Ο Πόνος ως Δάσκαλος στη Ζωή μας
Βρίσκοντας Σοφία στο Σκοτάδι
Γράφει ο J.W. Bertolotti
«Όλα τα πράγματα — περνούν, και σε αυτή τη ζωή, μπορούμε να προσπαθήσουμε είτε να κρύψουμε τα σημάδια του πόνου, της οδύνης και του κακού, ή μπορούμε να αναδιατάξουμε τη ζωή μας ως απάντηση σε αυτό το γεγονός». Paul Blaschko
Πώς βγάζουμε νόημα από τον πόνο; Ποια είναι η διαφορά μεταξύ δυσκολίας και ταλαιπωρίας; Το πρόβλημα του πόνου (ή του κακού) είναι ένα διαχρονικό ερώτημα με το οποίο παλεύουν φιλόσοφοι και θεολόγοι σε όλη την ιστορία.
Για παράδειγμα, ο Δανός φιλόσοφος του δέκατου ένατου αιώνα Soren Kierkegaard έγραψε εκτενώς για τα βάσανα. Στο Fear and Trembling, ο Kierkegaard έγραψε:
«Οι άνθρωποι που δεν μπορούν να αντέξουν το μαρτύριο… μεταπηδούν ανόητα από αυτό το μονοπάτι και επιλέγουν αντ’ αυτού, τον βολικό δρόμο, τον θαυμασμό του κόσμου για την ικανότητά τους. Ο αληθινός ιππότης της πίστης είναι μάρτυρας, ποτέ δάσκαλος, και σε αυτό βρίσκεται η βαθιά ανθρωπιά μέσα του που αξίζει περισσότερο από αυτή την ανόητη ανησυχία για την ευτυχία και τις συμφορές των άλλων που τιμώνται στο όνομα της συμπάθειας, αλλά που στην πραγματικότητα δεν είναι τίποτα άλλο παρά ματαιοδοξία».
Ομοίως, ο Ρώσος μυθιστοριογράφος Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι — ο οποίος πέρασε τέσσερα χρόνια σε στρατόπεδο φυλακών της Σιβηρίας, είπε:
«Ο πόνος και η οδύνη είναι πάντα αναπόφευκτα για μια μεγάλη νοημοσύνη και καρδιά».
Μπορούμε να προσπαθήσουμε να κρύψουμε και να αγνοήσουμε τον πόνο ή να τον αντιμετωπίσουμε.
Ο φιλόσοφος των αρχών του έκτου αιώνα, Βοήθιος, το έγραψε αυτό στην Παρηγοριά της Φιλοσοφίας του ενώ βρισκόταν στην εξορία περιμένοντας την εκτέλεση.
«Ένας σοφός άνθρωπος δεν πρέπει να μετανιώνει για αυτά που του στέλνει η μοίρα, περισσότερο από έναν γενναίο στρατιώτη που δεν πρέπει να τρομοκρατείται από τον θόρυβο της μάχης, γιατί η δυσκολία είναι μια φυσική κατάσταση του καθενός. Για τον στρατιώτη, είναι η πηγή της αυξανόμενης δόξας. Για τον σοφό άνθρωπο, είναι το μέσο επιβεβαίωσης της σοφίας του. Πράγματι, η αρετή πηγάζει από αυτή την ανδρεία δύναμη που δεν το βάζει κάτω όταν συναντά αντιξοότητες.
Κι εσύ που προχωράς στην αρετή, μην περιμένεις να αποδυναμωθείς από την ευκολία ή να μαλακώσεις από την ηδονή. Πάλεψε ενάντια σε οποιαδήποτε στροφή της μοίρας, και μην απελπίζεσαι μπροστά στην κακοτυχία ούτε να διαφθαρείς από την απόλαυση της ευημερίας. Στάσου ακλόνητος στο πεδίο της μάχης με θάρρος. Μπορείς να κάνεις ό,τι θελήσεις από αυτό που σου φέρνει η μοίρα, γιατί κάθετι που σου φέρνει η τύχη, που σου φαίνεται ως ανεπιθύμητο, είτε δοκιμάζει την αρετή είτε διορθώνει και τιμωρεί την κακία».
Ο κόσμος είναι γεμάτος βάσανα — είναι αναπόφευκτο γεγονός. Σύμφωνα με τον Φρίντριχ Νίτσε, «Το να ζεις σημαίνει να υποφέρεις. Το να επιβιώσεις σημαίνει να βρεις κάποιο νόημα στον πόνο». Αυτό το απόφθεγμα είναι μια πρόκληση. Το να βρούμε νόημα (ή το γιατί) πίσω από τα βάσανά μας δεν μπορεί πάντα να εξηγηθεί.
Συμπερασματικά, ο Γάλλος μυθιστοριογράφος Μαρσέλ Προυστ το έθεσε ως εξής: «Θα γιατρευτούμε από έναν πόνο, μόνο βιώνοντάς τον στο έπακρο».
