Τι είναι βότανο;
Σύμφωνα με τον ορισμό που δίνει το αγγλικό λεξικό της Οξφόρδης,
«Βότανα είναι όλα τα χρήσιμα φυτά και αφορά τα φυτά των οποίων, οι ρίζες, τα άνθη χρησιμεύουν ως τροφή ή θεραπεία, χάρη στο άρωμά τους ή με κάποιον άλλο τρόπο…».
Όπως αντιλαμβανόμαστε, ο παραπάνω ορισμός περιλαμβάνει μια μεγάλη ποικιλία φυτών με πολλαπλές χρήσεις που αφορούν τροφή, θεραπευτικά σκευάσματα, ποτά, τσάι, αρωματοποιία, καλλυντικά. Τους τελευταίους αιώνες η έννοια βότανο, περιορίστηκε στενά σε κάποια συγκεκριμένα φυτά, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν είτε ως θεραπευτικά ροφήματα είτε ως καταπλάσματα είτε ως πρώτη ύλη για τη δημώδη ιατρική και τη σύγχρονη φαρμακολογία.
Τα βότανα ως θεραπευτική τροφή.
Η σύγχρονη διάκριση των φυτών σε βότανα, λαχανικά, χόρτα και φρούτα είναι μια επινόηση των τελευταίων αιώνων. Για τους αρχαίους Έλληνες, Ρωμαίους, Άραβες, Κινέζους, Ινδούς, ακόμα και για τον άνθρωπο του Μεσαίωνα, όλα τα παραπάνω επιδρούν θεραπευτικά ή εξισορροπητικά στον ανθρώπινο οργανισμό ακόμα κι όταν καταναλώνονται καθημερινά ως τροφές. Άλλωστε η Κρητική, κυρίως, διατροφή συμπεριλαμβάνει στο καθημερινό διαιτολόγιό της μια σειρά τροφών τα οποία αντιμετωπίζει ως «βότανα της κουζίνας», αφού επιδρούν στον οργανισμό μέσω της καθημερινής διατροφής.
Μερικά χαρακτηριστικά αποσπάσματα από αρχαία ελληνικά κείμενα αποδεικνύουν ότι πολλά μαγειρικά χόρτα, λαχανικά, φρούτα και βότανα είναι θεραπευτικές τροφές ευρείας δράσης. Όπως, η συμβουλή του Ησίοδου προς τους Αθηναίους: «Να φας τσουκνίδα για να προστατευθείς από όλες τις ασθένειες του έτους». Αιώνες μετά ο J.Evelyn το 1699 έγραφε: «Είναι γνωστές οι αρετές της στο να αναζωογονεί τους υποχονδριακούς και να φτιάχνει τη διάθεση εκείνων που μελετούν σκληρά…» και αναφέρεται στην αποράντζα (borago) η οποία τρώγεται ωμή στις σαλάτες. Με επιστέγασμα τη λίστα του Καρλομάγνου (800 μ.Χ.), η οποία περιλαμβάνει σημαντικότατα αρωματικά φυτά τα οποία διέταξε να καλλιεργούνται στους βασιλικούς κήπους και τους έδωσε τον ορισμό «Ο φίλος του γιατρού και η δόξα του μάγειρα».
Βότανο, η φυσική επιλογή;
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υπολογίζει ότι περίπου 80% του παγκόσμιου πληθυσμού, γύρω στα τέσσερα δισεκατομμύρια άνθρωποι χρησιμοποιούν το βότανο ως θεραπευτική αγωγή για διάφορες ασθένειες και παθήσεις. Η βοτανική ιατρική είναι το κύριο συστατικό σε όλες ανεξαίρετα τις τοπικές, παραδοσιακές ιατρικές μεθόδους και κοινό στοιχείο της ομοιοπαθητικής, της Ayurveda, της Ανατολίτικης ιατρικής και πολλών άλλων εναλλακτικών θεραπευτικών μεθόδων.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας σημειώνει ότι από τα 119 φάρμακα που εξάγονται σήμερα από φυτά, το 74% από αυτά χρησιμοποιούνται από τη μοντέρνα ιατρική με τον ίδιο ή παρόμοιο τρόπο που χρησιμοποιούνταν στο παρελθόν ως βότανα. Οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρίες βρίσκονται σε μια συνεχή αναζήτηση πιθανών φαρμακευτικών ιδιοτήτων φυτών και βοτάνων από ολόκληρο τον κόσμο.
Συλλογή βοτάνων.
Η συλλογή των βοτάνων είναι μια πολύ σημαντική διαδικασία και επηρεάζει άμεσα τη χημική σύστασή τους, άρα και τις θεραπευτικές ιδιότητές τους. Πάντοτε ο τρόπος συλλογής των βοτάνων εξαρτάται από το μέρος του φυτού που επιθυμούμε να πάρουμε.
- Ποτέ μη συλλέγετε μεγαλύτερες ποσότητες απ’ αυτές που χρειάζεστε.
- Τα φύλλα συλλέγονται πριν το φυτό ανθίσει, γιατί διαφορετικά χάνουν μέρος από το άρωμά τους. Οι σπόροι και οι βλαστοί αφού ανθίσει το φυτό.
- Τα αρωματικά φυτά πρέπει να μαζεύονται κατά τη διάρκεια του πρωινού (νωρίς το πρωί, εφόσον δεν υπάρχει υγρασία). Δεν μαζεύουμε ποτέ τα βότανα όταν βρέχει. Διαλέξτε μια ξηρή ημέρα.
- Μην ξεπατώνετε ποτέ τα βότανα. Μ’ ένα κοφτερό ψαλίδι κόψτε όσο σας χρειάζεται προσεκτικά έτσι ώστε να ξαναβλαστήσουν. Εκτός αν επιθυμείτε να συλλέξετε τις ρίζες του φυτού. Οι ρίζες συλλέγονται το φθινόπωρο, όταν το φυτό έχει σταματήσει τη μεγάλη παραγωγή φύλλων και ανθών.
Αποξήρανση βοτάνων.
Ο πλέον συνηθισμένος τρόπος συντήρησης των βοτάνων είναι η αποξήρανση. Μερικά από τα καταλληλότερα βότανα για να τα αποξηράνετε, είναι η μαντζουράνα, η ρίγανη, το φασκόμηλο, η μέντα, η δάφνη, το θυμάρι και το δεντρολίβανο. Τα φυλλώδη βότανα, όπως ο βασιλικός, δυστυχώς τείνουν να χάνουν πολύ από τη γεύση και το χρώμα τους με την αποξήρανση. Η πιο απλή μέθοδος αποξήρανσης είναι να φτιάξετε μικρά, χαλαρά μπουκετάκια με τα βότανα και να τα κρεμάσετε ανάποδα σε μέρος που αερίζεται. Τα μπουκετάκια πρέπει να είναι μικρά, διαφορετικά ο αέρας δεν κυκλοφορεί ανάμεσα στο φύλλωμα και δεν είναι αρκετός για να αποξηράνει το κέντρο τους. Σκεπάστε με τουλουπάνι ή ένα λεπτό πανί για να μην γεμίσουν σκόνη. Η ξήρανση στα βότανα πρέπει να γίνεται σ’ ένα μέρος όπου η θερμοκρασία παραμένει σταθερή, ξηρή, ζεστή και με τον αέρα να «κυκλοφορεί» ώστε να αποφευχθεί η συγκέντρωση υγρασίας. Όσο πιο σύντομα γίνεται η ξήρανση, το αποτέλεσμα θα είναι σαφώς καλύτερο. Αποφύγετε τελείως την ξήρανση στον ήλιο, γιατί θα χάσουν το άρωμά και το χρώμα τους. Η θερμοκρασία στο δωμάτιο ξήρανσης πρέπει να είναι μεταξύ 20-31 Κελσίου.
Τα άνθη των φυτών αποξηραίνονται ολόκληρα. Ο χρόνος που θα χρειαστεί για να αποξηρανθούν εξαρτάται πάντα από το βότανο. Τα πιο λεπτεπίλεπτα βότανα χρειάζονται 3-4 ημέρες, ενώ τα πιο ανθεκτικά (σκληρά), όπως το θυμάρι, η ρίγανη και το δεντρολίβανο, μπορεί να χρειαστούν 6-8 ημέρες. Μόλις αποξηρανθούν, αφαιρέστε τα φύλλα από τα κοτσάνια και τοποθετήστε τα σε αεροστεγή δοχεία. Πάντα να φυλάτε τα αποξηραμένα βότανα σε δροσερό και σκοτεινό μέρος, καθώς η ζέστη και το φως εξαφανίζουν γρήγορα τα αρωματικά χαρακτηριστικά τους. Η καλύτερη εποχή για να χρησιμοποιήσετε τα αποξηραμένα βότανα είναι εντός 6 μηνών από την αποξήρανσή τους. Μετά από τους 12 μήνες, αρχίζουν να χάνουν τα αρώματά τους.
Δείτε μερικά βότανα και το θεραπευτικό τους αποτέλεσμα
ΑΝΗΘΟΣ
Αντιφλεγμονικό, διουρητικό, στομαχικό, αρωματικό.
Χρήσιμα μέρη: σπόροι, φύλλα, άνθη και ρίζες.
Χρήσεις: στομαχικές διαταραχές΄, προβλήματα ούρησης, πέτρες στα νεφρά, αϋπνία, κολικούς των νεφρών και δυσπεψία.
Αποτελεί ένα εξαίρετο καταπραϋντικό για το φούσκωμα των εντέρων και ειδικά στα παιδιά και επιφέρει γρήγορη ανακούφιση στους κολικούς των εντέρων που συνήθως συνοδεύουν το φούσκωμα. Επίσης, το τσάι από άνηθο ή το έκχυμα των σπόρων σε κρασί είναι παραδοσιακές συνταγές για αναστατωμένα στομάχια. Ανοίγει την όρεξη, καταπολεμά την αϋπνία και είναι ότι καλύτερο για την κακοσμία του στόματος.
Παρασκευή-δοσολογία:
Αφέψημα: βράζουμε 2 κουταλάκια σπόρους σε ένα λίτρο ζεστό νερό για 10-15 λεπτά. Πίνουμε από μισό φλιτζάνι, 1-2 φορές την ημέρα, σε μικρές γουλιές.
Νερό από άνηθο: αφήνουμε τα κλωνάρια με άνθη να μουλιάσουν όλη τη νύχτα, σε θερμοκρασία δωματίου. Πίνουμε 1-2 φλιτζάνια την ημέρα.
Παρενέργειες: δεν πρέπει να χρησιμοποιείται κατά την εγκυμοσύνη γιατί μπορεί να προκαλέσει αποβολή. Επίσης, να αποφεύγεται η συχνή χρήση του αφεψήματος με σπόρους ανήθου, γιατί μπορεί να προκαλέσει εξασθένιση της όρασης.
ΒΑΛΕΡΙΑΝΑ
Πηγή ηρεμίας και γαλήνης.
Χρήσιμα μέρη: ολόκληρο το φυτό, κυρίως η ρίζα.
Χρήσεις: αϋπνία, άγχος, νεύρα, επιληψία, υπέρταση, ταχυπαλμία.
Η Βαλεριάνα έχει την ιδιότητα να μειώνει το άγχος και να ηρεμεί τον οργανισμό. Κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα που έχουν πάρει βαλεριάνα, είχαν εντυπωσιακά αποτελέσματα όσον αφορά τις αϋπνίες, χωρίς να έχουν τις πρωινές διαταραχές που προκαλούν τα χάπια ύπνου. Όσον αφορά την αρτηριακή πίεση, πειράματα σε ζώα έδειξαν ότι ελαττώνει την πίεση. Επίσης, καταπολεμά την ανάπτυξη όγκων και οι ερευνητές πιστεύουν ότι μπορεί να παίξει κάποιο ρόλο στην καταπολέμηση του καρκίνου.
Επίσης, έχει θετική επίδραση σε άτομα με επιληψία. Τέλος, είναι αντισπασμωδική, νευροτονωτική και εμμηναγωγός. Μειώνει το ρυθμό της καρδιάς, για αυτό και χορηγείται σε περιπτώσεις ταχυπαλμίας και άγχους. Επίσης, είναι χαλαρωτικό, παυσίπονο και καταπραΰνει τις νευραλγίες.
Παρασκευή-δοσολογία:
Απόσταγμα: παίρνουμε 300-500 mg από ρίζες βαλεριάνας, σε μορφή κάψουλας ή ταμπλετών μια ώρα πριν πάμε για ύπνο ως βοήθημα για την αϋπνία.
Σε μορφή τσαγιού: βάζουμε -1 δράμι από το βότανο σε ένα φλιτζάνι νερό. Το αφήνουμε να μουλιάσει και το πίνουμε. Για παιδιά ηλικίας 6-12 χρόνων ισχύει η μισή δοσολογία.
Άλλες χρήσεις: η λήψη αποστάγματος βαλεριάνας με δοσολογία 50-100 mg, 2-3 φορές την ημέρα έχει δείξει ότι ανακουφίζει από ανησυχία και στρες που προκαλείται από οδήγημα σε πυκνή κυκλοφορία. Μεγάλες δόσεις αποστάγματος του βοτάνου μπορεί να είναι χρήσιμες για αυτούς που λαμβάνουν βενζοδιάζεπίνη (βάλιουμ).
BAΛΣΑΜΟ
Αποχρεμπτικό, καταπραϋντικό, εμμηναγωγικό, διουρητικό, αντικαταθλιπτικό, ηρεμιστικό, τονωτικό, αντιφυσητικό, ανθελμινθικό, αντιδιαρροιικό και στυπτικό, αντισηπτικό, αντιπυρετικό, επουλωτικό.
Χρήσιμα μέρη: τα λουλούδια του και οι κορφές του.
Χρήσεις: το βάλσαμο χρησιμοποιείται σαν αγωγή για τα πιο κάτω: κατάθλιψη, φλεγμονές του δέρματος, τραύματα, πληγές και εγκαύματα, δερματικές ασθένειες. Ιατρικές έρευνες έχουν δείξει ότι το βάλσαμο μπορεί να είναι το ίδιο αποτελεσματικό όσο τα αγχολυτικά φάρμακα, για περιπτώσεις ήπιας μέχρι μέτριας κατάθλιψης. Ωστόσο, αντίθετα με τα φάρμακα οι παρενέργειες του βάλσαμου είναι λιγότερες και πιο ήπιες. Το βότανο χρησιμοποιείται εσωτερικά για θεραπεία βρογχίτιδας, σπασμωδικού βήχα, για άσθμα και σε κολικούς. Η εμμηναγωγική του ιδιότητα ρυθμίζει τα έμμηνα.
Διουρητικό: βοηθά σε προβλήματα της κύστης και του ουροποιητικού συστήματος γενικότερα.
Τονωτικό: εξασθενισμένα άτομα και σε ίκτερο.
Αντιφυσητικό: ανακουφίζει από αέρια του στομαχιού και φούσκωμα.
Αντισηπτικό: συστήνετε σε δαγκώματα εντόμων, πληγές και σε δυσεντερία.
Αντιφλογιστικό-επουλωτικό: βοηθά στην επούλωση εγκαυμάτων και πληγών, επιταχύνει την εξαφάνιση στιγμάτων της λευκόρροιας και σκληρών όγκων του δέρματος.
Παρασκευή-δοσολογία:
Έγχυμα: βάζουμε 2 κουταλάκια ψιλοκομμένο φυτό ή φύλλα σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό.
Αφέψημα: βάζουμε ένα κουτάλι φύλλα για κάθε ένα φλιτζάνι. Πίνουμε 2-3 φλιτζάνια την ημέρα.
Απόσταγμα: βάζουμε 2 κουταλιές φύλλα σε ένα φλιτζάνι κρύο νερό και το αφήνουμε για 8-12 ώρες.
Παρενέργειες: η συχνή χρήση του βοτάνου μπορεί να προκαλέσει εμετούς και διάρροια.
ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ
Κατά της δυσεντερίας και στομαχικών παθήσεων, καλό αντιπυρετικό και αντισπασμωδικό.
Χρήσιμα μέρη: τα φύλλα και ο κορμός.
Χρήσεις: ο βασιλικός χρησιμοποιείται σαν αγωγή για τα πιο κάτω: δυσπεψία, βήχα, πυρετό, δυσεντερία, πνευμονικά προβλήματα, νευρικές παθήσεις και λιποδιάλυση.
Είναι πολύ χρήσιμο για την ανακούφιση και θεραπεία ασθενειών του στομαχιού και των εντέρων. Είναι επίσης, αντιεμετικό και βοηθά στο βήχα, ενώ από πολύ παλιά χρησιμοποιείται σαν αντικαταθλιπτικό και τονωτικό για το νευρικό σύστημα. Παρόλο που δεν έχει αποδειχθεί ακόμα, τα μέχρι σήμερα στοιχεία εισηγούνται ότι καταπολεμά πολλά είδη καρκίνου στο αρχικό στάδιο. Τοποθετώντας φύλλα του βασιλικού πάνω σε τσιμπήματα μέλισσας, σφήκας ή σκορπιού απορροφά το δηλητήριο με γρήγορο ρυθμό. Μια άλλη χρήση του είναι για την παραγωγή ή την αύξηση του γάλακτος στις θηλάζουσες γυναίκες, ενώ θεωρείται επίσης, εμμηναγωγό.
Παρασκευή-δοσολογία:
Για την παρασκευή τσαγιού χρησιμοποιήστε ένα κουτάλι σούπας ξερού βασιλικού για ένα φλιτζάνι, αφήστε τα φύλλα για 5-10 λεπτά σε ζεστό νερό και σερβίρετέ το ζεστό. Μπορείτε να το γλυκάνετε με μέλι, ειδικά αν χρησιμοποιείται κατά του βήχα. Για τα τσιμπήματα, είναι καλύτερα να λιώσουμε τα φρέσκα φύλλα και να τα χρησιμοποιήσουμε πάνω στο τσίμπημα παρά να βάλουμε σε αυτό απευθείας τα φύλλα.
Ένα με δύο φλιτζάνια τσάι την ημέρα είναι αρκετά για τις περισσότερες χρήσεις του.
Παρενέργειες: δεν έχουν αναφερθεί παρενέργειες σε σχέση με το βασιλικό, η υπερβολική χρήση του όμως πιθανόν να προκαλεί νύστα και πολύ σπάνια έλλειψη συγκέντρωσης.
ΔΕΝΤΡΟΛΙΒΑΝΟ
Ελιξίριο νεότητας και τονωτικό.
Χρήσιμα μέρη: τα φύλλα, η ρίζα και οι ανθισμένες κορφές.
Χρήσεις: χρησιμοποιείται σαν αγωγή για τα παρακάτω: αρθρίτιδα, απολύμανση, διάρροια, κατάθλιψη, καρδιά, νευραλγίες-πονοκέφαλοι, πιτυρίδα, τυμπανισμός, τριχόπτωση και υπερκόπωση.
Εξωτερικά, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να απαλύνει πόνους των μυών, των γοφών, νευραλγίες, ρευματισμούς και μώλωπες. Επιδρά ως διεγερτικό τόσο για τους αδένες των τριχών όσο και στη κυκλοφορία στο κεφάλι. Επιπλέον μπορεί να βοηθήσει σε περιπτώσεις πρόωρης φαλάκρας.
Εσωτερικά χρησιμεύει ως διεγερτικό των νεύρων, της καρδιάς και της κυκλοφορίας του δέρματος, και εκτός από την τονωτική και ηρεμιστική του ιδιότητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την ψυχολογική πίεση, ένταση και κατάθλιψη. Είναι αποτελεσματικό σε διαταραχές των εντέρων, διάρροια, κολίτιδα και δυσπεψία. Επειδή επιδρά στην έκκριση της χολής μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε καταστάσεις όπως πέτρα στην χολή, ηπατίτιδας, ίκτερο,κλπ. Χρησιμοποιείται και για την διακοπή του τοκετού.
Παρασκευή-δοσολογία:
Αφέψημα: ένα κλαράκι δεντρολίβανου με 3-4 λουλουδάκια σε ένα ποτήρι βραστό νερό πίνεται πριν το βραδινό ύπνο, ενώ την διπλάσια ποσότητα πρέπει να πίνει κάποιος που υποφέρει από ζαχαροδιαβήτη, το πρωί, χωρίς να φάει κάτι. Βοηθά στους νευρικούς πονοκεφάλους των γυναικών όταν λούζονται με αυτό.
Έγχυμα: χύστε ένα φλιτζάνι βραστού νερού πάνω σε 1-2 κουταλάκια ξερού βοτάνου και αφήστε να ζεματιστούν τα φύλλα σε ένα καλυμμένο δοχείο για 10-15 λεπτά. Αυτό πρέπει να πίνετε 1-2 φορές την ημέρα ως αντιδιαβητικό, καταπραϋντικό, σπασμολυτικό και χωνευτικό.
Παρενέργειες: μεγάλες ποσότητες όταν διοχετεύονται στον οργανισμό μπορεί να αποβούν επικίνδυνες, ιδιαίτερα το αιθέριό του έλαιο, που αν πιούμε μεγάλες ποσότητες ( μερικά κουταλάκια μαζί) ίσως προκαλέσει και θάνατο!
ΔΥΟΣΜΟΣ
Χρήσιμα μέρη: τα φύλλα, τα κλαδιά.
Χρήσεις: πόνους στομάχου, αέρια των εντέρων, κρυολόγημα, ναυτία, έλκος, άγχος, πόνοι περιόδου.
Χρησιμοποιείται για στομαχικές και εντερικές διαταραχές. Προκαλεί την έκκριση των χωνευτικών υγρών του στομαχιού βοηθώντας την δυσπεψία και τους κολικούς. Το αιθέριο έλαιο βοηθά σαν μέτριο αναισθητικό στα τοιχώματα των εντέρων απαλύνοντας τον πόνο από τα έλκη και απομακρύνει το αίσθημα της ναυτίας, ακόμα και στις έγκυες.
Παρασκευή-δοσολογία:
Έγχυμα: βάλτε ένα φλιτζάνι ζεστού νερού πάνω σε ένα παραγεμισμένο κουταλάκι ξερού βοτάνου και αφήστε το για 10 λεπτά. Το πίνετε όσο συχνά θέλετε.
ΘΥΜΑΡΙ
Βακτηριοκτόνο, σπασμολυτικό, διουρητικό, υπνωτικό, διεγερτικό, εμμηναγωγό, αντισηπτικό, εφιδρωτικό, τονωτικό.
Χρήσιμα μέρη: τα φύλλα και οι ανθισμένες κορφές.
Χρήσεις: πέψη των λιπαρών τροφών, σωματική και πνευματική κόπωση, αναιμία, έμμηνα, κυκλοφοριακή ανωμαλία, δερματοπάθειες.
Η θυμόλη που περιέχει βοηθάει πολύ στην πέψη των λιπαρών τροφών. Είναι τονωτικό και διεγερτικό που κάνει για το άγχος, την κατάθλιψη και την ημικρανία. Θεωρείται κατάλληλο για υποτασικούς και αναιμικά παιδιά. Είναι αντισηπτικό και συστήνεται για εντερικές μολύνσεις, λευκόρροια, πνευμονικές μολύνσεις, βρογχίτιδα, κλπ. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν προληπτικό αντιβιοτικό σε επιδημίες γρίπης. Είναι ελαφρύ υπνωτικό. Σπασμολυτικό: συστήνεται για το βήχα του κοκίτη και το άσθμα.
Παρασκευή-δοσολογία:
Αφέψημα: βράζουμε ένα κλαδάκι για κάθε φλιτζάνι νερό. Μόλις αρχίσει ο βρασμός το βγάζουμε αμέσως και το αφήνουμε για 10 λεπτά. Το σουρώνουμε και το πίνουμε μετά από κάθε γεύμα.
Έγχυμα: βάζουμε 2 κουταλάκια σε ένα φλιτζάνι βρασμένο νερό και το αφήνουμε για 10 λεπτά.
Εξωτερική χρήση: κομπρέσα: το ψιλοκόβουμε και το ζεσταίνουμε με ελάχιστο νερό, το βάζουμε σε μια γάζα και το ακουμπάμε στο πονεμένο μέρος.
Παρενέργειες: η εσωτερική χρήση του σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να οδηγήσει σε υπερλειτουργία του θυρεοειδούς αδένα και σε δηλητηρίαση. Ακόμα, συμπτώματα όπως εμετό, διάρροια, ζαλάδες και καρδιακή κατάπτωση.
ΚΑΝΕΛΑ
Αναλγησιακή, αντισηπτική, αντιρρευματική, αντισπασμωδική, αρωματική, στυπτική, καταπραϋντική, διουρητική, εφιδρωτική, αφροδισιακή.
Χρήσιμα μέρη: οι ξεραμένες φλούδες και το αιθέριο έλαιο.
Χρήσεις: αναπνευστικά προβλήματα, βρογχίτιδα, υπεραιμία, διάρροια, δυσεντερία, οίδημα, λόξιγκα, προβλήματα στο ήπαρ, μελαγχολία, ενισχύει τα νεφρά.
Λόγω της τονωτικής ιδιότητας διεγείρει την λειτουργία της κυκλοφορίας και των αναπνευστικών. Εξωτερικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε περιπτώσεις ψώρας, δερματίτιδας, τσιμπήματα από σφήκες και δαγκώματα φιδιών. Η εμμηναγωγική της ιδιότητα την κάνει κατάλληλη σε ανεπάρκεια και πόνους της περιόδου. Ως αφροδισιακό βοηθά στην ανικανότητα.
Παρασκευή-δοσολογία:
Αφέψημα: βράζουμε 10gr φλούδας σε ένα λίτρο νερό.
Παρενέργειες: προσοχή στο αιθέριο έλαιο το οποίο μπορεί να προκαλέσει τοπική λευκοδερμία στο δέρμα.
ΛΕΒΑΝΤΑ
Αναλγησιακή, αντισηπτική, ηρεμιστική, βακτηριοκτόνα, καρδιοτονωτική, αντιφυσητική, υποτασική, εφιδρωτική.
Χρήσιμα μέρη: τα λουλούδια του και τα φύλλα.
Χρήσεις: ημικρανίες, νευρασθένειες, αϋπνίες, πληγές, εγκαύματα, δερματίτιδες, δηλητηριάσεις.
Χρησιμοποιείται εσωτερικά για ιλίγγους, λιποθυμίες. Σπασμολυτική: για ασθένειες του αναπνευστικού.
Παρασκευή-δοσολογία:
Αφέψημα: βράζουμε μια κουταλιά λουλούδια σε ένα φλιτζάνι με βραστό νερό και το αφήνουμε για 10 λεπτά. Έγχυμα: βάζουμε μια μικρή χούφτα από κλαράκια σε ένα λίτρο νερό. Σε μορφή τσαγιού πίνεται 3-4 φορές την ημέρα.
Για εξωτερική χρήση βράζουμε μια χούφτα λουλούδια σε ένα λίτρο νερό για 10 λεπτά, για αντισηπτικό, αντιρρευματικό. Για κομπρέσες και εντριβές βάζουμε 1 χούφτα σε ένα λίτρο νερό. Για κολπικές πλύσεις και γαργάρες βάζουμε μισή χούφτα σε ένα λίτρο νερό. Για εισπνοές βράζουμε σε ένα λίτρο νερό μια χούφτα.
Παρενέργειες: το βότανο δεν πρέπει να λαμβάνεται σε μεγάλες ποσότητες. Απαγορεύεται να χρησιμοποιείται από στομαχικούς γιατί ερεθίζει το στομάχι. Το αιθέριο έλαιο είναι καλύτερα να χρησιμοποιείται μόνο εξωτερικά, γιατί σε μεγάλες δόσεις είναι ναρκωτικό και μπορεί να προκαλέσει θάνατο. Επίσης, συχνή χρήση εγχύματος μπορεί να προκαλέσει κολικό.
ΜΑΤΖΟΥΡΑΝΑ
Χρήσιμα μέρη: τα φύλλα, το αιθέριο έλαιο και το βότανο.
Χρήσεις: αέρια, αϋπνίες, άγχος, κοιλόπονους, πονοκεφάλους, στομαχόπονους.
Σε εξωτερική χρήση χρησιμοποιείται σε μώλωπες, πληγές, πονόδοντους, σε πόνους ρευματισμών, ως εμμηναγωγικό και ως τονωτικό σε αδυναμία.
ΜΑΡΑΘΟ
Αρωματικό, διουρητικό, ελαφρυντικό, εφιδρωτικό, στηθικό, στομαχικό.
Χρήσιμα μέρη: τα φύλλα, οι σπόροι, η ρίζα, τα κοτσάνια, το αιθέριο έλαιο.
Χρήσεις: αδυνάτισμα, γυναικολογικά, γαστροεντερικά, δυσπεψία, κολικούς, καθαρισμό των νεφρών, λιποδιάλυση, λόξιγκα, ναυτία, όραση.
Το τσάι από μάραθο κάνει καλή πλύση του ματιού. εξωτερικά χρησιμοποιείται για την ουλίτιδα, το πρήξιμο και την κώφωση. Το τσάι από τους σπόρους θεωρείται ότι είναι καλό για δαγκώματα από φίδια, έντομα και τροφική δηλητηρίαση. Είναι μια δοκιμασμένη θεραπεία για αέρια, ξινίλες στο στομάχι, αρθρίτιδα, κοιλιακούς πόνους, κολικούς και σπασμούς. Προστατεύει από την γρίπη και βοηθά άτομα με κοκίτη, βήχα και άσθμα. Γυναίκες- ρυθμίζει και διευκολύνει την έμμηνο ρύση, αλλά και αυξάνει την ποσότητα του γάλακτος στις γυναίκες που θηλάζουν.
Παρασκευή-δοσολογία:
Αφέψημα: βράστε μισό κουταλάκι σπασμένους σπόρους σε ένα φλιτζάνι νερό για 10-15 λεπτά, κρατώντας το δοχείο καλυμμένο κατά την διάρκεια της διαδικασίας, αφήστε το να κρυώσει και στραγγίξατε τους σπόρους. Πίνετε 3 φλιτζάνια την ημέρα. Έγχυμα: από τα φύλλα του κάνει καλό σε όσους υποφέρουν από προβλήματα πέψης. Καταπλάσματα: οι κοπανισμένοι σπόροι ή τα φύλλα του βοτάνου είναι ιδανικά για μώλωπες, αποστήματα και χτυπήματα.
Οι σπόροι μπορούν να χρησιμοποιηθούν ολόκληροι για μάσημα ή για τσάι.
Παρενέργειες: δεν έχουν αναφερθεί μέχρι τώρα αρνητικές επιδράσεις του βοτάνου. Οι έγκυες και οι γυναίκες που παράγουν γάλα, να αποφεύγουν τι μεγάλες ποσότητες του βοτάνου. Συστήνεται, επίσης, άτομα με ιστορικό αλκοολισμού, ηπατίτιδες ή αρρώστια στο συκώτι να το αποφεύγουν μέχρι να διευκρινιστεί η επίδρασή του στο συκώτι.
ΡΙΓΑΝΗ
Τονωτικό, διεγερτικό, ορεκτικό, καταπραϋντικό, αποχρεμπτικό, στυπτικό.
Χρήσιμα μέρη: ολόκληρο το φυτό ανθισμένο.
Χρήσεις: στομαχόπονοι, ευκοιλιότητα, εντερικές διαταραχές, ρευματισμούς, πονόδοντοι. Με εσωτερική χρήση κόβει την ευκοιλιότητα, λειτουργεί κατά των αερίων, σε αεροφαγία και τυμπανισμό. Βοηθά σε πόνους των μυών, σε νοσήματα των πνευμόνων και είναι ιδιαίτερα χρήσιμη σε χρόνια βρογχίτιδα και κοκίτη. η αντισηπτική του ιδιότητα βοηθά σε φυματίωση των πνευμόνων και στο άσθμα. για τις γυναίκες είναι εμμηναγωγική σε περιπτώσεις εμμηνόρροιας. Για εξωτερική χρήση είναι παρασιτοκτόνο, ενώ η επουλωτική του ιδιότητα βοηθά στην επούλωση πληγών που πυορροούν.
Παρασκευή-δοσολογία:
Αφέψημα: βάζουμε μια κουταλιά σούπας ρίγανη για κάθε φλιτζάνι νερό. Έγχυμα: βάζουμε μια κουταλιά ρίγανης σε ένα φλιτζάνι βραστό νερό και το αφήνουμε για 10 λεπτά. Πίνετε σε μορφή τσαγιού πριν ή μετά από κάθε γεύμα.
Πηγή: nea-acropoli.gr
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Βότανα \ Infomedia publications
- Βότανα – φρούτα \ Μυρσίνη Λαμπράκη
- Τα βότανα, καλλιέργεια και χρησιμοποίηση \ Ann Bonar- Daphne Mac Carthy, εκδόσεις Κουτσούμπος.
