Μέσα στα πλαίσια των συστημάτων ηθικής, σχεδόν σε όλες τις παραδόσεις και τις θρησκείες, το να λες ψέματα είναι κακό ή και αμαρτία. Είναι όμως εφικτό μέσα στην καθημερινότητά μας, να λέμε μόνο αλήθειες; Και αν επιλέξουμε να πούμε κάποια ψέματα, πόσο αυτό βαραίνει τη συνείδησή μας ή για όσους είναι πιστοί μιας τέτοιας θρησκείας, πόσο αμαρτωλό είναι αυτό;
Στη βουδιστική παράδοση υπάρχει μια κατάλληλη διδακτική ιστορία που ίσως μας βοηθήσει να βρούμε ένα κριτήριο για το πότε ίσως δεν είναι κακό να πούμε ψέματα. Αν και είναι μια από τις εντολές του Βουδισμού, το να μη λες ψέματα, ωστόσο, ο Βούδας δεν πολυτόνιζε αυτή την εντολή. Γενικά δεν μιλούσε για καλό και κακό και δεν έδινε εύκολα οριστικές και απαγορευτικές εντολές. Μιλούσε περισσότερο για το ορθό και όχι τόσο για το καλό-καλό, σωστό-λάθος.
Ένας Βραχμάνος, ο οποίος θεωρούσε ότι απειλούνταν η δική του θρησκεία από τους “αιρετικούς” νεωτερισμούς του Βούδα, ακολουθούσε τον Βούδα όπου αυτός πήγαινε για να βρει την ευκαιρία να τον εκθέσει και να τον κατηγορήσει μπροστά στο πλήθος. Κάποια στιγμή, όταν είχε μαζευτεί αρκετός κόσμος, ο Βραχμάνος βρήκε την ευκαιρία να ρωτήσει με δυνατή φωνή:
“Πείτε μας, φωτισμένε, είναι αμαρτία να λέμε ψέματα;”
Ο Βούδας, δεν απάντησε και συνέχισε τη διδασκαλία του. Ο Βραχμάνος όμως επέμενε και συνέχισε να κάνει την ερώτηση, κάθε φορά με πιο δυνατή φωνή. Αφού ο Βούδας δεν απαντούσε, άρχισε να τον κατηγορεί ως υποκριτή και ως ψευτοδάσκαλο που παραπλανεί τον κόσμο και δεν μπορεί να απαντήσει με ένα ναι ή με ένα όχι σε μια τόσο σημαντική ερώτηση. Όταν είδε ο Βούδας ότι δεν γινόταν να συνεχίσει την ομιλία με τέτοιες συνθήκες απάντησε στον Βραχμάνο.
“Θα σου απαντήσω, αλλά πρώτα άφησε με να σου πω μια μικρή ιστορία. Μετά θα έχουμε την ευκαιρία να συζητήσουμε την ερώτησή σου.”, είπε ο Βούδας
Ο Βραχμάνος, ικανοποιημένος ότι επιτέλους είχε “στριμώξει” τον Βούδα, δέχτηκε την πρόταση του Βούδα. Ο Βούδας ξεκίνησε την ιστορία του
“Σε κάποιο χωριό, κάποτε, ένας οικογενειάρχης, έφυγε για λίγες ημέρες από το σπίτι του για να κανονίσει κάποιες δουλειές στην πρωτεύουσα της επαρχίας του. Όταν επέστρεψε, είδε από μακριά, το σπίτι του να είναι τυλιγμένο στις φλόγες. Ταραγμένος έτρεξε και πήγε όσο πιο κοντά στο σπίτι του. Εκεί είδε όλη την οικογένειά του, τρομαγμένη, έξω από το σπίτι, σε απόσταση ασφαλείας. Αλλά όχι, όλη την οικογένεια. Έλειπε ο μικρός του γιος που ήταν 3 ετών. Αυτός δεν έβγαινε επειδή φοβόταν και δεν είχε το μυαλό να καταλάβει ότι θα έχανε τη ζωή του, αν δεν έφευγε από το σπίτι. Ο πατέρας, τότε, απελπισμένος, σκέφτηκε μια ιδέα για να πείσει τον γιο του. Άρχισε να του φωνάζει ότι του αγόρασε επιτέλους ένα παιχνίδι που, ο γιος του, το ζητούσε για μήνες αλλά ήταν πολύ ακριβό και ο πατέρας του δίσταζε να το αγοράσει. Με αυτά τα λόγια του πατέρα, το παιδί έτρεξε γρήγορα έξω από το σπίτι. Σώθηκε αλλά απογοητεύτηκε όταν είδε ότι ο πατέρας είχε πει ψέματα και έκλαιγε από τον θυμό και την απογοήτευσή του επειδή ένιωσε ότι τον κορόιδεψαν.”
“Τι θα έπρεπε να κάνει ο πατέρας του μικρού παιδιού”, ρώτησε ο Βούδας τον Βραχμάνο και προς το πλήθος που τον άκουγε.
“Θα έπρεπε να υπακούσει στον Νόμο και να αφήσει το παιδί του να καεί ζωντανό ή να πει ψέματα για να το σώσει, ακόμα κι αν το παιδί του, δεν καταλάβαινε τη σκοπιμότητα αυτή;” συνέχισε ο Βούδας
Ο Βραχμάνος, κατάλαβε ότι αν απαντούσε ότι το παιδί έπρεπε να πεθάνει για να μην παραβιαστεί ο ιερός κανόνας του να μη λες ψέματα, θα ήταν ντροπιαστικό για αυτόν. Το πλήθος ήδη είχε απαντήσει σιωπηλά. Έτσι, χωρίς να πει τίποτα, έφυγε με σκυμμένο κεφάλι και σταμάτησε έκτοτε την προσπάθεια να εκθέσει τον Βούδα.
Εδώ, μπορούμε να στοχαστούμε στην παρακάτω φράση του Ουίλιαμ Μπλέικ στο έργο του “Auguries of Innocence”:
«Μια αλήθεια που λέγεται με κακή πρόθεση ξεπερνά όλα τα ψέματα που μπορείς να επινοήσεις».
ή ακόμα καλύτερα με μια σαρκαστική αλλά ειλικρινή φράση του Στίβεν Κινγκ
“Μόνο οι εχθροί λένε την αλήθεια. Φίλοι και εραστές ψεύδονται ασταμάτητα, παγιδευμένοι στον ιστό του… καθήκοντος.”
Δείτε και άλλες συμβουλές σοφίας σε καθημερινές προκλήσεις
Πώς να ελέγχεις τον θυμό σου; Κάν’ το όπως ένας Σαμουράι
Πώς απαντάς στους εγωιστές; Καν’ το όπως ο Διογένης ο Κυνικός
Πώς απαντάς στις προσβολές; Καν’ το όπως ο Θαλής
Θες αυτοπεποίθηση; Κάν΄ το όπως ο Νίτσε
Πώς απαντάς στις προσβολές; Καν’ το όπως και ο Σωκράτης
Δείτε περισσότερα άρθρα για τα ψέματα:
Αλήθεια ή Ψέμα; (Διδακτικές Ιστορίες)
Χόρχε Λουίς Μπόρχες: «Ο κόσμος θαυμάζει το ψέμα»
Μάθε πότε σου λένε ψέματα
Δείτε περισσότερα άρθρα για τον Βουδισμό:
6 Βουδιστικές συμβουλές για μια ζωή χωρίς βάσανα
Βούδας: Διδάσκοντας αγάπη ακόμη και με τον θάνατό του
Η σημαντικότερη ερώτηση της ζωής – Ιστορίες με τον Βούδα
Ο Βούδας και οι υποκριτές καλόγεροι – Διδακτικές Ιστορίες
Πίστη ή θαύμα: Διδακτικές ιστορίες
Υπάρχει Θεός; (Μια ιστορία από τον Βούδα)
