Πέτερ Πάουλ Ρούμπενς: Ο Κρόνος καταβροχθίζει τα παιδιά του (1636)
Ο Κρόνος καταβροχθίζει τα παιδιά του. Ο Χρόνος καταβροχθίζει τα παιδιά του.
Κάποτε οι δύο λέξεις ήταν ταυτόσημες. Ο παντοδύναμος Τιτάνας στον οποίο κανείς και τίποτα δε μπορεί να αντισταθεί. Γεννάει όλα τα όντα, τα αφήνει να δουν το φως για μια στιγμή, για να τα εξαφανίσει την επόμενη.
Ο ανθρώπινος νους έδωσε, μέσω του μύθου, μορφή σε ό,τι φοβόταν. Πώς να αντιμετωπίσεις έναν εχθρό που δε γνωρίζεις; Έτσι πλάστηκε ο Κρόνος. Μία μορφή τρομερή, ένας Τιτάνας με απόλυτη κυριαρχία. Ένας χρησμός όμως τον κυνηγούσε: ένα από τα παιδιά του θα του έπαιρνε το θρόνο.
Γι’αυτό, τα δολοφονεί όλα. Στον πίνακα του Ρούμπενς φαίνεται η μανία αλλά και η απέχθεια του Τιτάνα για την αποτρόπαια πράξη του. Όμως δεν έχει περιθώρια επιλογής. Τα παιδιά του, νομοτελειακά, πρέπει να πεθάνουν.
Είναι, όντως, τόσο αποτρόπαιη αυτή η πραγματικότητα; Όλα τα όντα πεθαίνουν. Από το άνθος που θα μαραθεί ως την αυγή, μέχρι το γαλαξία που θα ζήσει μια πλούσια ζωή τρισεκατομμυρίων χρόνων, όλα κάποτε θα είναι παρελθόν. Είναι τόσο άσπλαχνη μητέρα η φύση;
Ο Χρόνος δεν είχε πάντα τόσο αποκρουστική μορφή. Στην αρχαία τέχνη, ο Χρόνος εικονιζόταν ως ένας γεροδεμένος γυμνός άνδρας που κινείται βιαστικά. Στους ώμους και στις φτέρνες έχει φτερά, και προσπαθεί να ισορροπήσει μια ζυγαριά. Τον ονόμαζαν Καιρό. Στο κεφάλι του υπήρχε ένα τσουλούφι που έπρεπε να αρπάξεις. Τότε γινόταν Ευ-καιρία!
Τεμαχίζουμε το χρόνο που μας δίνεται, τον μετράμε σε λεπτά, μέρες, χρόνια. Τα βλέπουμε να περνούν. Γιορτάζουμε την πάροδό τους με γλέντια. Γιατί; Ίσως για να ξορκίσουμε το κακό που μας περιμένει. Να μετρήσουμε πότε θα έρθει η δική μας ώρα να επιστρέψουμε στον πραγματικό πατέρα μας.
Όμως ο μύθος λέει ότι ο Κρόνος μπορεί να νικηθεί! Ο Δίας τον ξεγέλασε, τον νίκησε. Η εποχή των Τιτάνων πέρασε και βασίλεψε ο ίδιος με τα αδέρφια του. Έτσι ξεκίνησε ο ιστορικός χρόνος.
Ένας συμβολικός πίνακας με το άστρο του Κρόνου να λάμπει στο κέντρο. Μας θυμίζει την αναπόφευκτη μοίρα του ανθρώπου. Θυμίζει όμως επίσης και τον Καιρό, την Ευκαιρία που περνά από μπροστά μας και μας καλεί να την αδράξουμε.
Δείτε επίσης:
Σάντρο Μποττιτσέλλι: “Η Μυστική Γέννηση” (1500)
Φρίντα Κάλο: “Οι δύο Φρίντες” (1939)
Ευγένιος Ντελακρουά: “Η Ελευθερία οδηγεί το λαό” (1830)
Γκούσταφ Κλιμτ: “Θάνατος και Ζωή” (1910)
Ραφαήλ: Η Σχολή των Αθηνών (1509-1511)
