Ποια αρετή είναι η ανδρεία και πότε αυτή μπορεί να γίνει θράσος; Ποια είναι η ορθή στάση ενός φιλοσόφου απέναντι στη δειλία και πώς μπορεί να την αντιμετωπίσει; Πώς θα πρέπει να αντιμετωπίζει τον φόβο του για δράση; Αυτά εξετάζει ο φιλόσοφος Αριστοτέλης στο παρακάτω απόσπασμα:
Η ανδρεία ως μεσότητα
Μέση διάθεση ανάμεσα στην δειλία και στην θρασύτητα είναι η ανδρεία κι αυτή είναι η καλύτερη. Τα φοβερά πράγματα της ζωής είναι προϊόντα του φόβου του καθενός που τα θεωρεί φοβερά, αν για παράδειγμα του φαίνονται υπερβολικά φοβερά, τότε ο φόβος θα είναι μεγάλος, αν του φαίνονται λιγότερο φοβερά τότε κι φόβος του θα είναι μικρός. Εκείνα όμως που είναι φοβερά για τους περισσότερους και φοβερά για την ανθρώπινη φύση τα ονομάζουμε απολύτως φοβερά. Επομένως οι φόβοι του ανδρείου είναι μεγάλοι και πολλοί.
Η λογική
Η ανδρεία ως αρετή ακολουθεί πάντα την λογική και η λογική επιτάσσει να επιλέξουμε το καλό. Εκείνος που αψηφά τα φοβερά πέρα από κάθε λογική είναι τρελός ή θρασύς και μόνο εκείνος που τα αψηφά με κίνητρο το καλό είναι ανδρείος. Έτσι ο δειλός φοβάται και πράγματα που δεν θα πρέπει, όπως και ο θρασύς αψηφά εκείνα που δεν πρέπει. Μόνο ο ανδρείος κάνει και τα δυο όπως πρέπει και μ’ αυτή την έννοια βρίσκεται στην μέση, γιατί αψηφά αλλά και φοβάται εκείνα που επιτάσσει η λογική.
Η άγνοια κινδύνου
Ο ανδρείος αναγνωρίζει τον κίνδυνο εκεί που υπάρχει. Γι αυτό δεν θεωρείται ανδρείος κάποιος που αψηφά τα φοβερά από άγνοια, όπως για παράδειγμα, αν σε παροξυσμό τρέλας αψηφά τους κεραυνούς, ούτε κι όταν γνωρίζει σ όλη του την έκταση τον κίνδυνο και αφήνεται να παρασυρθεί σ’ αυτόν από ένα είδος λύσσας, όπως οι Κέλτες που έπαιρναν τα όπλα για να βαδίσουν ενάντια στα κύματα, κι όπως γενικά η ανδρεία των βαρβάρων που συνοδεύεται από παραφορά. Κάθε αρετή είναι θέμα επιλογής, δηλαδή η αρετή παρακινεί τον άνθρωπο όσα επιλέγει να τα επιλεγεί για κάποιο λόγο κι αυτός ο λόγος είναι πάντοτε το καλό.
Η καλοσύνη
Είναι φανερό λοιπόν πως και η ανδρεία ως αρετή κάνει τον άνθρωπο να αντιμετωπίζει τα φοβερά με κίνητρο μόνο το καλό. Ο γενναίος λοιπόν καθορίζεται με βάση τον ανθρώπινο φόβο και το ανθρώπινο θάρρος δηλαδή αν κάποιος δείχνει θάρρος εκεί που οι περισσότεροι ή όλοι φοβούνται, είναι τότε γενναίος. Επίσης επειδή το θεωρεί καλό και μπορεί να ενεργεί έτσι ακόμα κι αν δεν είναι κανένας παρών. Δεν πρέπει να χαρακτηρίσουμε γενναίο εκείνον που έχει θάρρος χάρη στην πείρα του πχ. Όπως οι επαγγελματίες στρατιώτες γιατί χάρη στην πείρα τους ξέρουν ότι σε τούτο τον τόπο ή τον χρόνο ή κάτω απ΄ τις συγκεκριμένες συνθήκες δεν μπορούν να πάθουν κακό.
Επίσης ούτε, και όσοι δεν έχουν πείρα σχετικά με τις ενδεχόμενες συνέπειες, πρέπει να χαρακτηριστούν γενναίοι γιατί είναι απελευθερωμένοι από τον φόβο της απειρίας τους. Υπάρχουν κι εκείνοι που θεωρούνται γενναίοι εξ αιτίας των παθών τους πχ. Οι ερωτευμένοι ή οι θρησκευόμενοι(πχ. μάρτυρες αυτοκτονίας). Ούτε αυτούς τους λέμε γενναίους. Γιατί αν τους στερήσουμε το πάθος τους, παύουν να είναι γενναίοι. Ούτε είναι ανδρεία όταν οι άνθρωποι υπομένουν τον κίνδυνο από ντροπή μπροστά στους συμπολίτες τους.
Η ανδρεία σε σχέση με το πάθος και την ορμή
Όχι πως η ανδρεία εμφανίζεται σε κάποιον χωρίς καθόλου πάθος και ορμή. Αλλά η ορμή πρέπει να προέρχεται από τη λογική και να κατευθύνεται προς το καλό. Οποίος λοιπόν ωθείται από λογική ορμή και αντιμετωπίζει τον κίνδυνο για χάρη του καλού, είναι γενναίος. Δεν σημαίνει όμως επειδή δείχνει πάθος και ορμή την ώρα της ανδρείας πράξης, ότι ο γενναίος άνθρωπος δεν φοβάται καθόλου. Γιατί δεν είναι γενναίος ένας άνθρωπος που δεν φοβάται τίποτα. Τότε και οι πέτρες και τα άλλα άψυχα θα ήταν γενναία.
Είναι αναγκαίο να αντιμετωπίζει τον κίνδυνο, παρά το ότι νιώθει τον φόβο διαφορετικά, αν τον αντιμετωπίζει χωρίς να νιώθει φόβο, δεν είναι γενναίος.
Ας διαλογιστούμε πάνω στη φιλοσοφία του Αριστοτέλη και ας διαβάσουμε περισσότερα για τον Αριστοτέλη ΕΔΩ
