Ξέρουμε ότι ο Σενέκας έζησε πολλούς αιώνες πριν την εποχή μας και τα social media δεν ήταν καν ένα όνειρο για την εποχή του. Παρόλα αυτά, όμως, η σοφία του Στωικισμού είναι αυτό που λέμε κλασική. Και ως κλασική σοφία μπορεί να μιλήσει στο νου και στην καρδιά μας, σε κάθε εποχή και άρα και στο “σήμερα”.
Πολλοί άνθρωποι σήμερα ζουν πλέον σε ένα μεγάλο μέρος του χρόνου τους σε μια ή περισσότερες εικονικές κοινότητες. Είναι έτσι σημαντικό να αφήσουμε τον Σενέκα να μας συμβουλέψει και για την εικονική ζωή και συμπεριφορά μας όπως και για την φυσική μας ζωή.
Επιλέξαμε κάποια ρητά του και τα ομαδοποιήσαμε για να τα κάνουμε πιο χρήσιμα στο θέμα μας.
1. Για το πόσους και ποιους φίλους ή followers έχεις στα social media:
“Να μην ενδιαφέρεσαι για τον αριθμό, αλλά για την ποιότητα των θαυμαστών σου. Το να μην αρέσεις στους μικρόψυχους, αποτελεί τίτλο τιμής.”
Πόση θλίψη θα μας είχε γλιτώσει αυτή η αλήθεια του Σενέκα, στον αγώνα μας για περισσότερους θαυμαστές στα κοινωνικά μας μέσα. Δεν έχει νόημα πόσοι μας ακολουθούν αλλά ποιοι είναι αυτοί και πόση ποιότητα δίνουν στην ψηφιακή μας αλληλεπίδραση.
“Ένας φίλος πάντα αγαπάει, αλλά εκείνος που αγαπάει δεν είναι πάντα φίλος. Η φιλία πάντα ωφελεί, η αγάπη μερικές φορές τραυματίζει.”
Ας διαχωρίσουμε τους φίλους από αυτούς που μας αγαπούν. Οι φίλοι πάντα θα σου πουν την αλήθεια, κάποιες φορές γλυκιά ή πικρή αλλά πάντα ευπρόσδεκτη. Τα άτομα που μας αγαπούν μπορεί και να μας “τραυματίσουν” και να μας βλάψουν επειδή πολλές φορές η αποκαλούμενη αγάπη δεν είναι πραγματική αγάπη αλλά ένα είδος επιθυμίας κατοχής του άλλου.
“Συναναστραφείτε με άτομα που είναι πιθανό να σας βελτιώσουν.”
Επίλεξε να έχεις στον κύκλο των ψηφιακών σου φίλων, εκείνους που δεν τους ακολουθείς για να ψυχαγωγηθείς ή για να αυτό-επιβεβαιωθείς. Πολλές φορές ακολουθούμε ανθρώπους που στην πραγματικότητα τους επιλέγουμε σαν παραμορφωτικούς καθρέπτες που μεγεθύνουν τον ναρκισσισμό μας και την εικόνα που θέλουμε να δείχνουμε στους άλλους. Είναι μια βολική επιλογή αλλά δεν είναι πάντα ωφέλιμη. Ας επιλέξουμε λοιπόν να ζούμε σε μια ψηφιακή κοινότητα φίλων που θα μας βελτιώσουν και θα μας κάνουν να αλλάξουμε προς το καλύτερο.
Κι αν παρόλα αυτά βλέπεις τον αριθμό αυτών που ακολουθείς ή σε ακολουθούν και παραμένεις ανικανοποίητος επειδή αυτός ο αριθμός είναι “φτωχός”, σκέψου τι σου λέει ο Σενέκας:
“Φτωχός δεν είναι ο άνθρωπος που έχει λίγα, αλλά εκείνος που θέλει περισσότερα.”
Κι αν κοιτάζουμε να δούμε και να συγκριθούμε με τους ποιους και πόσους φίλους έχουν οι δικοί μας φίλοι και παρακινούμαστε να τους ακολουθήσουμε κι εμείς για να μην είμαστε αποξενωμένοι και εκτός μόδας ας σκεφτούμε τι θα μας έλεγε τώρα ο Σενέκας:
«Δεν πρέπει, όπως τα πρόβατα, να ακολουθούμε το κοπάδι που έχουμε μπροστά μας. Μη κάνουμε δρόμο μας, το δρόμο των υπολοίπων, αλλά να επιλέξουμε τον δρόμο που πρέπει εμείς να πάμε.
2. Για τα προβλήματα, τις συγκρούσεις και τις αλληλεπιδράσεις σου στα social media
Αν μπαίνεις στον πειρασμό να συγκρίνεσαι με τους άλλους και να νιώθεις μειονεκτικά άκου τον Σενέκα:
“Όταν σκέφτεσαι πόσοι είναι καλύτερα από εσένα, να συλλογίζεσαι και πόσοι είναι χειρότερα από εσένα. Να μεταχειρίζεσαι τους κατωτέρους σου όπως θα ήθελες να σε μεταχειρίζονται οι ανώτεροί σου.”
Μη φέρεσαι με φθόνο προς αυτούς που θεωρείς ότι φαίνονται καλύτεροι από εσένα και ούτε με αλαζονεία σε αυτούς με τις λιγότερες αλληλεπιδράσεις ή με τον μικρότερο κύκλο φίλων. Κι αν έχεις ένα αξιόλογο ψηφιακό αποτύπωμα μη χρησιμοποιείς τη δύναμή σου για να “σβήσεις” τους άλλους:
“Αυτός που έχει πολύ μεγάλη εξουσία πρέπει να τη χρησιμοποιεί πολύ προσεκτικά.”
Εξάλλου όλα είναι θέμα σύγκρισης αλλά όταν ως μέτρο σύγκρισης παίρνεις τι θα πούνε οι άλλοι, τότε έχασες το πραγματικό μέτρο εκτίμησης που είναι η αυτοεκτίμηση. Για αυτό ο Σενέκας σε συμβουλεύει:
“Αυτό που εσύ πιστεύεις για τον εαυτό σου είναι πολύ πιο σημαντικό από αυτό που πιστεύουν οι άλλοι για σένα.”
Κι αν δειλιάζεις να λες τη γνώμη σου και να κάνεις τις δικές σου επιλογές μακριά από το μαντρί του ψηφιακού όχλου τότε ο Σενέκας έχει να σου πει:
“Αυτός που είναι γενναίος είναι ελεύθερος.”
Αν κάποιος σε πληγώσει ή σου φερθεί σκληρά και με αγένεια, ή έτσι νομίζεις, ο Σενέκας θα σου έλεγε να μην αντιδράσεις αμέσως και να μη μπλέκεις εύκολα σε καυγάδες. Κάποιες φορές καλό είναι να μην “τσιμπήσεις”:
“Η σιωπή είναι ένα μάθημα που μαθαίνεται μέσα από τα πολλά βάσανα της ζωής.”
Μπορεί και να μην είναι τελικά κάτι τόσο σημαντικό κι εσύ να αντιδράς από έναν πληγωμένο εγωισμό. Είσαι σίγουρος ότι δέχθηκες επίθεση ή είναι στη φαντασία σου;
“Υποφέρουμε περισσότερο από τη φαντασία μας παρά από την πραγματικότητα.”
Αν ακόμα δεν είσαι σίγουρος άφησε λίγο χρόνο να περάσει:
“Πρέπει πάντα να αφήνουμε λίγο χρόνο να περάσει, γιατί ο χρόνος αποκαλύπτει την αλήθεια.”
Κι αν τελικά πληγώθηκες και νιώθεις ότι δεν βρήκες το δίκιο σου, μη στεναχωριέσαι και μην καταφεύγεις σε έναν αγώνα λέξεων και σοφισμάτων για να νικήσεις σε έναν αγώνα που δημιουργεί μόνο θύματα και κανέναν νικητή.
Όπως θα σε συμβούλευε ο Σενέκας:
“Ο χρόνος θεραπεύει αυτό που ο λόγος δεν μπορεί.”
Μη γίνεσαι ίδιος με αυτούς που αντιπαθείς. Πολλές φορές πίσω από τη σκληρότητα του άλλου υπάρχει κάτι που δεν μπορείς να φανταστείς. Ο άνθρωπος που είναι αδικαιολόγητα σκληρός είναι ένας άνθρωπος που είναι πληγωμένος ή φοβισμένος και η σκληρότητα είναι η άμυνά του.
“Όλη η σκληρότητα πηγάζει από την αδυναμία.”
Κι αν, τέλος, θυμώνεις με τους άλλους και με τις καταστάσεις και αναζητάς ένα άλλο κοινωνικό δίκτυο για να χτίσεις τους “ιστούς” σου, σκέψου αν αυτή η απόφαση είναι συνειδητή και ώριμη ή απλώς είναι μια φυγή από ένα άλλο πραγματικό πρόβλημα που δεν θέλεις να αγγίξεις:
“Αν θέλεις πραγματικά να ξεφύγεις από τα πράγματα που σε παρενοχλούν, αυτό που χρειάζεσαι δεν είναι να είσαι σε διαφορετικό μέρος αλλά να είσαι διαφορετικός άνθρωπος.”
3. Επίλογος και μια τελική συμβουλή
Δημιουργήσαμε νέες θαυμαστές κοινότητες μέσα στο διαδίκτυο. Μπορούμε μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου να γίνουμε μέρη πολλών κοινοτήτων, να νικήσουμε τα όρια του χώρου, της απόστασης, του χρόνου, της γλώσσας, των κοινωνικών και θρησκευτικών στερεοτύπων. Αλλά τι κάνουμε με αυτήν την ελευθερία; Πώς διαχειριζόμαστε αυτή τη νέα δυνατότητα;
Ας σκεφτούμε σοβαρά αν είμαστε πραγματικά νήματα ενός νέου ιστού που δυναμώνει και βελτιώνει την ανθρωπιά ή έχουμε γίνει τα έντομα που παγιδευόμαστε σε έναν ιστό συμφερόντων, παθών και φανατισμού. Ας αναλογιστούμε εξάλλου τι σημαίνει η λέξη web σε μια άλλη πιο παλιά και φυσική χρήση, αυτής του ιστού της αράχνης.
Για να είσαι σίγουρος ότι δεν είσαι το έντομο που πιάνετε από τους ιστούς της χειραγώγησης και τρέφει το συλλογικό κακό υπάρχει μια τελική συμβουλή του Σενέκα και ένα πραγματικό φάρμακο που θα το αποτρέψει:
“Όπου υπάρχει ένα ανθρώπινο πλάσμα, υπάρχει ευκαιρία για καλοσύνη.”
Και κάποιες άλλες σκέψεις για προβληματισμό:
Social Media: Το matrix είναι ήδη εδώ
Πηγή: nea-acropoli.gr
