Σου είπα μήπως ότι το μόνο που μας χρειάζεται για να γίνουμε καλοί φιλόσοφοι είναι η ικανότητα ν’ απορούμε και να θαυμάζουμε;
Αν δεν το είπα, το λέω τώρα: ΤΟ ΜΟΝΟ ΠΟΥ ΜΑΣ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΓΙΑ ΝΑ ΓΙΝΟΥΜΕ ΚΑΛΟΙ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΕΙΝΑΙ Η ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ Ν’ ΑΠΟΡΟΥΜΕ.
Όλα τα μικρά παιδιά την έχουν αυτή την ικανότητα, αυτό είναι ξεκάθαρο. Μέσα σε λίγους μήνες αναγκάζονται να βγουν έξω από την κοιλιά της μάνας τους και ν’ αντιμετωπίσουν μια εντελώς καινούρια πραγματικότητα. Απορούν, λοιπόν, διαρκώς. Όσο μεγαλώνουν, όμως, η ικανότητα αυτή χάνεται σιγά σιγά. Γιατί άραγε; Μήπως η Σοφία Άμουνδσεν μπορεί να δώσει απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα;
Λοιπόν, έχουμε και λέμε: αν τα μωρά μπορούσαν να μιλήσουν, τότε θα μας έλεγαν σίγουρα πόσο παράξενος τους φαίνεται ο κόσμος γύρω τους. Τα μωρά, βέβαια, δεν μπορούν να μιλήσουν. Τα βλέπουμε, όμως, πόσο περίεργα κοιτάζουν τα πάντα, με πόση απορία εξετάζουν ό,τι κι αν συναντήσει το βλέμμα τους.
Όταν μάθει τις πρώτες του λεξούλες, το παιδί στέκεται κάθε φορά που βλέπει ένα σκυλί, το κοιτάζει κι αρχίζει να φωνάζει: «Γαβ, γαβ!». Το βλέπουμε να γυρίζει μέσα στο καροτσάκι του, να κουνάει πάνω-κάτω τα χέρια του: «Γαβ, γαβ!». Κι εμείς, που έχουμε ήδη κάμποσα χρόνια στην πλάτη μας, νιώθουμε ίσως λίγο ενοχλημένοι από το θαυμασμό και την απορία που δείχνει το μωρό. «Ναι, ναι», του λέμε. «Ένα σκυλάκι, ένα γαβ-γαβ! Τώρα, όμως, κάτσε πάλι στο καροτσάκι σου, σαν καλό παιδάκι!» Εμείς δε μοιραζόμαστε τον ενθουσιασμό του. Εμείς έχουμε ξαναδεί σκυλιά.
Η σκηνή αυτή θα επαναληφθεί εκατοντάδες φορές, πριν μπορέσει το παιδί να προσπεράσει με αδιαφορία το σκυλί που θα συναντήσει στο δρόμο του. Το ίδιο θα συμβεί και με τον πρώτο ελέφαντα που θα δει ή με τον πρώτο ιπποπόταμο. Αλλά το παιδί συνηθίζει τον κόσμο, πολύ πριν μάθει να μιλάει σωστά – πολύ πριν μάθει να σκέφτεται φιλοσοφικά.
(…)
Φαίνεται ότι κατά τη διάρκεια της παιδικής μας ηλικίας χάνουμε την ικανότητα ν’ απορούμε και να θαυμάζουμε τον κόσμο. Κι αυτό δεν είναι διόλου ασήμαντο – αντίθετα, είναι κάτι που οι φιλόσοφοι προσπαθούν να ξυπνήσουν και πάλι μέσα μας. Γιατί κάπου μέσα μας, κάτι μας λέει ότι η ζωή είναι ένα μεγάλο αίνιγμα. Και το αίνιγμα αυτό το ζήσαμε, πολύ πριν μάθουμε να το σκεφτόμαστε.
Για να εξηγηθώ καλύτερα: παρόλο που τα φιλοσοφικά ερωτήματα ενδιαφέρουν και αφορούν όλους τους ανθρώπους, δε γίνονται όλοι οι άνθρωποι φιλόσοφοι. Οι περισσότεροι φυλακίζονται (για διάφορους λόγους) τόσο βαθιά μέσα στην καθημερινότητα, που θάβουν μια για πάντα την έκπληξη τους για το φαινόμενο της ζωής. (Είναι αυτοί που τρυπώνουν βαθιά μέσα στο δέρμα του λαγού, βολεύονται και μένουν εκεί ώσπου να πεθάνουν.)
Για τα παιδιά, όμως, ο κόσμος -κι όλα όσα κλείνει μέσα του- είναι κάτι καινούριο, που προκαλεί το θαυμασμό και την έκπληξη. Οι μεγάλοι δεν τον βλέπουν έτσι. Οι περισσότεροι μεγάλοι άνθρωποι βλέπουν τον κόσμο σαν κάτι εντελώς κανονικό και συνηθισμένο.
Και στο σημείο αυτό ακριβώς, οι φιλόσοφοι αποτελούν μια αξιοθαύμαστη μειοψηφία. Ο φιλόσοφος δεν κατάφερε ποτέ να σταθεί απέναντι στον κόσμο χωρίς απορία και θαυμασμό. Δεν κατάφερε ποτέ να συνηθίσει τον κόσμο. Για έναν ή για μία φιλόσοφο, ο κόσμος εξακολουθεί να είναι κάτι ακατανόητο, κάτι μυστηριώδες κι αινιγματικό. Οι φιλόσοφοι, λοιπόν, και τα μικρά παιδιά έχουν κάτι κοινό. Με άλλα λόγια, ο φιλόσοφος μένει, για όλη του τη ζωή, παιδί και συνεχίζει, όσο ζει, να θαυμάζει και ν’ απορεί με τον κόσμο, όπως κι ένα παιδί.
“Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΟΦΙΑΣ“, ΓΙΟΣΤΕΪΝ ΓΚΑΑΡΝΤΕΡ, ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΛΙΒΑΝΗ
Γραφτείτε στο εβδομαδιαίο μας newsletter για να μη χάνετε τις δημοσιεύσεις μας
Δείτε επίσης:
Αρχαίοι φιλόσοφοι χρήσιμοι σήμερα
Αρχαία ελληνική φιλοσοφία: Μακρινές ιδέες ή ένα σύγχρονο εργαλείο;
Tο δράμα της εποχής μας είναι ο διαχωρισμός επιστήμης και σοφίας
9 μαθήματα του Κομφούκιου που θα αλλάξουν την άποψη σας για τη ζωή
