Πηγή: ΝΕΑ ΑΚΡΟΠΟΛΗ – nea-acropoli.gr: Αυτή είναι μια όμορφη ιστορία που μας τη διηγήθηκε ο Απουλήιος το 2ο αιώνα μ.Χ. Ο Απουλήιος γεννήθηκε σε μια επαρχία της Ρώμης, στη σύγχρονη Αλγερία, σπούδασε κι έζησε πρώτα στην Καρχηδόνα, που αποτελούσε τότε το μεγάλο κέντρο των λατινικών σπουδών της Αφρικής, κι έπειτα στην Αθήνα την πόλη της σοφίας. Το βιβλίο του ονομάζεται “Μεταμορφώσεις” και το έγραψε το 61 μ.Χ. Μέσα σ’ αυτό βρίσκουμε μια όμορφη διήγηση που αφορά το μύθο του Έρωτα και της Ψυχής. Λέει λοιπόν ο Μύθος:
«Η Ψυχή ήταν μια κοπέλα εκπληκτικά όμορφη που επισκίαζε ακόμη και την Αφροδίτη, τη θεά της ομορφιάς και του έρωτα, σε σημείο που οι βωμοί της Θεάς να εγκαταλειφθούν εντελώς. Η Αφροδίτη θύμωσε με την Ψυχή και κάλεσε το γιο της Έρωτα, δίνοντάς του εντολή να κάνει την Ψυχή να ερωτευθεί τον κατώτερο άνδρα που θα μπορούσε να βρει. Μόνο που δεν υπολόγισε πως και ο Έρωτας θα ερωτευόταν την Ψυχή.
Τα χρόνια περνούσαν και ενώ οι αδερφές της βρήκαν συζύγους,, η όμορφη Ψυχή παρέμενε μόνη. Οι γονείς της ανήσυχοι ζήτησαν βοήθεια από τους Δελφούς κι εκεί ο Απόλλωνας έδωσε τον ακόλουθο χρησμό: «Η Ψυχή δεν προορίζεται για γυναίκα κανενός θνητού. Ο άντρας της την περιμένει στην κορυφή ενός βουνού και είναι ένα αποκρουστικό τέρας, που κανείς, ούτε θνητός ούτε αθάνατος, δεν μπορεί να του αντισταθεί».
Οι γονείς ακολουθώντας το χρησμό ετοίμασαν τη Ψυχή για το γάμο. Η Ψυχή περίμενε στο ψηλό βουνό μόνη κλαίγοντας αλλά ο Ζέφυρος τη σήκωσε απαλά και τη μετέφερε σε μια όμορφη κοιλάδα, όπου έπεσε σε βαθύ ύπνο πάνω στο φρέσκο γρασίδι. Όταν ξύπνησε βρέθηκε σ’ ένα όμορφο δάσος με μια κρυστάλλινη πηγή κι ένα εκθαμβωτικό χρυσαφένιο παλάτι, που λουζόταν πάντα από ένα χρυσό φως.
Στο παλάτι την περιποιούνταν με τον καλύτερο τρόπο αόρατοι υπηρέτες και τις νύχτες ένας άγνωστος άντρας που της φερόταν με τρυφερότητα την επισκεπτόταν στο κρεβάτι και έσμιγε μαζί της. Η Ψυχή είχε πλέον καταλάβει ότι μάλλον δεν επρόκειτο για τέρας και ζούσε ευτυχισμένη στο παλάτι ερωτευμένη με το σύζυγό της.
Σιγά σιγά όμως άρχισε να αισθάνεται νοσταλγία για τους δικούς της που τη νόμιζαν θυσιασμένη και με δάκρυα και παρακάλια κατάφερε να πείσει τον άντρα της να επιτρέψει στις αδελφές της να την επισκεφθούν. Εκείνος της έδωσε την άδεια να έρθουν και να τις χαρίσει ό,τι ήθελε από τα πλούτη του παλατιού, αλλά μ’ έναν όρο: να μην πλανηθεί από τα λόγια τους και να μη θελήσει να τον αντικρίσει στο φως. “Τότε θα με χάσεις για πάντα και θα γίνεις δυστυχισμένη” της είπε.
Η Ψυχή δέχτηκε με ενθουσιασμό τις αδελφές της στο παλάτι, και όταν τη ρώτησαν για την ταυτότητα του συζύγου της, απάντησε ότι ήταν ένας όμορφος νέος άντρας που περνούσε την ημέρα του κυνηγώντας. Φεύγοντας οι αδερφές της φορτωμένες με πλούσια δώρα ζήλεψαν που η Ψυχή είχε γίνει ξαφνικά τόσο πλούσια και είχε βρει έναν όμορφο άνδρα ενώ εκείνες είχαν φορτωθεί άσχημους και γέρους συζύγους. Κι έτσι αποφάσισαν να της δώσουν ένα σκληρό μάθημα. Ο Έρωτας επανέλαβε την προειδοποίησή του για τις αδερφές της και την ενημέρωσε ότι ήταν έγκυος. Εάν δεν έλεγε τίποτα στις αδερφές της, θα γεννούσε ένα θείο μωρό, διαφορετικά το παιδί θα ήταν ένας κοινός θνητός.
Τη δεύτερη φορά οι αδερφές της την έπεισαν πως έπρεπε να δει το πρόσωπό του συζύγου της τονίζοντάς της ότι, αν αυτός δεν ήθελε, σήμαινε ότι όντως ήταν ένα τέρας που θα τη σκότωνε. Το βράδυ λοιπόν η Ψυχή άναψε ένα λυχνάρι και έγειρε πάνω στο σύζυγό της να δει το πρόσωπό του. Με μεγάλη έκπληξη αντίκρυσε τον πανέμορφο θεό Έρωτα. Η Ψυχή τα έχασε, το λυχνάρι έγειρε στο πλάι και καυτό λάδι χύθηκε πάνω στον Έρωτα. Ο Έρωτας ξύπνησε από τον πόνο και λέγοντάς της πως η καχυποψία της σκότωσε την αγάπη τους, έφυγε πετώντας για πάντα μακριά της.
Η Ψυχή μες στην απόγνωσή της για όλα αυτά που έχασε, άρχισε να περιπλανιέται χωρίς σκοπό στην ερημιά ενώ ο Έρωτας μαράζωνε στο κρεβάτι της μητέρας του με φοβερούς πόνους από το έγκαυμα. Η Ψυχή ικέτευσε τη Δήμητρα και την Ήρα να τη βοηθήσουν, αλλά οι δύο θεές αρνήθηκαν να κάνουν οτιδήποτε ενάντια στην Αφροδίτη. Τότε η Ψυχή αποφάσισε να προσεγγίσει την Αφροδίτη αλλά ήδη ο Ερμής την είχε εντοπίσει και κανόνισε να τη σύρουν στο παλάτι της θεάς. Η Αφροδίτη της είπε πως, για να μπορέσει να δει τον αγαπημένο της, θα έπρεπε πρώτα να περάσει τρεις δοκιμασίες με βοηθούς την Ανησυχία και τη Λύπη, ώστε να αποδείξει την αξία της: πρώτον να ξεδιαλέξει σπόρους δημητριακών. Σ’ αυτό τη βοήθησαν τα μυρμήγκια και κατάφερε να το κάνει. Η δεύτερη δοκιμασία ήταν πιο δύσκολη. Έπρεπε να μαζέψει μαλλί από άγρια χρυσόμαλλα πρόβατα. Αυτή τη φορά, ένα καλάμι που φύτρωνε στην όχθη του ποταμού, βοήθησε το απελπισμένο κορίτσι. Τη συμβούλεψε να αποφύγει τα πρόβατα στη διάρκεια των καυτών ωρών της ημέρας, να μην τα σκοτώσει και βάψει τα χέρια της με αίμα, αλλά αργότερα, όταν αυτά θα ξεκουράζονταν στη σκιά, να μαζέψει το μαλλί που θα είχε κολλήσει στα κλαδιά των δέντρων και στο φράχτη κοντά τους. Έτσι κι έκανε και τα κατάφερε πάλι.
Τότε η Αφροδίτη τής ζήτησε ν’ ανέβει στη κορυφή ενός βουνού και να γεμίσει ένα κρυστάλλινο αγγείο με μαύρο νερό από την πηγή του ποταμού του Κάτω Κόσμου, τη Στύγα. Αυτό ήταν αδιανόητο, γιατί δίπλα στον ποταμό υπήρχαν δύο Δράκοι που δεν επέτρεπαν να πλησιάσει κανείς. Όμως ο αετός του Δία, που ήταν φίλος του Έρωτα, έτρεξε να τη βοηθήσει και γέμισε εκείνος το δοχείο γι’ αυτήν.
Πάλι όμως η Αφροδίτη έμεινε ανικανοποίητη και της ζήτησε κάτι πιο τρομερό: να κατέβει στον Κάτω Κόσμο και να πάρει από την Περσεφόνη το ελιξίριο της νεότητας για την Αφροδίτη, με την προϋπόθεση να μην ανοίξει το δοχείο. Η Ψυχή ακολούθησε πιστά τις οδηγίες και είχε θερμή υποδοχή από την Περσεφόνη. Η θεά γέμισε αμέσως το κουτί με το βάλσαμο και η Ψυχή επέστρεψε ασφαλής από το βασίλειο των νεκρών. Στο τέλος όμως τη νίκησε η περιέργεια κι άνοιξε το δοχείο για να δει το ελιξίριο της νεότητας. Αμέσως έπεσε σε βαθύ ύπνο.
Ο Έρωτας έμαθε τα μαντάτα και έτρεξε στον Όλυμπο. Ικέτευσε το Δία να εγκρίνει τον γάμο του με την Ψυχή. Ο Δίας, συγκινημένος από την αγάπη του θεού Έρωτα, χάρισε στην Ψυχή την αθανασία επιτρέποντας στον Έρωτα να ενωθεί μαζί της για πάντα. Ανέθεσε στον Ερμή να φέρει το κορίτσι στον Όλυμπο, όπου ο γάμος γιορτάστηκε με χαρά. Ο Έρωτας και η Ψυχή παρέμειναν σύζυγοι και απέκτησαν ένα παιδί, την Ηδονή.”
Η ερμηνεία του Μύθου
Σ’ αυτόν το μύθο ο Απουλήιος έκρυψε κάποιες αιώνιες αλήθειες με έναν όμορφο συμβολικό τρόπο. Η κοπέλα συμβολίζει ξεκάθαρα την ψυχή του ανθρώπου και ο Έρωτας το ανώτερο πρότυπό της στο πνευματικό επίπεδο. Άλλωστε ο Έρωτας είναι η δύναμη της έλξης που επεμβαίνει στην ύλη οδηγώντας στη γέννηση των σωμάτων που φιλοξενούν τις ψυχές. Εκτός όμως από την ερωτική αγάπη, συμβολίζει σε κοσμογονικό επίπεδο την ύπαρξη και την τάξη όλων των πραγμάτων στο Σύμπαν. Γι’ αυτό λατρευόταν και στα Ελευσίνια Μυστήρια ως Πρωτόγονος, αυτός δηλαδή που γεννήθηκε πρώτος (Φάνης – Έρως της Ορφικής μυθολογίας).
Η ομορφιά της Ψυχής είναι εκείνη που τους φέρνει κοντά, αλλά η Ψυχή δεν είναι ακόμη έτοιμη να αντικρίσει το “σύζυγο”. Είναι ακόμη πολύ γήινη και γι’ αυτό επηρεάζεται από τις αδερφές της που είναι μεγαλύτερες (κατώτερα στοιχεία της προσωπικότητας του ανθρώπου) και τής δημιουργούν αμφιβολία για το πνευματικό. Ό,τι δεν βλέπεις με τα φυσικά μάτια, δεν μπορεί να είναι καλό, αγνό. Όμως, όπως διδάσκει ο μύθος, υπάρχουν πράγματα που πρέπει να κοπιάσεις, για να τα βρεις. Έτσι κι η Ψυχή οδηγείται από την αμφιβολία στην καταστροφή, ίσως επειδή δεν μπορεί να αντιληφθεί την αλήθεια με την περιοριστική χρήση του νου. Άλλωστε η καχυποψία ήταν η αιτία που έχασαν και οι πρωτόπλαστοι τον παράδεισο. Όπως λέει η Ε.Π. Μπλαβάτσκυ στη “Φωνή της Σιγής” “ο νους είναι ο φονιάς του πραγματικού”. Πρέπει ο άνθρωπος να αναπτύξει κάτι πέρα από την τετράγωνη κατώτερη λογική, για να αντικρίσει την αλήθεια. Πρέπει ν’ αναπτύξει ένα είδος ορθού νου που εμπεριέχει τη διαίσθηση και τη διάκριση. Αυτόν το νου στην ανατολική φιλοσοφία ονομάζουν Μάνας. Αλλά αυτό δεν είναι εύκολο. Πρέπει η Ψυχή να καταφέρει την αυτοπραγμάτωση που στην περίπτωση του μύθου είναι να ξαναενωθεί με τον ουράνιο σύζυγο.
Έτσι λοιπόν ξεκινά την αναζήτηση, φτωχή και ρακένδυτη. Με ταπεινότητα δηλαδή προσεγγίζει κανείς αυτή την προσπάθεια της εσωτερικής αναζήτησης. Βασικό στοιχείο εδώ αποτελούν οι δοκιμασίες που πρέπει να περάσει και θα την κάνουν πιο δυνατή και πιο ώριμη. Μέσα από τις δοκιμασίες θα καταφέρει να ξανακερδίσει τον Έρωτα και να βρει την αληθινή ανώτερη φύση της. “Ο πόνος είναι φορέας συνείδησης”, κι αυτός είναι ο λόγος που υπάρχει ο πόνος στη γη. Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια, για να δημιουργηθεί μια ισχυρή βούληση που θα μπορεί να νικήσει την αδράνεια της ύλης περιέχοντας απέραντη αγάπη για όλα τα όντα. Για να επιτευχθεί αυτό, απαιτείται πρακτική εξάσκηση πάνω στις δυσκολίες. Αυτό συμβόλιζαν σε όλους τους πολιτισμούς οι δοκιμασίες, που αποτελούσαν μέρη των μυήσεων. Συμβολίζουν κατά κάποιο τρόπο το ξύπνημα της συνείδησης.
Η πρώτη δοκιμασία είναι να αποκτήσει διάκριση. Έχει τη βοήθεια των μικρών όντων της γης. Πρόκειται για τον έλεγχο – μύηση στο επίπεδο “γη”, στη σφαίρα της ύλης. Πρώτα πρέπει κανείς να μπορεί να ξεχωρίσει το σωστό από το λάθος, να κάνει σωστές επιλογές, να παίρνει σωστές αποφάσεις. Γι’ αυτό στην Ανατολή υπήρχε ένα μυθικό ον με το όνομα “Καλαχάμσα”, ένα είδος κύκνου που μπορούσε να ξεχωρίσει νερό από το γάλα και συμβόλιζε το μαθητή της εσωτερικής πορείας. Ήταν το σύμβολο της αρετής της διάκρισης.
Η δεύτερη δοκιμασία με τη συλλογή των χρυσών μαλλιών των ηλιακών προβάτων συμβολίζει την απόκτηση των ανώτερων αρετών, που πρέπει να γίνει με υπομονή, όπου η ψυχή πρέπει να μάθει να αποφεύγει τη βία και να έχει αποτελεσματικότητα μέσω μιας έξυπνης διάνοιας που εμπεριέχει την αγάπη για όλα τα όντα. Είναι ο έλεγχος – μύηση στο επίπεδο του ψυχισμού.
Η τρίτη δοκιμασία με το γέμισμα νερού από το ποτάμι της Στύγας είναι η νίκη στο νοητικό επίπεδο, είναι η κάθαρση (νερό), όπου ο άνθρωπος έχει αναπτύξει ανώτερες δυνάμεις για συμμάχους του, όπως ο αετός του Δία, ο οποίος συμβολίζει τη Βούληση.
Η τελευταία δοκιμασία που είναι η κάθοδος στον Άδη, υπάρχει σε πάρα πολλούς μύθους (ας θυμηθούμε τον Οδυσσέα, τον Ηρακλή, τον Ορφέα κ.ά.) και συμβολίζει τη μύηση σε πνευματικό επίπεδο. Ο άνθρωπος είναι πλέον νικητής του θανάτου. Συμβολίζει επίσης την κάθοδο στο ασυνείδητο, για να καταφέρει η Ψυχή να γνωρίσει τα βαθύτερα επίπεδα του εαυτού της και να κάνει αυτοκάθαρση. Παρόλα αυτά πάντα πάλι νικάει η περιέργεια και η Ψυχή πέφτει σε λήθαργο Είναι ο ύπνος της αυτολησμονιάς. Πρέπει να ξεχάσει το παρελθόν, τον πόνο, τους φόβους, τις ελπίδες, τις προσδοκίες και όλα αυτά που αποτελούσαν την ταυτότητα του κατώτερου Εγώ. Πρέπει να χάσει κατά κάποιον τρόπο τον εαυτό της, για να τον ξανακερδίσει στην απεραντοσύνη της Θείας και αιώνιας Ύπαρξης. Το αποτέλεσμα είναι η Ανάσταση, η νίκη πάνω σε όλα τα σκοτάδια.
Το ενδιαφέρον σε αυτή την παλιά ιστορία είναι ότι αφορά τον καθένα από μας. Εμείς είμαστε η Ψυχή, η οποία τσακισμένη και ρακένδυτη ζητά τις απαντήσεις για την ύπαρξή της. Ζητά να ενωθεί με εκείνο το ουράνιο κομμάτι της, μα δεν μπορεί ακόμη. Κι όπως πολύ εύστοχα ρωτάει ο Σεφέρης σ’ ένα ποίημά του:
“Μα τι γυρεύουν οι ψυχές μας ταξιδεύοντας
πάνω στα σαπισμένα θαλάσσια ξύλα
από λιμάνι σε λιμάνι;”
Ίσως διαισθανθούμε ότι το νόημα της ζωής είναι αυτή η ίδια αναζήτηση για εκείνο το ουράνιο κομμάτι μέσα μας.
ΠΛΑΤΩΝΑΣ: Αυτή είναι Ψυχή σου και αυτό αναζητάς στη Ζωή
Μια ιστορία για την Ψυχή (Διδακτικές Ιστορίες)
Η ψυχή της Γυναίκας
Η αδερφή ψυχή σου βρίσκεται μέσα σου
