετικοί, γιατί οι ανθρωπολόγοι βρίσκουν τις ίδιες κατηγορίες σε διαφορετικούς πληθυσμούς; Για παράδειγμα, γιατί όλοι οι άνθρωποι κατηγοριοποιούμε τα πράγματα ανά σχήμα, χρώμα, συναίσθημα, ανεξαρτήτως του πολιτισμού που μας μεγάλωσε; Από πού προέρχονται αυτές οι κατηγοριοποιήσεις και γιατί υπάρχουν τόσα κοινά ανάμεσα σε εντελώς διαφορετικούς πληθυσμούς;

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι αυτές οι κατηγορίες είναι εγγενείς – βρίσκονται ήδη μέσα στον εγκέφαλό μας – αλλά η έρευνα λέει «ΟΧΙ». Οι ερευνητές του πανεπιστημίου της Pennsylvania θεωρούν ότι για αυτό το φαινόμενο φταίει η δυναμική των μεγάλων ομάδων – ή αλλιώς, δικτύων.

Το παιχνίδι της ομαδοποίησης

Οι ερευνητές εξέτασαν τη θεωρία τους σε 1.480 ανθρώπους που έπαιξαν ένα διαδικτυακό παιχνίδι “Grouping Game” μέσω της πλατφόρμας Mechanical Turk της Amazon. Τα άτομα μπήκαν σε ζευγάρια με άλλον ένα συμμετέχοντα, ή ήταν μέλη μιας ομάδας 6, 8, 24 ή 50 ατόμων. Κάθε ζευγάρι ή ομάδα έπρεπε να κατηγοριοποιήσει τα σύμβολα της παρακάτω φωτογραφίας, και ο ένας μπορούσε να δει τις απαντήσεις των άλλων.

Credit: Guilbeault, et al./University of Pennsylvania

Οι μικρές ομάδες παρουσίασαν πολύ διαφορετικές απαντήσεις – 5.000 κατηγορίες σε όλο το πείραμα. Αντίθετα, οι μεγάλες ομάδες εμφάνισαν συστήματα ταξινόμησης σχεδόν πανομοιότυπα μεταξύ τους. 

Όταν τα άτομα έμπαιναν σε ομάδες πολύ μικρές, ήταν πιο πιθανό να σκεφτούν συστήματα ταξινόμησης που να ταιριάζουν στην ιδιοσυγκρασία τους. Αλλά όταν έμπαιναν σε μια τεράστια ομάδα, το αποτέλεσμα στο οποίο θα κατέληγε η ομάδα ήταν σχεδόν πάντα προβλέψιμο, ανεξαρτήτως των διαφορετικών ιδεών που έφερναν τα μεμονωμένα άτομα.

Γιατί συμβαίνει αυτό

Η υπόθεση για αυτό το φαινόμενο είναι πως όταν μια ιδέα μπαίνει ανάμεσα σε μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων, αυτή γίνεται αρκετά ελκτική, και επαναλαμβάνεται συνειδητά ξανά και ξανά στις συζητήσεις και στις σκέψεις των ανθρώπων. Όταν η ομάδα αποτελείται από 50 άτομα ή περισσότερα, τέτοιες ιδέες εξαπλώνονται σε αρκετούς ώστε να φτάσει στο κρίσιμο όριο ανθρώπων και να γίνει η επικρατούσα γνώμη.

Αυτό το φαινόμενο δε συναντάται συχνά σε μικρότερες ομάδες, γιατί εκεί υπάρχουν λιγότερες αλληλεπιδράσεις, κι άρα λιγότερες ευκαιρίες για μια ιδέα να εδραιωθεί.

Πέρα από τις κατηγορίες

Ένα πρακτικό ερώτημα προκύπτει από αυτή την έρευνα: Είναι οι αποφάσεις που παίρνουν μεγάλες ομάδες ανθρώπων λιγότερο επηρεασμένες από τις ατομικές προκαταλήψεις του κάθε μέλους;

Με αυτό το ερώτημα κατά νου, οι ερευνητές εξετάζουν το περιεχόμενο σε πλατφόρμες όπως το Facebook και το Twitter. Ψάχνουν εάν θα ήταν πιο σωστό για τις πλατφόρμες αν κατηγοριοποιούσαν το περιεχόμενο των αναρτήσεων ως «ελεύθερη έκφραση λόγου» ή ως «έκφραση μίσους», αν την απόφαση για το αν πρόκειται για τη μία ή για την άλλη κατηγορία την παίρνουν μεγάλες ομάδες, αντί για τα μεμονωμένα άτομα που εργάζονται σε αυτές τις εταιρείες.

Ομοίως, εξετάζουν επίσης την πιθανότητα μεγάλες ομάδες γιατρών και επαγγελματιών υγείας θα ήταν πιο αντικειμενικές στις διαγνώσεις τους, αν θα ξέφευγαν από προκαταλήψεις όπως ο σεξισμός ή ο ρατσισμός, σε σχέση με μεμονωμένους επαγγελματίες.

«Πολλά από τα χειρότερα κοινωνικά προβλήματα επανεμφανίζονται σε κάθε πολιτισμό», λέει η Centola, επικεφαλής της έρευνας, «πράγμα το οποία κάνει κάποιους να πιστεύουν ότι αυτά τα προβλήματα είναι εγγενείς καταστάσεις του ανθρώπου. Η έρευνά μας δείχνει ότι αυτά τα προβλήματα είναι εγγενή στις κοινωνικές εμπειρίες που έχουν οι άνθρωποι, όχι απαραίτητα σε κάτι εντός των ανθρώπων. Αν μπορούμε να αλλάξουμε αυτή την κοινωνική εμπειρία, μπορούμε να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι οργανώνουμε τα πράγματα – κι έτσι θα λύσουμε μερικά από τα μεγαλύτερα προβλήματα του κόσμου.»

Περισσότερα μπορείτε να δείτε εδώ: bigthink.com