Minority Report

Σκηνοθεσία: Steven Spielberg
Σενάριο: Philip K. Dick, Scott Frank
Πρωταγωνιστούν: Tom Cruise, Colin Farrell, Samantha Morton

Η ταινία μας βάζει μπροστά σ’ ένα πανάρχαιο δίλημμα που έχει σχέση με την έννοια της δικαιοσύνης και εξουσίας. Αυτό είναι ένα θέμα που απασχόλησε τον άνθρωπο από την αυγή των χρόνων της γνωστής ιστορίας.

Ο Πλάτωνας για να μιλήσει για τη δικαιοσύνη, χρειάστηκε να αναλύσει πρώτα μέσα σε δύο τόμους την ιδανική πολιτεία και προσπερνώντας κι απορρίπτοντας αγαπημένες ιδέες μεταγενέστερων εποχών (όπως π.χ. δικαιοσύνη είναι το δίκαιο του ισχυρότερου) κατέληξε στο ότι Δικαιοσύνη είναι να δίνεις στον καθένα αυτό που του αρμόζει. Για να γίνει αυτό όμως χρειάζεται το πλαίσιο μιας ιδανικής πολιτείας με συνειδητούς πολίτες και εξηγεί επίσης πώς θα λειτουργεί αυτή.

Στην συγκεκριμένη ταινία βλέπουμε να παρουσιάζεται ένα είδος ιδανικής πολιτείας, τουλάχιστον εξωτερικά. Το έγκλημα δεν υπάρχει, διότι έχουν καταφέρει να το προλαμβάνουν συλλαμβάνοντας το δράστη πριν διαπράξει το έγκλημα. Όλα φαίνονται μια χαρά, κανείς δεν δείχνει ν’ αμφιβάλλει για το σύστημα, ώσπου ο κυνηγός γίνεται το θήραμα. Όμως πόσο ένοχος μπορεί να είναι κανείς όταν ίσως ούτε καν έχει προλάβει να σκεφτεί το έγκλημα που θεωρητικά θα διαπράξει; Αν η ελεύθερη Βούληση είναι αυτή που καθορίζει το ηθικό ύψος του ανθρώπου, πόσο ελεύθερος μπορεί να είναι ο άνθρωπος, αν δεν θα μπορεί να «δοκιμαστεί». Πόσο ιδανική μπορεί να είναι μια κοινωνία που έχει καλούς πολίτες μόνο και μόνο επειδή δεν έχουν την ευκαιρία να γίνουν κακοί; Όταν δεν υπάρχει Ελεύθερη Βούληση μπορεί να υπάρξει Μαθητεία, Γνώση, Συνείδηση, Στοχασμός, Επαναθεώρηση της αντίληψής μας για τον κόσμο και τέλος Λύτρωση;

Τη θέση της Πυθίας στη συγκεκριμένη ταινία έχουν οι «Διαγνώστες». Είναι 3 άτομα (όπως ο Τρίποδας της Πυθίας) που είναι βουτηγμένα στο νερό (συμβολίζει την αγνότητα κι επίσης το νερό είναι καλός αγωγός για την ενέργεια ανάμεσά τους) που μαζί επικοινωνώντας βρίσκουν το έγκλημα. Το κεντρικό πρόσωπο και πιο δυνατό από τους τρεις είναι γυναίκα, ακριβώς όπως και στην αρχαιότητα, μια και η διαίσθηση είναι περισσότερο θηλυκό στοιχείο.

Βλέπουμε τον πρωταγωνιστή της ταινίας να είναι σίγουρος για την ορθότητα του συστήματος λόγω του προσωπικού του δράματος (έχουν απαγάγει τον γιο του κάποτε). Όμως το καμπανάκι του συστήματος δεν κάνει καμία εξαίρεση και χτυπά κάποια στιγμή για αυτόν.

Πρέπει να συλληφθεί. Έχει δυο επιλογές: να μείνει και ν’ αφήσει να τον συλλάβουν (εφόσον εμπιστεύεται την ορθότητα του συστήματος) ή να δραπετεύσει. Επιλέγει το δεύτερο, γιατί μάλλον η δίψα για ελευθερία και ίσως δικαιοσύνη (άλλωστε αισθάνεται αθώος) είναι εντονότερη. Στην προσπάθειά του να αποδείξει ότι είναι αθώος, ξεκινά μια αναζήτηση που τον οδηγεί στο σημείο να διαπράξει το έγκλημα.

Ακριβώς όπως κάποτε ο Οιδίποδας το σκάει από το σπίτι του, όταν μαθαίνει από την Πυθία ότι θα σκοτώσει τον πατέρα του και θα παντρευτεί την μητέρα του, και τελικά μην γνωρίζοντας ότι αυτοί που πίστευε ότι ήταν γονείς του δεν ήταν, καταλήγει να σκοτώσει τον αληθινό του πατέρα και να παντρευτεί έπειτα την αληθινή του μητέρα. Τελικά η Μοίρα είναι αναπόφευκτη. Τότε που βρίσκεται η Ελεύθερη Βούληση;

Ίσως στο ενδιάμεσο. Δηλαδή ο τρόπος που θα φτάσουμε στο προδιαγραμμένο αποτέλεσμα θα είναι αυτός που εμείς έχουμε επιλέξει. «Και γιατί να είναι σημαντικό αυτό;», θα μπορούσε να αναρωτηθεί κανείς. Γιατί από τον τρόπο που θα επιλέξει κανείς την διαδρομή αυτή, εξαρτώνται τα μαθήματα και οι εμπειρίες που θα πάρει. Αυτό άλλωστε φαίνεται και στην ταινία. Ο πρωταγωνιστής προσπαθώντας να αποφύγει το μοιραίο ανακαλύπτει μια ολόκληρη συνωμοσία, έρχεται αντιμέτωπος με δική του άγνοια και τέλος καταφέρνει να λυτρωθεί.

Μήπως είχε δίκαιο τελικά ο Πλάτωνας όταν έλεγε ότι η κοινωνία για να γίνει καλύτερη πρέπει ο καθένας από μας να γίνει καλύτερος;