Ζακ Λουί Νταβίντ – Ο όρκος των Ορατίων – 1784
Κανείς δεν είχε δεν ξανά τέτοιο αρρενωπό, λιτό και αρμονικό πίνακα για αιώνες. Ο όρκος των Ορατίων του Νταβίντ έκανε – δικαίως – πάταγο στην Παρισινή κοινότητα, και καλούσε σε μια επανάσταση, τόσο καλλιτεχνική, όσο και πολιτική. Τι εικονίζει όμως;
Κάποτε η Ρώμη ήρθε σε πόλεμο με τη γειτονική πόλη Άλμπα Λονγκ. Ο μύθος λέει ότι, αντί να στείλουν τα στρατεύματα να συγκρουστούν, οι δυο πόλεις συμφώνησαν να γίνει μονομαχία ανάμεσα σε επίλεκτους πολεμιστές τους. Τη Ρώμη θα εκπροσωπούσαν τρία αδέρφια, οι Οράτιοι. Την Άλμπα Λόνγκ άλλα τρία αδέρφια, οι Κουριάτιοι. Όποιος έβγαινε ζωντανός, θα έφερνε τη νίκη στην πόλη του. Ο πίνακας εικονίζει τη στιγμή που οι τρεις Οράτιοι ορκίζονται στα ξίφη τους να παλέψουν μέχρι θανάτου για την πόλη τους. Ο πατέρας τους, περήφανος, κρατά τα ξίφη ψηλά.
Ποιες είναι όμως οι γυναικείες μορφές στα δεξιά του πίνακα;
Δυστυχώς, οι δύο οικογένειες συνδέονταν μεταξύ τους με δεσμούς γάμου. Η μια γυναίκα στα δεξιά είναι σύζυγος των τριών ηρώων αλλά και αδερφή των τριών Κουρατίων. Η άλλη είναι αδερφή των τριών Ρωμαίων, και μνηστή ενός από τους εχθρούς τους. Όποια πλευρά και να κερδίσει, η οικογένεια θα ξεκληριστεί. Οι γυναίκες εικονίζονται παθητικές, σκυφτές, θυματοποιημένες, τονίζοντας την άκαμπτη στάση των ανδρών. Εκείνοι είναι ψηλοί, δυνατοί, αποφασισμένοι. Τα σώματά τους σχηματίζουν γωνίες. Σε απόλυτη ενότητα, τα δεξιά τους χέρια υψώνονται σε τελετουργικό χαιρετισμό, τα πόδια τους κρατούν γερά στη γη, και είναι ενωμένοι σε μια αδερφική αγκαλιά.
Νίκη ή θάνατος
Ο μύθος λέει ότι οι δύο Οράτιοι σκοτώθηκαν κι ο τρίτος προσποιήθηκε ότι τρέπεται σε φυγή. Έτσι, απομόνωσε τους αντιπάλους του και τους νίκησε έναν- έναν. Γυρνώντας νικητής στη Ρώμη είδε την αδερφή του να θρηνεί τον Κουριάτιο, το νεκρό μνηστήρα της. Ο ήρωας τότε τη σκότωσε, για να δείξει ότι η αγάπη για ένα ιδεώδες είναι ανώτερη από τα προσωπικά συμφέροντα.
Ο πίνακας έγινε σύμβολο του Νεοκλασικισμού, του καλλιτεχνικού ρεύματος που τονίζει τις αρετές της κλασικής αρχαιότητας. Επίσης, ενέπνευσε το πνεύμα της Γαλλικής επανάστασης, καθώς έγινε για τους εξεγερμένους σύμβολο της ανδρείας και της αγάπης για το καθήκον να ανατρέψουν την αδικία.
Δείτε επίσης:
Πάμπλο Πικάσο – Γκουέρνικα – 1937
Κλωντ Μονέ – Νούφαρα – 1915-1926
Έντγκαρ Ντεγκά – Πρόβα Μπαλέτου επί σκηνής (1874)
Ο γάμος των Αρνολφίνι – Γιαν Βαν Άικ (1434)
Η εμμονή της Μνήμης – Σαλβαδόρ Νταλί (1931)
