Από το περιοδικό “Φιλοσοφική Λίθος“, Εκδόσεις ΝΕΑ ΑΚΡΟΠΟΛΗ
Από τότε που ο λεγόμενος Δυτικός κόσμος βγήκε από το σκοταδισμό του Μεσαίωνα πίστεψε ξανά στη δύναμη της λογικής αφήνοντας πίσω του τα μαύρα πέπλα της άγνοιας και της δεισιδαιμονίας. Ο αναγεννησιακός άνθρωπος ξεκίνησε μία προσπάθεια να ερμηνεύσει τον κόσμο γύρω του. Με τη δύναμη του νου και τη χρήση του πειράματος στήθηκε το οικοδόμημα της σύγχρονης επιστήμης, που άπλωσε τα ενδιαφέροντά της από το άπειρα μεγάλο (μακρόκοσμο) ως το άπειρα μικρό (μικρόκοσμος). Σταδιακά η επιστήμη παρουσίασε ένα μηχανιστικό μοντέλο λειτουργίας της φύσης, όπου τα πάντα εξηγούνταν με αιτιοκρατικό τρόπο και περιγράφονταν με μαθηματικά μοντέλα. Το «παράδοξο» έχασε έδαφος.
Η έρευνα στράφηκε φυσικά και στον ίδιο τον άνθρωπο, την ανατομία του, την αιτία και τη θεραπεία των ασθενειών αλλά και στον ψυχολογικό του κόσμο. Και εδώ επικράτησε το μηχανιστικό μοντέλο κι έτσι σήμερα κάθε φαινόμενο -σωματικό ή ψυχολογικό- τείνει να εξηγηθεί με μια σειρά χημικών αντιδράσεων, καθώς η βιοχημεία έχει προχωρήσει ακόμα και στα βάθη του εγκεφάλου. Ο άνθρωπος έχει θεωρηθεί ένα τέλειο «βιο-ρομπότ».
Για τη σύγχρονη ιατρική το ανθρώπινο σώμα αποτελεί ένα χημικό εργαστήριο, όπου η παραγωγή και έκκριση ουσιών καθορίζει την υγεία μας -σωματική και ψυχική- ακόμα και τη συμπεριφορά μας. Συναισθήματα, σκέψεις, αντιδράσεις, επιθυμίες φαίνονται να έχουν ως βάση τον ανθρώπινο εγκέφαλο, ένα τρομερά περίπλοκο και θαυμαστό όργανο που τείνει να ταυτιστεί με την έδρα της προσωπικότητάς μας, αυτού που ΕΙΜΑΣΤΕ!
Τα πράγματα θα ήταν έτσι «απλά», αν η ίδια η φύση δεν μας έβαζε προκλήσεις. Μια τέτοια πρόκληση είναι αυτή του ανθρώπινου νου και της έννοιας της συνείδησης. Αφού η σύγχρονη επιστήμη έχει ορίσει ως κέντρο των νοητικών μας λειτουργιών τον εγκέφαλο, ο νους μας ταυτίζεται πλέον με τον εγκέφαλο, δηλαδή κάτι φυσικό και υλικό! Όμως μια σειρά από «παράδοξα» φαινόμενα κάνουν τους επιστήμονες να ξανασκεφτούν το θέμα αυτό.
Όσο για τη συνείδηση: αναρίθμητοι ορισμοί έχουν δοθεί χωρίς να υπάρχει πλήρης εικόνα. Η ετυμολογία της λέξης μας διαφωτίζει λίγο. «Συνείδηση», «συν+οίδα (γνωρίζω)», που σημαίνει «γνωρίζω καλά, εξ ιδίας αντίληψης». Στα λατινικά η συνείδηση αποδόθηκε με τη λέξη «conscientia», που επίσης σημαίνει «γνωρίζω πλήρως».
Αλλά το ζήτημα είναι: ποιος είναι αυτός που γνωρίζει; Είναι ο νους; Είναι ο εγκέφαλος η έδρα του νου; Υπάρχει ένα σημείο στον εγκέφαλο που μπορεί να εντοπιστεί η συνείδηση; Ποιος μιλάει κάθε φορά που λέμε «ΕΓΩ»; Εγώ σκέφτομαι, εγώ αγαπάω, εγώ πεινάω, εγώ ονειρεύομαι, εγώ πονάω! Αλλά ποιος λέει αυτό το «εγώ»;
