Στην ταινία “The Matrix” του 1999, είναι περίφημη η σκηνή στην οποία ο Μορφέας (Laurence Fishburne), προσφέρει στον πρωταγωνιστή Neo (Keanu Reeves) την επιλογή ανάμεσα στο κόκκινο ή στο μπλε χάπι.
Το μπλε χάπι
Αν πάρει το μπλε χάπι, θα ξεχάσει όλα όσα τον προβληματίζουν σχετικά με την ύπαρξή του και θα επιστρέψει σε μια «φυσιολογική ζωή».
Το κόκκινο χάπι
Αν όμως διαλέξει το κόκκινο χάπι, θα γνωρίσει την αλήθεια. Και καθώς ο Neo το διαλέγει, ξυπνάει σε έναν κόσμο τελείως διαφορετικό από αυτόν που γνωρίζει. Γιατί βλέπει ότι όλη του η ζωή είναι ένα ψέμα, μία εικονική πραγματικότητα φτιαγμένη από τεχνητή νοημοσύνη.
Η «Μήτρα»
Ο πραγματικός κόσμος αποτελείται από ανθρώπους κοιμισμένους, με παντελή άγνοια της σκλαβιάς που τους έχουν επιβάλει οι μηχανές. Οι πραγματικοί άνθρωποι γεννιούνται, ζουν και πεθαίνουν μέσα σε άθλια κλουβιά, παραμένοντας σε κυματώδη κατάσταση όλη τους τη ζωή. Ταυτόχρονα, η συνείδησή τους ταξιδεύει μέσω τεχνητής νοημοσύνης σε μία συλλογική αυταπάτη ενός κόσμου που λειτουργεί κανονικά.
Οι άνθρωποι φαντάζονται πως ζουν, εργάζονται, περπατούν, διασκεδάζουν, όλα μέσα στο νου τους. Το αληθινό τους το σώμα στην πραγματικότητα μένει εγκλωβισμένο μέσα στη «Μήτρα», σαν ένα έμβρυο που δε γεννιέται ποτέ.
Η αλληγορία του Σπηλαίου
Πηγή έμπνευσης για την ταινία είναι η αλληγορία του σπηλαίου του Πλάτωνα. Σε αυτήν κάποιοι άνθρωποι περνούν όλη τους τη ζωή δεσμώτες σε μια σπηλιά. Δε γνωρίζουν ποτέ τα πραγματικά αντικείμενα παρά μόνο κάποιες άχρωμες σκιές που δημιουργούνται στον τοίχο μπροστά τους. Ο Πλάτωνας περιγράφει την περίπτωση ενός δεσμώτη που καταφέρνει να ξεφύγει από τα δεσμά του. Βγαίνει έξω από τη γη, και βλέπει για πρώτη φορά τα πραγματικά αντικείμενα και τον ήλιο.
Ο Neo στο Matrix βλέπει κι εκείνος τον πραγματικό κόσμο, και δεν είναι ωραίος. Η συλλογική αυταπάτη της ανθρωπότητας την έχει οδηγήσει στην καταστροφή της.
Νικώντας την απάτη
Όμως επίσης ανακαλύπτει και κρυφές δυνάμεις. Εφόσον ο κόσμος του Matrix δεν είναι παρά μία πλάνη που κοιμίζει το νου, ο νους μπορεί, αν ξυπνήσει, να επιβληθεί πάνω στην πλάνη. Έτσι, ο Neo ανακάλυψε τρόπους να «σπάει» τους νόμους του απάνθρωπου μηχανικού συστήματος.
Ερμηνεία
Η ταινία αυτή μπορεί να έχει πολλά κλειδιά ερμηνείας. Αρκετοί υποστηρικτές θεωριών συνομωσίας χρησιμοποιούν την αλληγορία του «κόκκινου ή μπλε» χαπιού για να δείξουν ότι η κοινή γνώμη πέφτει θύμα εξαπάτησης από δόλια ιδιωτικά συμφέροντα.
Ή, σύμφωνα με την ινδική παράδοση, μπορεί να ερμηνευτεί ως μια έκφραση της «μάγια». Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση, ο κόσμος που μας περιβάλλει είναι μια ψεύτικη και απατηλή εικόνα, μια σκιά. Και ο αφυπνισμένος νους μόνο μπορεί να ανακαλύψει την απάτη και να ζήσει στον πραγματικό κόσμο. Περισσότερα μπορείτε να δείτε εδώ: bigthink.com
