Ευγένιος Ντελακρουά: “Η Ελευθερία οδηγεί το λαό” (1830)
Μπορεί να ζωγραφιστεί το πάθος για την ελευθερία;
Βρισκόμαστε στο Παρίσι τον Ιούλιο του 1830. Το καζάνι εξερράγη. Ο λαός μην αντέχοντας στην αφόρητη καταπίεση επαναστάτησε. Με τα όπλα στα χέρια ορμάει απαιτώντας το δίκιο του. Οι πρώτοι δέχτηκαν τα πυρά και σωριάστηκαν. Νεκροί έπεσαν και οι στρατιώτες. Καπνός από τις εκρήξεις αναθυμιάζει. Ο λαός δεν έχει αρχηγό. Έχει ένα όραμα. Την Ελευθερία. Αυτή τον οδηγεί.
Η Ελευθερία εφορμά οδηγώντας τον λαό. Ξυπόλυτη, με γυμνό το στήθος και κλασική έκφραση προσώπου, μοιάζει με αρχαία ελληνική θεά, ή την ρωμαϊκή προσωποποίηση της Ελευθερίας, την Λιμπερτάς. Φοράει την φρυγική σκούφια των Ιακωβίνων στο κεφάλι. Κρατάει ντουφέκι με ξιφολόγχη στο αριστερό και υψώνει την απαγορευμένη σημαία της Γαλλικής Επανάστασης, την Τρικολόρ στο δεξί. Στρέφει το κεφάλι της στο λαό που την ακολουθεί και του δίνει θάρρος να πολεμήσει.
Το αποτέλεσμα της μάχης δεν είναι βέβαιο. Στο βάθος διακρίνεται η Παναγία των Παρισίων, σύμβολο της μοναρχίας, με τη σημαία της επανάστασης να ανεμίζει πάνω της. Οι επαναστάτες είναι άνθρωποι όλων των κοινωνικών τάξεων: διακρίνονται δίπλα δίπλα ένας φτωχός πολεμιστής κι ένας καλοντυμένος τουφεκιοφόρος. Αυτό είναι που κάνει την επανάσταση επικίνδυνη: δε στρέφεται ο ένας εναντίον του άλλου, ο λαός είναι απόλυτα ενωμένος. Δίπλα στην Ελευθερία, ένα αγόρι κρατά δύο όπλα. Στο έδαφος, νεκροί. Νεκροί επαναστάτες και νεκροί στρατιώτες. Ο ρομαντικός Ντελακρουά δε μας δίνει μόνο τη νικητήρια πορεία της Ελευθερία, αλλά και το τρομερό κόστος της επανάστασης.
Ο πίνακας είναι γεμάτος με διαγώνιες γραμμές, καπνό, κίνηση. Οι μορφές μοιάζουν λες και θα αλλάξουν θέση, αν περιμένουμε λίγο ακόμη. Η κεντρική διάταξη των μορφών έχει πυραμιδοειδή μορφή, δίνοντας την αίσθηση της τάξης μέσα στο απόλυτο χάος.
Ο πίνακας θεωρήθηκε απαγορευμένος από τη μοναρχία, που έβλεπε ως απειλητική την ένωση των τάξεων την οποία τόσο γλαφυρά εικονίζει.
Δείτε επίσης:
Γκούσταφ Κλιμτ: “Θάνατος και Ζωή” (1910)
Ραφαήλ: Η Σχολή των Αθηνών (1509-1511)
Ζακ Λουί Νταβίντ – Ο όρκος των Ορατίων – 1784
Πάμπλο Πικάσο – Γκουέρνικα – 1937
Κλωντ Μονέ – Νούφαρα – 1915-1926
