«Μην σπαταλάς άλλα λεπτά μιλώντας για το πώς είναι ένας καλός άνθρωπος. Γίνε ένας».
Οι 14 κανόνες του Επίκτητου για μια ολοκληρωμένη ζωή.
Ζώντας στον κόσμο του Επίκτητου.
Γράφει ο Jackson Weako
Ο Επίκτητος γεννήθηκε ως σκλάβος, αλλά πέθανε ως ένας από τους πιο περιζήτητους φιλοσόφους ή δασκάλους στον αρχαίο κόσμο. Είναι ένας από τους εξέχοντες Στωικούς που συνέβαλαν τα μέγιστα στη Στωική φιλοσοφία.
Για παράδειγμα, μια από τις βασικές έννοιες του Στωικισμού, η διχοτόμηση του ελέγχου, όπως του αποδίδεται. Η διχοτόμηση του ελέγχου αναφέρεται συχνά ως ο κόσμος του Επίκτητου. Μας λέει για αυτό, ο Επίκτητος
«Το κύριο καθήκον στη ζωή είναι απλώς το εξής: να αναγνωρίζω και να διαχωρίζω τα πράγματα, ώστε να μπορώ να πω ξεκάθαρα στον εαυτό μου ποια είναι εξωτερικά που δεν είναι υπό τον έλεγχό μου και ποια έχουν να κάνουν με τις επιλογές που ελέγχω πραγματικά. Πού λοιπόν να αναζητώ το καλό και το κακό; Όχι σε ανεξέλεγκτους εξωτερικούς παράγοντες, αλλά μέσα μου, στις επιλογές που είναι δικές μου. . .»
Αν θέλετε να ζήσετε μια ήρεμη ζωή, θα πρέπει να διακρίνετε πράγματα που είναι στο χέρι σας και πράγματα που δεν είναι. Έχοντας αυτό κατά νου, εδώ είναι οι πρακτικοί κανόνες με τους οποίους έζησε ο Επίκτητος που θα σας καθοδηγήσουν να ζήσετε μια καλή ζωή. Αυτοί οι κανόνες είναι εύχρηστοι και μπορούν να παράγουν τα επιθυμητά αποτελέσματα εάν τους εκμεταλλευτείτε.
1. Εστιάστε σε αυτό που βρίσκεται υπό τον έλεγχό σας.
«Το κύριο καθήκον στη ζωή είναι απλώς το εξής: να αναγνωρίζω και να διαχωρίζω τα θέματα, ώστε να μπορώ να πω ξεκάθαρα στον εαυτό μου ποια είναι εξωτερικά που δεν είναι υπό τον έλεγχό μου και ποια έχουν να κάνουν με τις επιλογές που ελέγχω».
Ως Στωικός, πρέπει να εστιάσετε σε πράγματα που βρίσκονται υπό τον έλεγχό σας και να αγνοήσετε τα εξωτερικά – πράγματα έξω από τον έλεγχό σας, όπως η κίνηση του πλανήτη, ο πλούτος και οι απόψεις των άλλων.
2. Έλεγξε κάθε σκέψη σου
«Μην αφήσεις τη δύναμη της εντύπωσης να σε παρασύρει. Πες, σε κάθε πρώτη σου εντύπωση, «στάσου λίγο και άσε με να δω ποια είσαι και από πού είσαι — άσε με να σε δοκιμάσω».
Όπως είπε ο Επίκτητος, πρέπει να ελέγχετε κάθε σκέψη που εμφανίζεται και να αποφασίσετε σε ποιες αξίζει να εστιάσετε και σε ποιες όχι, και μην αφήσετε τον εαυτό σας να παρασυρθεί από τις εντυπώσεις.
3. Πιάνετε πάντα τα πράγματα από τη λεία λαβή
“Κάθε γεγονός είναι σαν κάτι που έχει δύο λαβές — μία με την οποία μπορεί να μεταφερθεί και μία από την οποία δεν μπορεί. Εάν ο αδερφός σας κάνει λάθος, μην το γραπώσετε από την τραχιά λαβή, την αδικία του. Αντίθετα, χρησιμοποιήστε την άλλη λαβή — ότι είναι ο δικός σας αδερφός. Πιάσε τη λαβή που που μπορείς να βοηθήσεις να μεταφερθεί».
Αυτός είναι ένας από τους ειδικούς κανόνες του Επίκτητου — να κρατάτε τα πράγματα από τη σωστή λαβή αντί από τη λάθος λαβή. Σας επιτρέπει να εστιάσετε στη θετική πτυχή κάθε κατάστασης που αντιμετωπίζετε.
4. Επιλέξτε να μην είστε συνένοχοι στην προσβολή
«Αν κάποιος καταφέρει να σας προκαλέσει, συνειδητοποιήστε ότι ο νους σας είναι συνένοχος στην πρόκληση».
Ναι, αυτή είναι η αλήθεια. Πρέπει να αποφύγετε να είστε συνένοχοι στην προσβολή — να είστε ο κύριος του νου σας, μην αφήνετε τους άλλους να ελέγχουν αυτό που κάνετε ή να τους επιτρέπετε να σας προκαλούν ή να σας αποθαρρύνουν. Θυμηθείτε ότι έχετε εξουσία πάνω στον νου σας, όχι στα εξωτερικά γεγονότα.
5. Προσπαθήστε να σκεφτείτε τους λόγους που οι άνθρωποι ενεργούν με αυτόν τον τρόπο
«Όποτε κάποιος συμφωνεί σε κάτι που είναι ψέμα, μπορείς να είσαι σίγουρος ότι δεν δίνει πρόθυμα τη συγκατάθεσή του στο ψέμα, αλλά μάλλον ότι αυτό που είναι ψεύτικο, του φαίνεται αληθινό».
Ναι, αυτό είναι ένα από τα αγαπημένα μου. Πάντα προσπαθώ να σκέφτομαι γιατί οι άνθρωποι συμπεριφέρονται όπως ενεργούν. Και μερικές φορές, για να κατανοήσεις αληθινά τους ανθρώπους, πρέπει να καταλάβεις το παρελθόν τους.
6. Κάντε όμορφες επιλογές
«Αν οι επιλογές σου είναι όμορφες, θα είσαι και εσύ».
Οι επιλογές που κάνουμε στη ζωή επηρεάζουν τη ζωή μας, επομένως πρέπει να κάνετε όμορφες επιλογές και να θυμάστε ότι είστε το αποτέλεσμα των επιλογών ή των αποφάσεων που παίρνετε στη ζωή. Επομένως πρέπει να είστε προσεκτικοί και να προσπαθείτε ώστε οι επιλογές σας να είναι όμορφες.
7. Αφιερώστε τη ζωή σας στο να κάνετε πρόοδο.
«Τέλος, πάρε απόφαση ότι είσαι ενήλικας που πρόκειται να αφιερώσεις την υπόλοιπη ζωή σου για να σημειώσεις πρόοδο».
Και όπως είπε ο Ζήνων, «Η ευημερία επιτυγχάνεται με μικρά βήματα, αλλά δεν είναι πραγματικά μικρό πράγμα». Πρέπει να κάνετε μια συνεχή προσπάθεια και να κάνετε λίγη πρόοδο κάθε μέρα. Αυτό είναι το θέμα που τείνει να σας οδηγεί να πετύχετε τους στόχους σας.
8. Κάνε παρέα με αυτούς που σε ανυψώνουν.
«Το κλειδί είναι να κάνεις παρέα μόνο με ανθρώπους που σε ανυψώνουν, η παρουσία των οποίων προβάλλει το καλύτερό σου».
Πάντα να προσπαθείτε να συναναστρέφεστε μόνο ποιοτικούς ανθρώπους — άτομα που είναι πιο πιθανό να σας βελτιώσουν, γιατί αν συναναστρέφεστε με χαμένους θα είστε ένας από αυτούς. Πρέπει να συναναστρέφεσαι με ανθρώπους που σε κάνουν καλύτερο.
9. Δεν είναι σημαντικό να διαβάζεις αλλά το τι διαβάζεις
«Δεν μπορώ να αποκαλώ κάποιον «άνθρωπο που προσπαθεί» γνωρίζοντας μόνο ότι διαβάζει…Ακόμα κι αν προστεθεί το «όλη τη νύχτα», δεν μπορώ να το πω — όχι, μέχρι να μάθω το επίκεντρο όλης αυτής της ενέργειας… Αν οι προσπάθειές του στοχεύουν στη βελτίωση του νου.»
Πρέπει να διαβάζεις και να εξετάζεις κάθε πτυχή αυτού που διαβάζεις. Για παράδειγμα, είναι καλό να διαβάζουμε για το παρελθόν, αλλά πρέπει να θυμάστε τι είπε ο Επίκτητος για την ανάγνωση — δεν είναι ότι διαβάζετε, είναι αυτό που διαβάζεις.
Για παράδειγμα, η μελέτη του Στωικισμού είναι απαραίτητη, αλλά όχι αν προσπεράσετε και αναζητήσετε τα πράγματα που σας αρέσουν και αγνοήσετε τα δυσάρεστα. Είναι σημαντικό, όταν διαβάζετε, να πρέπει να στοχεύετε στη βελτίωση του νου σας και να μαθαίνετε από προηγούμενα λάθη των προκατόχων σας.
10. Μη φοβάσαι να φανείς ανόητος.
Ναι, αυτή είναι η αλήθεια. πρέπει να κυριαρχήσετε αυτόν τον κανόνα εάν θέλετε να βελτιωθείτε. Όπως το έθεσε ο ίδιος ο Επίκτητος:
«Αν θέλετε να βελτιωθείτε, αρκεστείτε στο να σας θεωρούν ανόητο σε σχέση με τα εξωτερικά πράγματα. Μη θέλετε να νομίζετε ότι γνωρίζετε τα πάντα. Κι ακόμα κι αν φαίνεστε ότι είστε κάποιος σημαντικός για τους άλλους, μην εμπιστεύεστε τον εαυτό σας. Γιατί, είναι δύσκολο να διατηρήσεις την ικανότητα της επιλογής σου σε μια κατάσταση σύμφωνη με τη φύση, και ταυτόχρονα να ασχολείσαι με τα εξωτερικά πράγματα. Ενόσω προσέχεις το ένα, πρέπει αναγκαστικά να παραμελείς το άλλο»
11. Να είστε ανοιχτοί στη μάθηση.
«Είναι αδύνατο για έναν άνθρωπο να μάθει αυτό που νομίζει ότι ήδη γνωρίζει».
Πρέπει να προσπαθείς πάντα να είσαι μαθητής γιατί αν νομίζεις ότι ήδη ξέρεις τα πάντα, είναι πιθανό να μην βελτιωθείς — δεν μπορείς να μάθεις αυτό που νομίζεις ότι ήδη ξέρεις.
12. Να εκτιμάς ναι, αλλά να μην έχεις ανάγκη.
«Το σημαντικό είναι να προσέχεις πολύ αυτό που έχεις όσο ο κόσμος σου επιτρέπει να το έχεις».
Εκτιμήστε όλα όσα σας δίνει η φύση και μην έχετε υπερβολική ανάγκη γιατί κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε απληστία. Προσπαθήστε λοιπόν να είστε ικανοποιημένοι με τα λίγα που έχετε και να θυμάστε ότι ο πλούτος δεν συσχετίζεται πάντα με την ευτυχία.
13. Ενσαρκώστε τη φιλοσοφία σας
Όπως το αποτύπωσε περίφημα ο Επίκτητος,
«Μην εξηγείς τη φιλοσοφία σου. Ζήσε την.”
Εφαρμόστε τη φιλοσοφία σας αντί να μιλάτε για αυτήν. Αυτή η έννοια είναι παρόμοια με αυτό που είναι γραμμένο στη Χριστιανική Βίβλο, «Θα τους γνωρίσετε από τους καρπούς τους».
Ναι, θα τους γνωρίσουμε από τους καρπούς τους, οπότε αν είστε Στωικός, πρέπει να ενσαρκώσετε τον Στωικισμό ζώντας μια ενάρετη ζωή με γνώμονα τη σοφία, την ανδρεία, την εγκράτεια και τη δικαιοσύνη. Εστιάστε σε πράγματα που βρίσκονται υπό τον έλεγχό σας και αγνοήστε τα εξωτερικά.
14. Μην αναβάλλεις να απαιτήσεις το καλύτερο για τον εαυτό σας.
«Πόσο καιρό θα περιμένεις πριν απαιτήσεις το καλύτερο για τον εαυτό σου;»
«Από τώρα και στο εξής, αποφασίστε να ζήσετε ως ενήλικες που σημειώνουν πρόοδο και κάντε ό,τι νομίζετε καλύτερα, έναν κανόνα που να μη παραμερίζετε ποτέ. Και κάθε φορά που αντιμετωπίζετε κάτι που είναι δύσκολο ή ευχάριστο, ή με μεγάλη ή χαμηλή εκτίμηση, να θυμάστε ότι ο αγώνας είναι τώρα: ότι είστε στους Ολυμπιακούς Αγώνες, δεν μπορείτε να περιμένετε άλλο και ότι η πρόοδός σας καταστρέφεται ή διατηρείται κάθε μία μέρα και σε κάθε ένα γεγονός».
Επομένως, οι ερωτήσεις παραμένουν, μπορείτε να το κάνετε αυτό; Μπορείτε να ξεκινήσετε αμέσως; Δεν χρειάζεται να καθυστερείτε ή να καθυστερείτε να ζήσετε τη ζωή που λαχταράτε να ζήσετε.
Μη λέτε άλλο “στο μέλλον θα τα πάω καλύτερα και θα περιμένω καλύτερα αποτελέσματα.” Πρέπει να απαιτήσετε το καλύτερο για τον εαυτό σας αυτή τη στιγμή — αυτό πρέπει να κάνετε σε έναν κόσμο όπου τίποτα δεν είναι πραγματικά σίγουρο εκτός από την παρούσα στιγμή.
Τελικές σκέψεις
Αυτοί είναι κανόνες με τους οποίους έζησε ο Επίκτητος. Μπορούμε να τους χρησιμοποιήσουμε για να ζήσουμε μια ολοκληρωμένη ζωή. Δεν χρειάζεται να είσαστε σαν αυτόν. Μπορείτε να προσπαθήσετε να χρησιμοποιήσετε κάποιους ή όλους αυτούς τους κανόνες για να ζήσετε τη Στωική ζωή.
Όπως υπενθύμισε ο Μάρκος Αυρήλιος στον εαυτό του και τώρα σε εμάς, στη διάσημη ρήση του, «Μην σπαταλάς άλλα λεπτά μιλώντας για το πώς είναι ένας καλός άνθρωπος. Γίνε ένας».
Πρέπει να έχετε συνδεθεί για να σχολιάσετε.