Σάντρο Μποττιτσέλλι: “Η Μυστική Γέννηση” (1500)
Το θείο βρέφος στη φάτνη. Η Παρθένος Μαρία σε στάση λατρείας. Άγγελοι, ποιμένες και σοφοί της Ανατολής περικυκλώνουν το θαύμα. Μοιάζει σαν μια κλασική αναγεννησιακή εικόνα της θείας γέννησης.
Δεν είναι.
Κάθε κομμάτι του πίνακα κρύβει ένα βαθύ συμβολισμό. Γι’αυτό και λέγεται «Μυστική» Γέννηση. Αφανέρωτη σε όποιον δεν ξέρει να τη διαβάσει. Γιατί, μαζί με τη Γέννηση, στον πίνακα υπονοείται η Μελλοντική Δευτέρα Παρουσία των Χριστιανικών γραφών. Η μελλοντική, δεύτερη, ένδοξη αυτή τη φορά εμφάνιση του Χριστού. Η συντέλεια των αιώνων, το τέλος του χώρου και του χρόνου.
Ο χρόνος συμβολίζεται με τους 12 αγγέλους που χορεύουν σε έναν ουράνιο χορό στο πάνω μέρος του πίνακα. Είναι οι 12 ώρες της ημέρας, και οι 12 μήνες του χρόνου. Οι άγγελοι με το λευκό ένδυμα συμβολίζουν την πίστη. Με κόκκινο συμβολίζουν την ελπίδα. Με πράσινο τη φιλανθρωπία. Ο χρυσός ουράνιος θόλος πάνω τους τραβά σε εξωπραγματικές σφαίρες. Κρατούν κλαδιά ελιάς και περγαμηνές. Οι περγαμηνές επαινούν τις 12 χάρες της Παρθένου, της Μεγάλης Μητέρας. Στο κάτω μέρος, τρεις άγγελοι τραβούν τους πιστούς στον ουρανό. Τους σώζουν από επτά μικροσκοπικά δαιμόνια υπενθύμιση της αέναης μάχης του φωτός με το σκοτάδι.
Στο κέντρο της σκηνής, η μητέρα προσκυνά το βρέφος. Το βρέφος είναι ακουμπισμένο πάνω σε λευκά πανιά – μια μέρα θα γίνουν τα σάβανα που θα τυλίξουν το σώμα του. Ο Ιωσήφ κρύβει το πρόσωπό του από το ακατανόητο θαύμα που συντελείται μπροστά του. Οι ταπεινές ψυχές των ποιμένων και των ζώων της φάτνης μόνες εκτιμούν το θείο δώρο. Οι σοφοί Μάγοι πλησιάζουν χωρίς τα δώρα τους. Μόνο τους δώρο είναι η αφοσίωση, η βαθιά τους πίστη σε μια Ιδέα ανώτερη από τον εαυτό τους.
Η αίσθηση του πίνακα είναι ουράνια, αιθέρια. Κι όμως. Η ελληνική επιγραφή στο πάνω μέρος θυμίζει τη ζοφερή μέλλουσα κρίση. Είναι ένας πίνακας που σκοπεύει να προβληματίσει πολύ τον αναγνώστη. Να τον κάνει να εκτιμήσει το χρόνο, καθεμιά από τις 12 ώρες της ημέρας, που ολοένα οδηγούν στο αναπόφευκτο τέλος.
Δείτε επίσης:
Φρίντα Κάλο: “Οι δύο Φρίντες” (1939)
Γκούσταφ Κλιμτ: “Θάνατος και Ζωή” (1910)
Ραφαήλ: Η Σχολή των Αθηνών (1509-1511)
Ζακ Λουί Νταβίντ – Ο όρκος των Ορατίων – 1784
Πάμπλο Πικάσο – Γκουέρνικα – 1937
