Το παιχνίδι του ελέγχου και της αποφυγής: Η αποδοχή των συναισθημάτων προϋποθέτει μία ευγενική στάση προς τον εαυτό μας. Οι επικριτικές σκέψεις και η αυτό-κατηγορία δεν βοηθούν αυτή τη διαδικασία και συνήθως είναι σημάδια της προσπάθειάς μας να ελέγξουμε τα δύσκολα συναισθήματα.
Κάθε φορά που ερχόμαστε αντιμέτωποι με δύσκολα συναισθήματα, όπως το άγχος, ο θυμός, η θλίψη, η ενοχή, τείνουμε να τα διαχειριζόμαστε με δύο κύριους τρόπους:
– Αποφυγή:
Ένας τρόπος να προστατέψουμε τον εαυτό μας από τα δύσκολα συναισθήματα είναι με το να αποφεύγουμε να τα βιώσουμε. Αυτή η αποφυγή μπορεί να πάρει πολλές μορφές όπως:
- να αποφεύγουμε καταστάσεις που προκαλούν δύσκολα συναισθήματα (όπως για παράδειγμα να μην είμαστε διεκδικητικοί για να αποφύγουμε την πιθανότητα σύγκρουσης με τον άλλον)
- να μην μιλάμε για τις δύσκολες σκέψεις και τα συναισθήματά μας σε άλλους
- να κρατάμε τον εαυτό μας απασχολημένο με δραστηριότητες, ώστε να μην έχουμε το χρόνο να εστιάσουμε στο δύσκολο συναίσθημα.
Αυτή η στρατηγική, αν και αποτελεσματική βραχυπρόθεσμα, τείνει να οδηγεί σε απώθηση συναισθημάτων που κάποια στιγμή θα έρθουν στην επιφάνεια. Τα συναισθήματα αυτά μπορεί να επιστρέψουν με μορφή συμπτωμάτων σωματικής υγείας (όπως κόπωση, σωματική αδυναμία και πόνοι) ή ψυχικής υγείας (όπως κατάθλιψη, απότομες αλλαγές της διάθεσης και εκρήξεις θυμού).
– Έλεγχος:
Ο δεύτερος συνηθέστερος τρόπος διαχείρισης των δύσκολων συναισθημάτων είναι ο έλεγχος. Συχνά με αυτόν τον τρόπο προσπαθούμε να περιορίσουμε την ένταση και τη διάρκεια των δύσκολων συναισθημάτων. Για να επιτύχουμε αυτό το σκοπό χρησιμοποιούμε ένα εύρος συμπεριφορών. Για παράδειγμα:
- προσπαθούμε να προβλέψουμε την πιθανή εξέλιξη μιας κατάστασης ή να μαντέψουμε το χειρότερο σενάριο με σκοπό να νιώθουμε προετοιμασμένοι για ό,τι συμβεί
- αναζητάμε άλλους ανθρώπους να μας καθησυχάσουν και να μας υποσχεθούν ότι όλα θα πάνε καλά
- ξοδεύουμε πάρα πολύ χρόνο στην προετοιμασία μιας παρουσίασης ή εργασίας με σκοπό να περιορίσουμε όσο το δυνατόν περισσότερο την πιθανότητα λάθους.
Ο έλεγχος μπορεί να μας προσφέρει άμεση ανακούφιση αλλά δυστυχώς όσο πιο πολύ προσπαθούμε να ελέγξουμε τα συναισθήματά μας, τόσο πιο πολύ αυτά τείνουν να διαρκούν και να γίνονται πιο έντονα.
Συναισθήματα και Αποδοχή
Ο εναλλακτικός και πιο βοηθητικός τρόπος στη διαχείριση δύσκολων συναισθημάτων είναι η αποδοχή. Η αποδοχή αναφέρεται στην ικανότητά μας να μείνουμε με το δύσκολο συναίσθημα χωρίς επικριτική διάθεση αλλά από μία θέση κατανόησης και αγάπης προς τον εαυτό μας.
Αντί για παράδειγμα να σκεφτούμε:
Πάλι νιώθω άγχος για αυτά τα μικροπράγματα. Είναι δυνατόν να μην μπορώ να κοιμηθώ και να κάθομαι να σκέφτομαι πάλι τι μπορεί να πάει στραβά; Αυτό είναι χαζό!
Ίσως θα ήταν πιο βοηθητικό να σκεφτούμε:
Νιώθω άγχος και αισθάνομαι υπερένταση. Έχω την τάση να νιώθω έτσι πριν από κάτι καινούργιο και άγνωστο γιατί θέλω να τα πάω όσο καλύτερα μπορώ. Πάντα προσπαθώ και ακόμα και αν κάτι πάει στραβά θα το αντιμετωπίσω. Μου έχει συμβεί πολλές φορές στο παρελθόν και επέζησα.
Ή αντί να σκεφτούμε:
Σίγουρα δεν με συμπαθούν οι συνάδελφοί μου στη δουλειά. Δεν με καλούν μαζί τους τις εξόδους, πράγμα που σημαίνει ότι με βρίσκουν βαρετή.
Θα μπορούσαμε να σκεφτούμε:
Νιώθω αμηχανία με τους συναδέλφους μου γιατί περνάνε σκέψεις από το μυαλό μου ότι είμαι ανεπιθύμητη. Αυτό έχει συμβεί και σε άλλες συνθήκες στη ζωή μου. Ξέρω ότι έχω την τάση να σκέφτομαι έτσι. Ίσως να παίζει ρόλο ότι είμαι καινούργιο μέλος στην ομάδα. Καλύτερα να δώσω στον εαυτό μου λίγο παραπάνω χρόνο.
Συναισθήματα: Αποδοχή και ευγένεια προς τον εαυτό μας
Η αποδοχή των συναισθημάτων προϋποθέτει μία ευγενική στάση προς τον εαυτό μας. Οι επικριτικές σκέψεις και η αυτό-κατηγορία δεν βοηθούν αυτή τη διαδικασία και συνήθως είναι σημάδια της προσπάθειάς μας να ελέγξουμε τα δύσκολα συναισθήματα.
Η αποδοχή των συναισθημάτων δεν σημαίνει αποφυγή της δυσφορίας. Το να παρατηρείς και να ονομάζεις ένα δύσκολο συναίσθημα δεν είναι μία εύκολη η ευχάριστη διαδικασία. Πολλές φορές είναι επίπονη και σκληρή.
Παρόλα αυτά όσο πιο πολύ πλησιάζουμε στην αποδοχή των συναισθημάτων μας, τόσο πιο πολύ καταλαβαίνουμε ότι τα συναισθήματα δεν μπορούν να μας βλάψουν. Αντιθέτως, βρίσκονται εκεί με σκοπό να βοηθήσουν την επιβίωσή μας και να επιστήσουν την προσοχή μας σε κάτι που ίσως δεν πηγαίνει καλά. Έτσι λοιπόν όταν μάθουμε να αφουγκραζόμαστε και να ακούμε τα συναισθήματά μας, πάντα θα έχουμε κάτι χρήσιμο να διδαχθούμε από αυτά. Πηγή: psychologynow.gr, Ηδύλη Καματερού, Γνωσιακή – Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεύτρια
